Qilishning ilmiy nazariy asoslari populyatsiyalar va ekotizimlar ekologiyasi

HAYVONLARNI NAMLIK OMILIGA 
MOSLASHISHI

Hayvonlar hayotida ham namlik yoki suv muhim rol 
o’ynaydi. Umuman hayvonlar suvga bo’lgan talabini 
uch xil yo’l bilan qondiradi: 1. Bevosita suv ichish 
orqali. 2. O’simliklar bilan ovqatlanish orqali. 3. 
Metabolizm hodisasi, ya’ni tanasidagi moylar, oqsillar 
va karbon suvlarining parchalanishi orqali

---



Suvning aylanishi

Agarda siz suv tomchisini quyosh tushib turgan tomonda 
oyna ustiga qo’ysangiz, suv parlanadi. Parlanish shunday 
ro’y beradiki, bunda suv bug’ga aylanadi va gaz shaklida 
atmosferaga chiqadi. Suv ko’llar, jilg’alar, hovuzlar va 
okeanlarning yuza qismidan parlanadi. SHuningdek, suv 
bug’i atmosferaga transpiratsiya jarayonida o’simlik 
barglaridan ham ko’tariladi. Hayvonlar suv bug’ini havoga 
yugurib kelganda yoki harakat qilganda ko’proq chiqaradi. 
Suv hayvonlarning chiqindilaridan ham atrofmuhitga 
qaytadi

---


Uglerodning aylanishi. Uglerodning aylanishi
eng tez sodir bo‘ladigan biogeokimyoviy
jarayon hisoblanadi. Uglerod almashinuvi
ko‘proq CO2 orqali bo‘ladi. Havoda karbonat
angidrid gazi 0,03% bo‘ladi. CO2
o‘simlikkao‘zlashtirilib, fotosintez
mahsuldorligini hosil qiladi. O‘simlik va
hayvon qoldiqlaridagi organik
moddalarningparchalanishi karbonat
angidridning manbaidir. 

---


Masaan, organikmoddalarning parchalanishi
natijasida hayvon siydigida ham karbonatangidrid
ajralib chiqadi. Okean bilan atmosfera o‘rtasida
shamol va havoning harakati tufayli karbonat
angidridning almashinishi kuzatiladi. Dunyo
bo‘yicha, jami quruqlikdagi o‘simliklar tomonidan
bir yilda 600 mln. tonna CO2 o‘zlashtirilib, 400 mln. 
tonna O2 chiqariladi va bunda 450 mln. tonna
organik moddalar hosil bo‘ladi. Yeryuzida barcha
CO2ning bir marta to‘liq aylanishi 300 yilda sodir
bo‘ladi.

---

