Qishloq xo'jalik hayvonlarini kelib chiqishi (nasl-nasab shajarasi) va yaqin qarindoshligi bo'yicha tanlash

4. Qishloq xo‘jalik hayvonlarining Konstitutsiya
Konstitutsiya - hayvonlarni tashqi tuzilishi, ularning ichki a’zolari va to‘qimalarining tuzilishi va faoliyatining majmuasidir. Ye.A.Borisenko bo‘yicha hayvonlarni morfofiziologik va bioximik xususiyatlari bo‘lib, irsiyat va tashqi muhit ta’sirida shakllanib, mahsuldorlik va tashqi muhitga javob bilan belgilanadi.( Fenotin = genotip+ muhit). Zootexniyada konstitutsiyaning turli tasniflari ta’rif qilingan, ularning ichida asoslangan va ahamiyatga ega P.N.Kuleshov tomonidan tavsiya qilingan tasnif hisoblanadi. U tananing asosiy qismlari va a’zolarining mahsulot yo‘nalishiga qarab farq qilishni isbotlagan. Sut yo‘nalishidagi qoramollar, sutdor qo‘ylar terisi yupqa, pishiq, egiluvchan; muskullari zich, yog‘i kam; suyagi qattiq va ingichka; sut bezlari yaxshi rivojlangan, ichki a’zolari (ovqat hazm qilish, nafas olish, qon aylanish) kuchli rivojlangan. Go‘sht yo‘nalishidagi qoramollarda esa terisi yupqa, bo‘sh, yog‘ qatlami qalin, muskullari yaxshi rivojlangan; suyagi ingichka, lekin bo‘sh; ichki a’zolari, ayniqsa ovqat hazm qilish va sut ishlab chiqarish a’zolari kuchli rivojlanmagan.
1.2-rasm. Qo‘y tanasi tuzilish sxYemasi. 1-sut yo‘nalishidagi qo‘y; 2-merenoz; 3-go‘sht yo‘nalishidagi qo‘y.
Jundor qo‘ylar ( shu yo‘nalishdagi qoramollar) terisi kuchli rivojlangan, qalin; zich, o‘rtacha rivojlangan muskullarga; ichki a’zolarning yaxshi rivojlanganligi, chunki bu hayvonlar aksariyat dag‘al oziqalar bilan oziqlanadi; harakatchanligi bilan ajralib turadi. Yuqoridagilarga asoslanib P.N.Kuleshov hayvonlar tuzilishining dag‘alligi (qo‘pol), nozikligi, zichligi yoki bo‘shligiga qarab 4 xil konstitutsiya tipini ajratgan.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.
1. Alayosh Balash i drugiye. Soderjaniye, kormleniye i vajneyshiye veterinarnыye voprosы pri razvedenii golshtino – frizskoy porodы skota. Budapesht,1994.
2. Arzumanyan Ye.A. Jivotnovotstvo. M.”Agropromizdat”, 1985. 369
3. Axmedov A.M., Samorodov N.M., Jiyanov Ya. Sutchilik ishi va chorvachilik mahsulotlari texnologiyasi. Toshkent, “O‘qituvchi” nashriyoti, 1973. 4. Bakanov V.N., Menkin V.K. Kormleniye selskoxozyaystvennыx jivotnыx. M. «Agropromizdat», 1989.
5. Barabanshikov N.V. Molochnoye delo. M. “Kolos”, 1983.
6. Jitenko P.V. Texnologiya produktov uboya jivotnыx. M.”Agropromizdat”, 1984.
7. Ionis N.I., Starchikov I.N. Ptisevotstvo. M. “Agropromizdat”, 1990.
8. Lisisin A.P. Razvedeniye selskoxozyastvennыx jivotnыx. M. “Agropromizdat”, 1987.
9. Movlonov N.O. Cho‘chqachilik. Toshkent, “O‘qituvchi” nashriyoti, 1969.
10. Murodov S. Qishloq xo‘jalik mahsulotlarining vetsanekspertiziyasi, qayta ishlash texnologiya asoslari va standartizasiyasi. Samarqand,1997.