Qiyosiy pedagogika

Qiyosiy pedagogikaning rivojlanish bosqichlari.

1-bosqich. “Qiyosiy pedagogika” fanining vujudga kelishi XVIII asr oxiri — XX asr boshiga to’g’ri keladi. Qiyosiy pedagogikaning asoschisi - Mark Antuan Jyulen Parijskiy. U birinchi marta “qiyosiy pedagogika”, “qiyosiy tarbiya” atamalarini o’zining “Qiyosiy pedagogika bo’yicha tadqiqotlarga oid ocherklar va mulohazalar” degan asarida qo’llagan (Parij, 1817 yil).
1870 - 1900 yillar turli davlatlar umumiy majburiy ta’lim haqidagi hukumat qarorlarini qabul qiladi va o’z milliy ta’lim tizimini yaratadi.
Shu tariqa XIX asr oxirlarida qiyosiy pedagogika quyidagi vazifalarni amalga oshirdi:

• 
  chet el pedagogik tajribasidan ma’lumotlar to’plash, qayta ishlash va chop etish;
  
• 
  ma’lum davlat ta’lim va tarbiya tizimini takomillashtirish uchun ilg’or tajribalarni o’zlashtirish maqsadida turli ta’lim tizimlarning ijobiy jihatlarini aniqlash.
  

Mazkur davrda qiyosiy pedagogika bilan bog’liq quyidagi muassasalar va nashriyotlar tashkil topdi:

• 
  Londondagi Xalqaro ko’rgazma (1851 yil);
  
• 
  Vashingtondagi “Ma’rifat xizmatlari” (1866 yil);
  
• 
  Parijdagi “Pedagogika” muzeyi (1898 yil);
  
• 
  Birinchi xalqaro pedagogik jurnal “Slavyanskiy pedagog” (1871).
  

2-bosqich. Qiyosiy pedagogikaning mustaqil fan sifatida ajralib chiqishi (XX asrning birinchi yarimi). Mazkur davrda qiyosiy pedagogika tadqiqotlari chuqur va maqsadli xarakterga ega bo’ldi, qiyosiy pedagogikaning xususiy tadqiqot metodlari paydo bo’ldi, ta’lim tahlili o’rganilayotgan davlatlarning madaniy-tarixiy va ijtimoiy-iqtisodiy hayoti sharoitini hisobga olgan holda olib borildi, qiyosiy pedagogikaning prognostik (bashoratga doir) vazifalari rivojlandi, ilmiy-tadqiqot tashkilotlari faolligi va chet el tajribasini o’rganuvchi olimlar-tadqiqotchilarning ish sur’ati ortdi. 1920-­1930 yillarda qiyosiy pedagogika sohasiga oid qator ilmiy ishlar nashr qilindi. Masalan, I.Kendl “Qiyosiy pedagogika sohasiga oid tadqiqotlar” nomli kitobida qiyosiy pedagogikaning ahamiyati, predmeti va metodlari haqida so’z yuritadi, Yevropaning yetakchi davlatlari ta’lim tizimlarini ta’riflaydi.

• 
  Mazkur davrda qiyosiy pedagogika bilan bog’liq quyidagi muassasalar va nashriyotlar tashkil topdi:
  
• 
  Kolumbiya universitetining xalqaro instituti va uning davriy nashri “Yejegodnikprosvesheniya” (1923 yil);
  
• 
  Xalqaro maorif byurosi (Jeneva, 1928 yil);
  

“Xalqaro pedagogik jurnal” (bir necha Yevropa tillarida).
3-bosqich. Qiyosiy pedagogikaning jadal rivojlanish bosqichi (1945 yildan XX asrning 80 yillarigacha). Dunyoda siyosiy vaziyatning o’zgarishi, fan va texnikaning tezlik bilan rivojlanishi, davlatlararo madaniy aloqalarning o’sishi, uzluksiz ta’lim g’oyasinmg tug’ilishi va shu bilan bog’liq turli davlatlar ta’lim tizimining yangilanishi kabi omillar birgalikda qiyosiy pedagogikaning jadal rivojlanishiga turtki bo’ldi.
1945 yilda Parijda Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) tuzildi. BMTning ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo’yicha YUNESKO tashkiloti 1946 yilda tashkil topdi. Uning vazifalariga barcha bosqichlarda ta’limni rivojlantirish, tabiiy va ijtimoiy fanlar sohasida xalqaro hamkorlikni rag’batlantirish kabi masalalar kiradi. 1970 yilning boshlarida YUNESKO xalqaro ta’lim standarti klassifikatsiyasini ishlab chiqdi.
Qiyosiy pedagogika nazariyasi, ta’limining ayrim muammolari va ba’zi qirralariga oid ko’plab ilmiy ishlar nashr qilindi. Mazkur davrda qiyosiy pedagogika bilan bog’liq quyidagi muassasalar va nashriyotlar tashkil topdi:

• 
  Gamburgdagi Pedagogika instituti “Xalqaro ta’lim” jurnalini chop etdi (1951 yil);
  
• 
  AQSHda “Qiyosiy pedagogika” jamiyati yuzaga keldi (1956 yil);
  
• 
  Qiyosiy pedagogikaning Yevropa jamiyati tuzildi (London, 1961 yil) va Buyuk Britaniya, Germaniya, Belgiya, Ispaniya kabi davlatlarda bo’limlari ochildi;
  
• 
  Zaltsburg “Qiyosiy pedagogika” instituti (Avstriya);
  
• 
  Kyusyu “Qiyosiy pedagogika” instituti (Yaponiya);
  
• 
  Chikago “Qiyosiy pedagogika” instituti (AQSh);
  
• 
  Kolumbiya, Garvard universitetlarida (AQSh) “Qiyosiy pedagogika” kafedralari, laboratoriya markazlari;
  
• 
  Gamburg, Margburg universitetlari (Germaniya) va boshqalar ham shular jumlasidandir.
  

4-bosqich. Qiyosiy pedagogikaning o’ta jadal (giperintensiv) rivojlanish bosqichi