Qizg‘iziston Respublikasi fuqarosi Odamboy Begmatov O‘zbekiston
Birinchidan, mebelni mashinaga ortish jarayonida kelib chiqqan shikastlanishga huquqiy jihatdan kim javobgar bo‘ladi? Ikkinchidan
Download 163.57 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- “Istemolchilarnining huquqlarini himoya qilish
|
Birinchidan, mebelni mashinaga ortish jarayonida kelib chiqqan
shikastlanishga huquqiy jihatdan kim javobgar bo‘ladi?
berish to‘g‘risidagi talabini bajarmasligi qonuniymi? Uchinchidan, Odamboy Begmatov sotuvchi tomonidan u O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‘lmaganligi uchun bu yerda hech qanday huquqlari yo‘qligini ta’kidlashi qonuniymi? Birinchi savolga to‘xtaladigan bo‘lsak, O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi 392-moddasining birinchi qismida quyidagicha keltirilgan: “Agar oldi- sotdi shartnomasida boshqacha tartib narzarda tutilgan bo‘lmasa tovarning tasodifan nobud bolishi yoki tasodifan shikastlanishi xavfi sotuvchi tovarni sotib oluvchiga topshirish bo‘yicha o‘z majburiyatini qonun yoki shartnomada muvofiq bajargan deb hisoblangan paytdan boshlab sotib oluvchiga o‘tadi” 2 . Yuqoridagi moddani tahlil qiladigan bo‘lsak, tovarning tasodifan shikastlanishi sotuvchi tovarni topshirish bilan bog‘liq majburiyatini bajarganidan so‘nggina sotib oluvchiga o‘tadi. Ya’ni sotuvchi tovarni topshirish bo‘yicha majburiyatini bajarsa, tovar shikastlanishiga javobarlik sotib oluvchia o‘tadi. Shu o‘rinda yana bir savol tug‘ilishi mumkin. Yuqoridagi kazusda sotuvchi tovarni topshirish bilan bog‘liq majburiyatini qonun yoki shartnomaga muvofiq bajarganmi? Avvalo majburiyatga qisqacha to‘xtalib o‘tsak. Majburiyat fuqarolik huquqida asosiy institutlardan biri hisoblanadi. Majburiyat deb qarzdorni kreditor foydasiga muayyan harakatlarni amalga oshirishga yoki muayyan harakatdan o‘zini saqlashga majbur bo‘ladigan, kreditor esa qarzdordan o‘zining majburiyatlarini bajarishni ta’lab qilish huquqi bilan bog‘liq munosabaga aytiladi 3 . Majburiyat huquqi ishlarni bajarish, xizmat ko‘rsatish, mulk topshirish yoki pul to‘lash bilan bog‘liq bo‘lgan fuqarolik-huquqiy normalar yig‘indisi hisoblanadi. Majburiyatlar majburiyat shartlariga yoki qonun hujjatlariga muvofiq bajarilishi kerak. Bunday shartlar bo‘lmaganda esa ish muomalasi odatlariga yoki qo‘yiladigan boshqa talablarga muvofiq lozim darajada
2 O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi. T.: “Yuridik adabiyotlar publish”, 2020-yil. 392-modda
3
http://distant.tsul.uz
4
bajarilishi kerak. Kazusga qaytadigan bo‘lsak, Fuqarolik kodeksining 390- moddasiga 4-qismiga quyidagicha belgilangan “Oldi-sotdi shartnomasidan sotuvchining tovarni sotib oluvchiga yetkazib berish yoki tovarni turgan yerida sotib oluvchiga topshirish majburiyati kelib chiqmaydigan hollarda, agar shartnomada boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa, tovarni sotib oluvchiga yetkazib berish tashuvchiga yoki aloqa tashkilotiga topshirish paytida sotuvchining tovarni sotib oluvchiga topshirish majburiyati bajarilgan hisoblanadi” 4 . Ushbu moddani tahlil qiladigan bo‘lsak, agarda oldi-sotdi shartnomasida tovarni yetkazib berish yoki tovarni turgan yerida topshirish majburiyati belgilangan bo‘lmasa, sotuvchi tovarni yetkazib beruvchiga topshirganda u o‘z majburiyatini lozim darajada bajargan hisoblanadi. Yuqoridagi vaziyatda esa sotuvchi tovarni topshirish jarayonida unga shikast yetkazgan. Demak, mebelning shikastlanishi bilan bog‘liq holatda sotuvchi javobgar bo‘ladi. Ikkinchi savolga to‘xtaladigan bo‘lsak, sotuvchi tomonidan sotib oluvchining tovarni almashtirib berish tog‘risidagi talabini rad etish qonuniymi? Fuqarolik kodeksining 413-moddasida but bo‘lmagan tovarni topshirish oqibatlari keltirib o‘tilgan. Bu shuningdek, “Istemolchilarnining huquqlarini himoya qilish Download 163.57 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|