Qoplama qoplashda qo'llaniladigan zamonaviy jihozlar

Qoplama qoplashda qo'llaniladigan zamonaviy jihozlar
Reja:

1. 
   Tishli boronalar.
   
2. 
   Sferik diskli boronalar.
   
3. 
   Faol ishchi qismli qurollar.
   
4. 
   Tekislagichlar.
   
5. 
   Molalar.
   
6. 
   Kombinatsiyalashgan mashinalar.
   

Plug bilan shudgorlangan yerlarda yirik kesaklar, govaklar paydo bo’ladi va dala yuzasi yetarli darajada tekis bo’lmaydi. Bunday yerlarga urug’larni sifatli ekib bo’lmaydi. Shu sababli shudgorlangan yerdagi tuprogni ag’darmasdan gushimcha sayoz ishlov berib, uni yumshatish, tekislash ham lozim.
Shudgorlangan yerlarda ekish mavsumigacha ayrim begona ut nihol lari paydo bo’lib ulgurgan bo’lsa, ularni yoppasiga yugotish, ildizlari bilan sugurib dala chetiga chigarib tashlash kerak. Kuchli yogingarchilikdan sung havo harorati baland bo’lib ketsagatgalog hosil bo’lishi mumkin, uni esa buzish talab gilinadi. yerdagi namlik buglanib ketishini kamaytirish uchun uning ustki gismini yumshatish zarur. Sugoriladigan yerlardagi dexgonchilikda ekin gator oraligidagi begona utlarni yugotish, tuprogni yumshatish kabi ishlar bajariladi. ¤tlog yerlardagi pichanning rivojlanishini kuchaytirish uchun yer usti sayoz yumshatiladi.
Yuqoridagi ishlarni bajarishda tishli, disksimon tirmalar va kul tivatorlardan foydalaniladi.
Tirmalar tishli (38- rasm) va disksimon turlarga bulinadi. Tishli tirmalar bitta tishga tushadigan ogirlikka garab ogir (16-20 N), urta (12-15 N) va yengil (6-10 N) turlarga bulinadi. Tishli tirma shudgorlanib kuyilgan yerdagi kesaklarni maydalab, dala yuzasini ekin ekishdan oldin tekislash, gatgalogni buzish, sepilgan urug’ va sochilgan o’g’itni tuproq bilan aralashtirib kumish, begona utlarni yo’qotish, utlok yerlarni qisman yumshatish uchun ishlatiladi.
Tirma tishi ikki yonli pona kabi ishlaydi, agregatning harakat yunalishiga nisbatan o’rnatilganligiga kura, tuproqni yon tomonga surishi, qisman zichlashi, tuprogni maydalab yumshatishi, aralashtirishi mumkin. Dala yuzasining mikrorel yefiga moslanib, yerga bir tekis ta`sir qilishi uchun, tirma kamrov kengligi birmuncha ensiz (1,0 m atrofida) yasalib, ular bir-biriga ±n tomonlari bilan erkin ulangandan keyin, katta kamrov kengligiga ega bo’lgan agregat tuziladi.
Tishlar konstruktsiyasi buyicha tik, ukyoysimon (g), bukilgan prujinasimon (J) kabilarga bulinadi. Tishlarining kundalang kesimi kvadrat (A), dumalog (B), ovalsimon (V), turtburchaksimon (E,J), uchburchaksimon bo’lishi mumkin (38- rasm).
Kesimi kvadrat shaklidagi tishning uchi bir tomonidan kiyik kesilgan bo’ladi (38- a rasm). Agar tirma tishi giyig kesilgan S tomonga harakatlansa, tuprogning reaktsiya kuchi ta`sirida tish yugoriga ko’tarilib yerni sayozrog yumshatadi va aksincha, tirma T tomonga harakatlansa, yerga chugurrok botadi.
Tishli tirma bilan tuprogga 3...10 sm chuqurlikda ishlov beriladi. Tirma bilan yumshatilgan yerdagi kesaklar o’lchami 5 sm dan, tish koldirgan izning chugurligi 3...4 sm dan oshmasligi kerak.
Tirma ishiga qo’yiladigan ATT. Tishli va tursimon tirmalar bilan erta baxorda kuzgi ekinlar ustidan bostirib ishlov berilib, tuproq yumshatiladi, sulib golgan ekin tuplari esa sidirib olinadi. Bu ishni bajarishda ekinning 3% dan kamrok gismi shikastlanishiga yo’l kuyiladi.
Tirmaning tuproqqa ta`siri sifatli bo’lishi uchun tishning kundalang kesimi kvadrat bo’lganda uning kirrasi, ovalsimon bo’lsa ensiz tomoni harakat yunalishiga karatib o’rnatiladi.
Tirmaning yerga botishi uning ogirligi va tishning kiyik kesimini harakat yunalishiga nisbatan tegishli tartibda o’rnatilishiga bog’liqdir.
Tishli ogir tirma shudgorlangan yerdagi yirik kesaklarni maydalashda, qo’shimcha yumshatishda, begona utlarni sidirib yigishtirishda, utlok joylarni yumshatishda ishlatiladi.
Urta ogirlikdagi tishli tirma dala yuzasini yumshatib tekislash, kesaklarni maydalash, begona utlarni yo’qotish, sochilgan o’g’itni tuproqqa aralashtirib kumish, ekinlarni tirmalash uchun ishlatiladi.
Tishli yengil tirma bilan nihol larni tirmalash, tuproq katkalokini buzish, sepilgan o’g’itni tuprogga aralashtirib kumish kabi ishlarni bajariladi.
Tursimon tirmadan yer yuzasini yumshatish, begona utlarni yo’qotish maksadida foydalaniladi. Tursimon tirma mikrorel yefga yaxshi moslanib, yer yuzasiga bir tekis ishlov beradi.
Tishi prujinasimon tirma (38- j rasm) yer yuzasini yumshatib, begona utlarni sidirib yo’qotish uchun ishlatiladi. Undan sertoshli dalalarda foydalanilsa yaxshi natija beradi.
Rotatsion yumshatkich (38- z rasm) kuzgi ekin ekilgan yerlarni erta baxorda yumshatish, gatgalogni buzish, begona utlarni yo’qotishda ishlatiladi. Rotatsion yumshatkichning ishchi qismi — uzun bukilgan o’tkir tishli diskdan iborat. Bir nechta disklarni yagona ukka kiydirib, batareya tashkil gilinadi. Bunday batareya 1 kv.m maydonda 150 ta joyni teshib, katkalokni sifatli buzadi. Disklar rasmda ko’rsatilgandek M yunalishda sudralsa, tishlar tuprogga yaxshirok botib, tuprogni chugurrog yumshatadi, begona utlarni to’liqrok yo’qotadi. Disklar K yunalishida sudralsa, tishlar yuzarok botib, ekin nihol larini kamrok shikastlantiradi.


38-rasm Tirmalar 
Tirma tishlarini joylashtirish. Tirmaning gamrov kengligi tuprogga bir tekisda ishlov berishi uchun har bir tish aloxida iz koldirishi va izlar oraligi bir xil bo’lishi lozim. Yonma-yon joylashgan tishlar orasiga o’simlik qoldiqlari va kesaklar tigilib kolmasligi uchun ularning oraligi 15 sm dan kam bulmasligi kerak. Tirmaning ravon harakatini ta`minlash uchun har bir tishning ung va chap tomonlaridagi tuproq bir xil holatda bo’lishi kerak.
Bu talabni gonigarli amalga oshirish uchun tirma tishlarini ko’p kirimli vint yoyilmasi buyicha joylashtirish kerak. Agar plankalar oraligi m₁, vint kirimlari soni k q 1 bo’lsa (38- a rasm), vint kadami: