Qora qalpoq indd

ESAP-SANAQ ARZASÍ
2012-jıl 28-maydaǵı shártnamaǵa muwapıq, mektep 
úskenelerin ońlaǵanım ushın (12 parta, 6 stol ońlandı,
5 terezege ayna salındı) maǵan 984700 (toǵız júz seksen 
tórt mıń jeti júz) som haqı tóleniwin sorayman.
(qolı) S.P.Eshmuratov 
2012-jıl 10-iyul
BAYANLAMA
Túrli jıynalıs, keńes hám basqa túrli konferenciyalardıń 
barısın, májilis qatnasıwshılarınıń shıǵıp sóylewleri hám 
olar qabıl etken qararlardı anıq, tolıq jaǵdayda dizimge 
alıwshı rásmiy hújjet. Ol waqıyanıń ornı, waqtı hám 

---

160
161
jaǵdayı haqqında maǵlıwmat beriw menen birgelikte, 
qararlardıń durıs qabıl etilgenligin tekseriw hám olardıń 
orınlanıwın qadaǵalawǵa imkaniyat beredi. Turaqlı 
jumıs islewshi organlar (ilimiy keńes, hákimlik hám 
basqalar), sonday-aq, waqıtsha jumıs islewshi organlar 
(konferenciyalar, jıynalıslar, komissiyalar) jumıslarında, 
álbette, bayanlama jazılıwı kerek. Bayanlamanı jazıwdı 
shólkemlestiriw xatkerdiń tiykarǵı wazıypalarınan biri. 
Bayanlama túrli organlardıń turaqlı xatkerleri tárepinen 
dúziledi hám rásmiylestiriledi. Waqıtsha jumıs islewshi 
organlar májilislerinde bolsa jıynalıs procesinde saylanǵan 
xatker usı jumıstı orınlaydı.
Bayanlamada óz kórinisin tapqan xabarlardıń anıqlıǵı 
ushın barlıq juwapkershilik májilis baslıǵı hám xatkerine 
júklenedi. 
Bayanlama jazıp alınıwına qaray qısqa, tolıq, 
stenografiyalıq, fonografiyalıq, konspektiv formalarda 
bolıwı múmkin. Qısqa bayanlamada tek ǵana kún 
tártibi, bayanat islewshi hám talqılawda qatnasıwshılar 
familiyası hám qabıl etilgen qarar kórsetiledi. Olarda 
bayanlamalar máseleniń talqılanıwı haqqında tolıq túsinik 
bere almaydı. Sol kózqarastan jıynalısta sózge shıqqan 
barlıq qatnasıwshılardıń bayan etken pikir hám usınısların 
qamtıp alǵan tolıq májilis bayanlaması zárúr. Májilis 
bayanlamasınıń tolıq forması tek jıynalıs haqqında emes, 
al usı jámááttiń xızmeti haqqında da pikir júrgiziwge 
imkaniyat beredi.
Jıynalıs stenografiya usılında (stenografiyalıq) 
yamasa magnitafon járdeminde jazıp alınıp atırǵan 
(fonografiyalıq) bolsa, qısqa bayanlama dúzilip, 
stenogrammaǵa baslıq hám xatker tárepinen qol qoyıladı 
hám tiykarǵı bayanlamaǵa qosımsha etiledi.
Bayanlamanıń tiykarǵı zárúrli bólimleri:
1. Mákeme atı.
2. Tema (jumıs islewshi organ yamasa jıynalıstıń atı).
3. Hújjettiń atı (Bayanlama).
4. Jıynalıs sánesi.
5. Shártli sanı.
6. Jıynalıs ornı.
7. Tastıyıqlaw grifi (eger bayanlama tastıyıqlanıwı 
zárúr bolsa).
8. Jıynalıs baslıǵı hám xatkeriniń familiyası.
9. Tekst:
a) qatnasıwshılar dizimi yamasa sanı;
á) kún tártibi;
b) tıńlandı;
g) sózge shıqqanlar;
ǵ) qarar qabıl etildi.
10. Qosımshalar (eger bar bolsa).
11. Qollar.
Bayanlamanı dúziwde olardıń huqıqıy jaqtan 
tolıqlıǵın támiyinlew kerek. Bunıń ushın bayanlamada 
barlıq tiykarǵı zárúrli bólimler bar bolıwı, olar durıs 
rásmiylestiriliwi tiyis.
Turaqlı másláhát organı jıynalısınıń bayanlamasında 
qatnasıwshılar sanı kórsetiliwi júdá zárúr, sebebi bul 
huqıqıy áhmiyetke iye. Májilis qatnasıwshıların qabıl 
etiw hám onıń nızamlı bolıwı ushın qatnasıwshılardıń 
qaǵıyda boyınsha jetkilikli ekenligi (kvorum) tiykarǵı 
shárt esaplanadı.
Basqarıw uyımlarında bayanlama ulıwma yamasa 
arnawlı blankalarda rásmiylestiriledi. Bayanlama bir- 
neshe betten ibarat bolsa, tek birinshi bet blankada, qalǵan 
betleri bolsa ápiwayı qaǵazda jazıladı.
Jıynalıs ótkerilgen kún bayanlamanıń sánesi esaplana-
dı. Úzliksiz jumıs islewshi organlar bayanlamasınıń tártip 
nomeri kalendar jılı boyınsha izbe-iz dawam etedi.
Jıynalıs bayanlamasında qatnasıwshılar dizimi 
berilgende, turaqlı aǵzalar hám mirat etilgenler familiyası 

---

162
163
óz aldına álipbe tártibinde belgilenedi. Mirat etilgenler 
sanı 15 adamnan artpasa, olardıń familiyasın, qawıs 
ishinde bolsa jumıs ornın kórsetiw kerek.
Keńeytilgen 
jıynalıslarda 
qatnasıwshılardıń 
sanı kórsetiledi hám qatnasıwshılar dizimi jıynalıs 
bayanlamasına qosımsha etiledi.
Jıynalıs bayanlaması kirisiw hám tiykarǵı bólimnen 
ibarat bolıp, kirisiw bólimi kún tártibi menen tamamlanadı. 
Kún tártibinen keyin qos noqat qoyılıp, kóriletuǵın 
máseleler tártip san menen beriledi. Hárbir másele óz 
aldına qatardan jazıladı. Olardıń óz ara tártibi máseleniń 
áhmiyetliligi hám zárúrligine qaray belgilenedi. Jıynalıs 
bayanlamasında KÚN TÁRTIBIn ataw seplikte beriw 
hám bas (úlken) háripler menen jazıw kerek.
Kún 
tártibindegi 
máselelerdi 
bayanlawda 
bayanatshınıń atı, familiyası, lawazımın ayrıqsha sóz 
dizbegi menen jazıw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.
Bazı da kún tártibiniń aqırında «Aǵımdaǵı máseleler» 
teması menen óz aldına bólim beriledi, bul maqsetke 
muwapıq emes, sebebi kún tártibindegi hárbir másele 
anıq hám ayqın bolıwı kerek.
Teksttiń tiykarǵı bólimi kún tártibi máselelerine 
muwapıq jaylasadı. Hárbir bólim úsh bólekten ibarat 
boladı: TÍŃLANDÍ, SÓZGE SHÍQTÍ, QARAR QABÍL 
ETILDI. Bul sózler bas (úlken) háripler menen jazıladı. 
Eger kún tártibinde eki yamasa onnan artıq másele 
kóriletuǵın bolsa, «TÍŃLANDÍ» sózinen aldın kún 
tártibindegi máselelerdiń nomeri qoyıladı, sózden keyin 
bolsa qos noqat qoyılıp, jańa qatardan bayanatshınıń 
atı, familiyası ataw seplikte jazıladı. Familiyadan keyin 
sızıqsha qoyılıp, bayanat yamasa maǵlıwmattıń qısqasha 
mazmunı bayanlanadı. Eger bayanat teksti tayar halda 
bolsa, sızıqshadan keyin «Tekst qosımsha etiledi» dep 
jazıp qoyıladı.
«SÓZGE SHÍQTÍ» dizbegi de sol túrde jazıladı. 
Zárúrlik bolǵanda, qawıs ishinde hárbir sózge shıǵıwshınıń 
jumıs ornı hám lawazımı kórsetiledi. Mısalı: SÓZGE 
SHÍQTÍ: A.I.Reyimbaev (mektep direktorı) -... 
Májiliste berilgen sorawlar da bayanlamada jazıladı. 
Bayanatshıǵa sorawlar hám olarǵa beriletuǵın juwaplar 
«SÓZGE SHÍQTÍ» bólimine kirgiziledi hám kórsetilgen 
tártipte rásmiylestiriledi («soraw» hám «juwap» sózleri 
ornında soraw beriwshiniń atı, ákesiniń atınıń bas 
háripleri hám familiyası; juwap beriwshiniń atı, ákesiniń 
atınıń bas háripleri hám familiyası bolsa, tek ǵana 
sorawǵa bayanatshınıń ózi juwap bermegen jaǵdaylarda 
kórsetiledi).
Teksttiń úshinshi bóliminde talqılanǵan másele 
boyınsha qarar qabıl etiledi. «QARAR QABÍL ETILDI» 
dizbegi de bas háripler menen jazıladı.
Kún tártibindegi hárbir másele boyınsha óz aldına 
«TÍŃLANDÍ», «SÓZGE SHÍQTÍ», «QARAR QABÍL 
ETILDI» temaları qoyıladı hám sózge shıǵıwshılardıń 
sóziniń qısqasha mazmunı, qabıl etilgen qarar 
rásmiylestiriledi.