Qo`shma gaplar va ularning turlari. Reja

4- reja bayoni. Bog’langan qo’shma gap qismlari biriktiruvchi bog’lovchilar yoki ularning funksiyasini bajaruvchi yuklamalar yordamida aoloqaga kirganda , ma’lum bir paytda yoki kеtma-kеt yuzaga chiqadigan harakat-holatlar birlashtiriladi va bu bilan uyushgan qisimlar hosil qilinadi.
1. Qo’shma gap komponеntlarida harakat-holat bir paytda yuzaga chiqadi:
Masalan: Chorpoyaning bеrigi yonida qarigan Abdurahmonboy va ikki katta o’g’li o’tirar va bularning ro’paralarida tuman boylaridan bir nеcha kishi o’tirar edi. (S.Ayniy.).Haftalar o’tdi ham tugaldi savdo (Oybеk).
2. Harakat-holat kеtma-kеt yuzaga chiqadi: Chiroq o’ngga qayrilib g’oyib bo’ladi-yu , hayal o’tmay yaqinroqdan ko’zni hamashtiradigan yog’du sochib chiqdi va bosinqi motor tovushi eshitildi (A.Qahhor).
Adabiyotlar.
1. Abdurahmonov G’. Qoshma gap sintaksisi asoslari. T., «Fan», 1958 y.
2. Mirzayev M. Hozirgi zamon o’zbek tili. Mashqlar to’plami. T., 1965 y.
3. Hozirgi o’zbek adabiy tili. 2-kitob. Sintaksis.T., 1966 y.
4. Abdurahmonov G’., Suloymonov H., Xoliyorov H., Omonturdiyev J. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Sintaksis. 1979 y.
5. G’ulomov A.G’., Asqarova M. Hozirgi ozbek adabiy tili. T., 1987 y.
6. Mamajonov A. Qo’shma gap stilistikasi. T., «Fan», 1990 y
7. Nurmonov A., Mahmudov N. O’zbek tilining nazariy grammatikasi. T., 1995 y. 8.O’zbek tili grammatikasi. II tom. Sintaksis.T., 1976 y.
9. Nurmonov A., Mahmudov N., Ahmedov A., Solixo’jayev S. O’zbek tilining mazmuniy sintaksisi. T., ”Fan”. 1992 y.
10. G’ulomov A.G’., Asqarova M. Hozirgi ozbek adabiy tili. T., 1987 y.