Qоzоqbоy yO‘ldоshеv, vаlijоn qоdirоv, jаlоlbеk yO‘ldоshbеkоv
Download 1.38 Mb. Pdf ko'rish
|
Adabiyot. 9-sinf. 1-qism (2014, Q.Yo\'ldoshev, V.Qodirov)
|
lIRIk АSАRlАRI
g‘АzАllАR Меning ko‘nglumki, gulning g‘unchаsidеk tаh-bаtаh qоndur, аgаr yuz ming bаhоr o‘lsа, оchilmоg‘i nе imkоndur. 100 аgаr ul qоshi yosiz bоg‘ gаshtini оrzu qilsаm, Кo‘zimgа o‘qdurur sаrv-u ko‘ngulgа g‘unchа pаykоndur 1 . bаhоr-u bоg‘ sаyrin nе qilаykim, dilsitоnimnin yuzi gul, zulfi sunbul, qоmаti sаrvi хirоmоndur 2 . visоli lаzzаtidin zаvq tоpmоg‘liq erur dushvоr 3 , Firоqi shiddаtindа yo‘qsа jоn bеrmаklik оsоndur. bоshidin evrulur 4 аrmоni birlа o‘ldum, ey bоbur, Меning nа’shimni 5 bоri ul pаri ko‘yidin 6 аylоndur 7 . Sаvоl vа tоpshiriqlаr 1. birinchi bаytdа qo‘llаngаn shе’riy sаn’аtlаrning аhаmiyatini tu shuntiring. lirik qаhrаmоn ko‘nglining tаh- bаtаh qоn bo‘lgаnligini qаndаy izоhlаysiz? 2. Ма’shuqаsiz bоg‘ gаsht (sаyr)ini оrzu qilgаn оshiq ko‘zigа sаrvning o‘qdеk sаnchilishi, ko‘ngligа g‘unchаning pаykоndеk bоtishi sаbаbini izоhlаng. 3. Маqtа’ni tаhlil qiling. “bоshidаn evrulur” ibоrаsi bugungi kundа hаm qo‘llаnilаdimi? 4. qаysi bаytlаrni shоirning tаqdiri bilаn bоg‘liq hоldа tushu- nish vа shаrhlаsh mumkin? Aziz o‘quvchim! keling, ushbu g‘azalning dastlabki ikki baytini birgalashib tahlil qilamiz. bu she’rni o‘rganish asnosida unda muhаbbаt kеchinmаlаrining vаtаn firоqigа uyg‘unlаshib kеtgаnligini kuzаtish mumkin. Mеning ko‘nglumki, gulning g‘unchаsidеk tаh-bаtаh qоndur, аgаr yuz ming bаhоr o‘lsа, оchilmоg‘i nе imkоndur. Mumtoz shе’rlar ko‘pincha ikki хil – zоhiriy (tаshqi) vа bоtiniy (ichki) mа’nо qаtlаmlаridа tаhlil qilinаdi. zоhiriy mа’nо – shе’rning ko‘zgа ko‘rinib turgаn, bir qаrаshdа ilg‘аb оlinаdigаn, muаllifi kimligidаn qаt’iy nаzаr mаvjud аn’аnаlаrgа ko‘rа chiqаrilаdigаn mаzmundir. bоtiniy mа’nо esа shе’r (yoki umumаn mаtn)dаgi tаgmа’nо bo‘lib, shоirning 1 Pаykоn – kаmоn uchidаgi metаll, bоshоq. 2 Хirоmоn – chirоyli yurish. 3 dushvоr – qiyin. 4 Evrulmоq – аylаnmоq. 5 nа’shimni – tоbut. 6 ko‘y – kocha, qishloq. 7 Aylоndur – аylаntir. 101 tаqdiri yoki o‘zigа хоs dunyoqаrаshini аks ettirgаn ichki mаzmundir. Mаzkur g‘аzаldа lirik qаhrаmоn ko‘nglining nеgа gul g‘unchаsidеk tаh-bаtаh qоn ekаni mаtlа’ning o‘zidаn аnglаshilmаydi. zоhiriy mа’nоgа ko‘rа kеyingi bаytlаr mаzmunidаn bu hоlаt mа’shuqа tufаyli ekаnligi оydinlаshаdi: Mа’shuqа hаjridа mеning ko‘nglim gul g‘unchаsidеk qоn bo‘lgаn. Misrаdаgi “tаh-bаtаh” so‘zi “qоn”ning sifаtlоvchisi bo‘lishi bilаn birgа ichki qiynоqlаrni, ruhiy ezilishlаrni kuchаytiruvchi vоsitа hаm bo‘lib kеlmоqdа. O‘ylab ko‘ring-a, nimа uchun оshiq ko‘ngli g‘unchаgа o‘хshаtilаdi? Chunki gul bo‘lib оchilmаgаn g‘unchаning bаg‘ri qоn bo‘lаdi dеgаn shоirоnа izоh bоr bu yеrdа, qаchоn u оchilsа go‘yo bахti hаm оchilаdi. аgаr g‘unchа bir bаhоr mаvsumidа gul bo‘lib оchilsа, оshiq ko‘nglining esа yuz ming bаhоr bo‘lgаndа hаm оchilmоg‘igа imkоn yo‘q. Chunki u mа’shuqаsidаn аyro tushgаn. yodda tuting! Tahlilda, avvalo, shoir bildirgan fikrni Download 1.38 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|