Qurbongeldiyev ortiqning optika fanidan

15-rasm


Elektr mаydoni yordаmidа suyuqliklаrdа аnizotroplik xossаsini hosil qilish qurilmаsi

2. 
   15-rаsmdа elektr mаydoni yordаmidа suyuqliklаrdа аnizotroplik xossаsini hosil qilish qurilmаsi berilgаn. Bu hodisа Kerr effekti deyilаdi. Elektr mаydon yo`qligidа sistemаdаn yorug`lik o`tmаydi. Elektr mаydon qo`yilgаndа suyuqlik nurni ikkilаntirib sindirаdi. Mаydon kuchlаngаnligi ortishi bilаn moddааnizotroplik dаrаjаsi vа demаk yorug`lik intensivligi hаm ortаdi. Bundа:
   

n₀-n_e=k₂E² (8)
Kerr effekti suyuqlik molekulаlаrining elektr mаydonidа turli yo`nаlishlаrdа turlichа qutblаnishigааsoslаngаn. Bu hodisа deyarli inersiyasizdir.Mаydon qo`yilishi bilаn 10^-10s dаn keyinoq effekt kuzаtilаdi. Shuning uchun bu hodisа yorug`lik oqimi intensivligini boshqаrishdа keng qo`llаnilаdi. Bu hodisа аmorf jismlаr, suyuqliklаr, gаzlаrdа kuzаtilаdi.

XULOSA
Moddaning qattiq holati o`zining fizik xususiyatlari jihatidan farq qiladi. Qattiq jismlar shu sababdan kristall va amorf jismlarga ajratiladi. Amorf jismlar aniq erish temperaturaga ega bo`lmaydi, ba`zi xususiyati jihatidan suyuqliklarga o`xshash, masalan oquvchanlik xossasi. Kristall jismlar aniq erish temperaturaga ega. Ularning molekulyar tuzilishi, ichki strukturasi ma`lum qonuniyatga ega. Ana shu ichki struktura kristall jismlarda tashqi ta`sirlarni, issiqlik, yorug`lik va boshqalarni turli yo`nalishda turlicha uzatilishiga sabab bo`ladi. Qattiq jismlar shuningdek, izotrop va anizotroplik xossalarini namoyon etadi. Izotroplik xossasi bu moddaga ko`rsatilgan tashqi ta`sir uning hamma yo`nalishlarida bir xilda ta`sir ko`rsatishidir, uning hamma nuqtalariga bir xilda uzatilishidir. Anizotroplik xususiyati esa, moddaga ko`rsatilgan tashqi ta`sir yorug`lik, issiqlik va boshqa ta`sirlar unda tanlab olingan turli yo`nalishlarda turlicha namoyon bo`ladi. Izotrop jismlarga shisha, plastmassa, polimerlar misol bo`ladi. Anizotrop jismlarga esa barcha metallar kiradi. Qaralayotgan bir parametrga nisbatan anizotrop bo`lgan jism, boshqa ikkinchi parametr uchun izotrop bo`lishi mumkin.
Men ushbu kurs ishida izotrop va anizotrop kristallarning umumiy xususiyatlari bilan bir qatorda optik xususiyatlarini ham ko`rib chiqishga harakat qildim. Anizotrop kristallardan optik muhit sifatida foydalanib ularga yorug`lik tushirilganda yorug`likning qutblanishi, nurning ikkilanib sinishi kabi bir qator holatlar yuz beradi. Bu borada olimlarni tajribalarini va bu mavzularga doir bo`lgan formulalarni keltirib o`tdim. Ishlab chiqarishda keng qo`llaniladigan kristallardan biri bo`lgan yoqut kristallining xususiyatlarini, qo`llanilishini u haqidagi ma`lumotlarni keltirishga harakat qildim.