Qurilish iqtisodiyoti

Pudratchi (bosh pudratchi) - pudrat shartnomasi yoki kontrakti asosida obyekt qurilishini amalga oshirayotgan qurilish firmasi. Bosh pudratchi qurilish natijalari uchun shartnoma shartlariga muvofiq ravishda buyurtmachi oldida to`liq javobgar bo`ladi. U zarur hollarda ayrim turdagi ishlarni bajarish uchun quyi pudrat tashkilotlarini jalb qilishi mumkin.
Bosh qurilish pudratchisi bajaradigan muhim vazifalar quyidagilardan iborat:
- qurilish pudratchilari tomonidan buyurtmachi oldidagi asosiy shartnomaga muvofiq o`z zimmalariga olgan majburiyatlarning bajarilishini ta`minlash;
- subpudratchi tomonidan bajarilgan ishlar bo`yicha majburiyatlarning bajarilishini ta`minlash, shuningdek, subpudratchining harakatlarini nazorat qilish;
- qurilish pudratchilari tomonidan bajariladigan qurilish-montaj ishlarining xavfsizligini ta`minlash, shu jumladan atrof-muhitni muhofaza qilish, yong`in xavfsizligi va boshqalar;
- qurilish uchun barcha loyiha-smeta hujjatlarini to`g`ri rasmiylashtirish.
Bosh pudratchi tashkilot – bu buyurtmachi bilan qurilish, qurilish-montaj va boshqa ishlarni olib borish bo`yicha asosiy shartnomani tuzgan hamda uning bajarilishini to`liq o`z zimmasiga olgan qurilish tashkiloti.
Subpudratchi tashkilot - bu bosh pudratchining buyurtmachiga bajarib berishi lozim bo`lgan qurilish, qurilish-montaj va boshqa ishlarning bir qismini bosh pudrat-chi bilan tuzilgan shartnomaga asosan bajarib beruvchi tashkilot.
Loyihalovchi - buyurtmachi bilan tuzilgan shartnoma asosida u yoki bu obyektning kelgusidagi qurilishini loyihalovchi loyihalash tashkiloti yoki shunga o`xshash boshqa muassasa. Loyihalovchi loyihaning va uning asosidagi texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlarning sifati uchun to`liq javobgar bo`ladi. Buyurtmachi loyihada ko`zda tutilgan yechimlarga rioya qilinishini nazorat qilish uchun mualliflik nazorati o`rnatadi.
Loyihalovchilar doimiy ravishda ishlab chiqishlari va mahalliy va xorijiy dizayn sohasidagi yangi ishlanmalardan xabardor bo`lishlari, qurilish sohasidagi so`nggi ishlanmalarni va tuzilmalarning ekspluatatsiyasidagi o`zgarishlarni kuzatib borishlari kerak.
Loyihalovchi quyidagilarni bilishi kerak:

• 
  Loyihaning bo`limlarini loyihalash uchun dasturiy ta`minotdan foydalanish;
  
• 
  Buyurtmachining loyihasi uchun texnik shartlarni yozishda ishtirok etish;
  
• 
  Ishni boshlashdan oldin obyekt to`g`risida ma`lumot to`plash, butun ishlab chiqish davridagi loyihalar bo`yicha dolzarb masalalarni hal qilish - hujjatlarni loyihalash va yig`ish, obyektni qurish, ishga tushirish, loyihaning texnik imkoniyatlari bilan tanishish;
  
• 
  Yangi loyiha qarorlarini oldingi dizayn qarorlari bilan bog`lash;
  
• 
  Patentga layoqatliligini tasdiqlash, patent tadqiqotlarini o`tkazing va ishlab chiqilgan va yangi loyiha yechimlarining patentdan o`tkazilishini ta`minlash;
  
• 
  Texnik topshiriq, texnik shartlar, dizayn standartlariga muvofiq loyiha hujjatlarini ishlab chiqish;
  
• 
  Qurilayotgan inshootlarning arxitektura nazorati bo`yicha ishlarni nazorat qilish va tashkil etish;
  
• 
  Mutaxassisning vakolatiga mos keladigan barcha masalalar bo`yicha mijozga maslahat berish;
  
• 
  Ma`lumotlar asosida tuzilmalarni rejalashtirish va keyingi qurilish jarayonini tahlil qilish, ish samaradorligini va qabul qilingan qarorlarning maqsadga muvofiqligini oshirish uchun kelajakdagi loyihalar bilan ishlash bo`yicha takliflarni shakllantirish;
  
• 
  Ish faoliyatini yaxshilash, ixtirolar, qoidalar, spetsifikatsiyalar va standartlar bo`yicha fikr-mulohazalar uchun so`rovlarni yuborishdan iborat.
  

Qurilish ishlab chiqarishi jarayoni turli shakl va usullarda tashkil qilinishi mumkin bo`lib, pudrat usuli, xo`jalik usuli va obyektlarni “tayyor holda topshirish” (“под ключ”) va sotish shular jumlasidandir.