"qurilish materiallari va buyumlari"

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI QURILISH VAZIRLIGI
MIRZO ULUG’BEK nomidagi SAMARQAND DAVLAT ARXITEKTURA QURILISH INSTITUTI
«QURILISH MATERIALLARI, BUYUMLARI VA KONSTRUKSIYASI
TEXNOLOGIYASI» kafedrasi
FAN: “QURILISH MATERIALLARI VA BUYUMLARI”
29-MAVZU. Metal qurilish materiallar va buyumlar.
Tuzuvchi: Katta o’qituvchi Махаmmаtоv М.S.

«QURILISH MATERIALLARI, BUYUMLARI VA KONSTRUKSIYASI TEXNOLOGIYASI» kafedrasi

R E J A
.
1
1

• Metall haqida umumiy tushunchalar.

2

• Temirning xossalari.

3

• Po‘lat va cho‘yan ishlab chiqarish.

«QURILISH MATERIALLARI, BUYUMLARI VA KONSTRUKSIYASI TEXNOLOGIYASI» kafedrasi

15.1.Metall haqida umumiy tushunchalar.
2
Po‘lat ishlab chiqarishda yoqilg‘i sifatida asosan tabiiy gaz, elektr, argon gazi ishlatiladi. Shuningdek, elektr toshqol bilan qayta eritib maxsus po‘lat olish, elektr nuri bilan eritish, plazmali yoy bilan eritish usullari po‘lat olishda keng tarqalgan. Sanoatdagi inshootlar juda murakkab texnologiyalarga asoslangan.
Barcha ishlab chiqarish jarayonlari avtomatlashgan mexanizmlardan tashkil topgan. Sifatli po‘lat ishlab chiqarishda kislorod-konvertor hamda po‘latni uzluksiz quyish texnologiyasi eng samarali deb hisoblanmoqda. Bunday usul bilan quyilgan po‘lat quymasi kirishmaydigan va nuqsonsiz bo‘ladi.

«QURILISH MATERIALLARI, BUYUMLARI VA KONSTRUKSIYASI TEXNOLOGIYASI» kafedrasi

15.1.Metall haqida umumiy tushunchalar.
3
Qurilish materiallari ichida rangli temirlar va ular aralashmasidan olinayotgan eritmalar alohida o‘rin tutadi. Jumladan, alyumin va ular asosida olinadigan boshqa rangli temir buyumlarning qurilishdagi salmog‘i kattadir.
Rudadan qo‘rg‘oshin, rux, kadmiy, germaniy, selena, indiy, galliy va shu singari rangli temirlarni ajratib olish texnologiyalari mavjud. Temir sanoati o‘sishi bilan ikkilamchi toshqollar miqdori ortmoqda. Toshqoldan yanada samarali Qurilish materiallari ishlab chiqarish og‘ir sanoatning asosiy vazifalaridan hisoblanadi.