Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari bob. Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilish asoslari

BHMS№ 1 «Hisob siyosativa moliyaviy hisobot». 0‘zR. AV tomonidan 1998- yil 14- avgustda ro‘yxatga olingan, № 474.

BHMS № 4 «Tovar-moddiy zaxiralar». 0‘zR. AV tomonidan 1998- yil 28- avgustda ro'yxatga olingan, № 486.

SanayevN. S. Fermerxo‘jalikIarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari. —Т.: «Alisher Navoiy nomidagi 0‘zbekiston milliy kutubxonasi», 2006. - 145 b.

Do‘stmurodov R., Masharipov O.Fermer xo'jaligidabuxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etish. 0‘quv qo‘llanma. —Т.: 2007.- 94 b.

13. 
    bob. QISHLOQXO‘JALIGI KORXONALARIDA YORDAMCHI VA UMUMISHLAB CHIQARISH XARAJATLARI HISOBI
    
    1. 
       Qishloq xo‘jaligi korxonalarida yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari hisobi va ularning taqsimlanishi
       

Qishloq xo‘jaligi korxonalarini yordamchi ishlab chiqarish xo‘jaliklarisiz tasawur etib bo‘lmaydi. Yordamchi ishlab chiqarish xo‘jaliklari deganda qishloq xo‘jaligi korxonasining asosiy faoliyat turlariga xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklartushuniladi. Ularning asosiylariga quyidagilar kiradi: *mashina-traktor parki (MTP);
*ta‘mirlash ustaxonalari;
*avtotransport xo‘jaligi;
*elektr, gaz va suv ta’minoti xo‘jaligi;
*ishchi hayvonlarni saqlash xo‘jaligi va boshqalar.
Ushbu va boshqa turdagi yordamchi ishlab chiqarish xo‘jaliklari qishloq xo‘jaligi korxonalarining barcha tarmoq va sohalariga xizmat ko‘rsatadi. Bu xo‘jaliklarning xarajatlari qishloq xo‘jaligi korxonasi tomonidan yyetishtirilgan u yoki bu turdagi mahsulotlarni yetishtirishga bevosita taalluqli bo‘lmaganligi uchun ularni dastlab alohida schotlarda yig‘ish, so‘ngra esa hisobot davri oxirida biror mezonga asosan taqsimlash zarurati tug‘iladi. Bunday xarajatlar hisobi dastlab maxsus 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari» schotida olib boriladi. Ushbu schotning debetida yordamchi ishlab chiqarish xo‘jaliklariga haqiqatda sarflangan xarajatlar to‘planadi, uning kreditida esa yordamchi ishlab chiqarishga sarflangan xarajatlarning qishloq xo‘jaligi korxonasining tarmoq va sohalari bo‘yicha asosiy ishlab chiqarish hamda sotish va boshqarish xarajatlari schotlari o‘rtasida taqsimlanishi (hisobdanchiqarilishi) aks ettiriladi. Xarajatlar hisobini hisobot davrlari (oy, chorak, yil) mobaynida reja tannarxda yurituvchi korxonalarda 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari» schotining kreditida xarajatlar taqsimoti reja tannarxida hisobdan chiqarib boriladi va yilning oxirida haqiqiy xarajatlar aniq boigach, kalkulyatsiya farqi «qizil yozuv» yoki «qo‘shimchayozuv» usullariga muvofiq ushbu schotning kreditida aks ettiriladi.
Qishloq xo‘jaligi korxonalari o‘zlarining hisob siyosatiga ko‘ra ishchi schotlar rejasida 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari» schoti

tizimida har bir yordamchi ishlab chiqarish boMinmasi xarajatlari hisobi uchun alohida schotlarni ham ochishlari mumkin, masalan:

2311. 
      «МТР xarajatlari»;
      
2312. 
      «Ta‘mirlar ustaxonasi xarajatlari»;
      
2313. 
      «Avtotransport xo‘jaligi xarajatlari»;
      
2314. 
      «Suv xo‘jaligi xarajatlari»;
      
2315. 
      «Elektr ta’minoti xo‘jaligi xarajatlari»;
      
2316. 
      «Ishchi hayvonlarni saqlash xarajatlari»;
      
2317. 
      «Boshqa yordamchi ishlab chiqarish xo‘jaliklari xarajatlari».
      

2310 «Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari» schotlar tizimida ochilgan
barcha schotlarni yuritishga turli boshlang‘ich hujjatlar, oraliq vayig‘ma hisob registrlari ma’lumotlari asos bo‘lib hisoblanadi. Ularning asosiylariga quyidagilar kiradi:

1. 
   «Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari bo‘yicha hisobot» (18b- shakl);
   
2. 
   «Ta’mirlash ustaxonasi xarajatlari hisobi jurnali»;
   
3. 
   «Nuqsonlar va ularni bartaraf etishga ketgan sarf-xarajatlar qaydnomasi»;
   
4. 
   Yo‘l varaqalari, TTN, nakladnoylar;
   
5. 
   «Transport xarajatlari yig‘ma qaydnomasi»;
   
6. 
   «MTPdan foydalanish xarajatlarining yig‘ma qaydnomasi»;
   
7. 
   Schot fakturalar;
   
8. 
   Naryadlar va boshqalar;
   

«Mahsulot (ish, xizmat)lar ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish taribi tug‘risidanizom»ga ko‘ra yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari hisobi uchun moljallangan schotlarda xarajatlar ularning quyidagi moddalari bo‘yicha aks ettirilishi lozim: *material xarajatlari;
*asosiy va qo‘shimcha ish haqlari;
*ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalar;

• 
  amortizatsiya xarajatlari;
  

*boshqa ishlab chiqarish xarajatlari.
Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari hisobi uchun moMjallangan schotlarning har birining (2311,2312,2313,2314 va boshqalar) debetida yuqorida keltirilgan xarajat moddalariga guvohlik beruvchi hujjatlar asosida quyidagi yozuvlar qilinadi: