103
6.2-rasm. Xom-ashyoviy moddalarni maydalash chizmasi.
1-likopchasimon oziqlantiruvchi va taroz; 2-gil shlamini oziqlantiruvchisi; 3-tasmali transporter;
4-tegirmon; 5-nasos oldidagi idish; 6-nasos; 7-shlamni ishlab chiqarishga uzatish.
Tegirmonda tuydirilgandan so‘ng shlam
gorizontal va vertikal
shlambasseynlarga
surib
o‘tkaziladi.
Bu
shu
bilan
bog‘langanki,
xom — ashyo bir jinsli bo‘lmasligi tufayli uning kimyoviy tarkibi o‘zgarishi
mumkin, sementning sifati esa kuydiriladigan xom ashyoviy aralashmaning
kimyoviy tarkibiga bog‘liq. Tegirmondagi shlam avval
birinchi vertikal basseynga
uzatiladi. Boshqacha tarkibli shlam esa ikkinchi vertikal basseynga uzatiladi. Bu
ikkala idishdagi shlamning aniq kimyoviy tarkibini bilgan holda talab etiladigan
shlamning tarkibini hisoblab topish mumkin.
Shlamni sozlash gorizontal basseynda amalga oshiriladi. Shlamning kimyoviy
CaO, SiO
2
, Fe
2
0
3,
AL
2
O
3
larning
miqdorini aniqlab turishni ta’minlaydigan
avtomatik ravishda ishlovchi namuna olgich va rentgen
kvantometri bilan doimo
tekshirib turiladi.
Sozlangan shlam katta xajmli gorizontal shlambasseynlarda saklanadi,
undan
esa
surgichlar
yordamida
aylanib
turuvchi
pechga
surib
o‘tkaziladi. Pechdan u 1000
0
— 1100
0
S haroratda chiqadi va
ohak
tosh
suv
Gilli shlam
104
panjarali sovutkichga (kolosnikovli xolodilnik)ka yo‘naltiriladi. Bu yerda u o‘zi
orqali o‘tuvchi havo vositasida 300
0
—500
0
S gacha sovutiladi.
Hozirgi vaqtda
ko‘proq «Volga» sovutkichi qo‘llanilmoqda. Sovutkichdan klinker saqlash siloslarga
tushadi. Xom — ashyoni tuyish to №008 — elakda uning 8—10% dan ortiq
bo‘lmagan qismi qolguncha davom ettiriladi, ya’ni xom-ashyo zarrachalarining 90%
— 80 mkm kam bo‘lgan o‘lchamga ega. Maydalangan
klinker yuk tashuvchi
vositalar yordami bilan omborga uzatiladi. Uni saqlash vaqtida ba’zan erkin SaO
moddada tutib qolinadi va havoning namida so‘nadi
va bu xolatda klinkerning
xususiyati yaxshilanadi.