Qurilishni boshqarish” Fakulteti “shahar qurilishi va xo’jaligi” Kafedrasi “metrologiya asoslari” Fanidan

I.BOB. BETON HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA, KLASIFIKATSIYASI, SIFATI VA HAFSIZLIGIGA QO’YILGAN TALABLAR.
1.1 Beton haqida umumiy tushuncha.
Beton- (frans. beton va lot. bitumon— togʻ smolasi)—bog‘lovchi modda (mas, sement), suv, toʻldirgichlar (mas, shagal, qum), ayrim hollarda qoʻshilmalar qoʻshib tayyorlanadigan qorishmaning zichlashib qotishi natijasida hosil boʻladigan qurilish materiali.
Qadimda betondan gumbaz, qubbalar, ravoqlar, katta inshootlar qurishda ishlatishgan. Bunda boglovchi material sifatida loy, gips, ohak, asfaltdan foydalanishgan. Beton texnologiyasining takomillashuvi sement ishlab chiqarilishi bilan bogʻliq. 19-asrda temirbetonning ixtiro qilinishi betonning keng tarqalishiga olib keldi. Hajmiy massasiga (kgGʻm3 larda hisoblanadi) koʻra, betonning juda ogir (2500 dan yuqori), ogʻir (1800 dan 2500 gacha,) yengil (500 dan 800 gacha) va alohida yengil (500 dan past); bog‘lovchi moddaning turiga koʻra, sementli, silikatli, gipeli, asfaltbetonlar, polimerbetonlar va boshqa xillarga; vazifasiga ko‘ra, oddiy (sanoat, fuqaro qurilishi uchun ishlatiladigan), gidrotexnika, yoʻl qurilishi, issiqlik izolyatsiyasi, manzarali ishlarga, maxsus ishlarga (kimyoviy turgun, olovbardosh, yadro nurlanishlaridan himoya qmlish va boshqa uchun) moʻljallangan xillari bor. Betonning asosiy sifat koʻrsatkichi siqilishga mustahkamligi hisoblanadi va shu xususiyati bilan uning markalari belgilanadi. Beton- bu asosiy qurilish materiallaridan biri boʻlib, ularsiz biron bir narsani qurilish maydonchasida qurish mumkin emas. Unga asoslanib, poydevorlar, shiftlar, lintellar va boshqa koʻplab dizaynlar. Ular mustahkamligi va chidamliligi uchun qadrlanadi. Ammo ishlab chiqarish uchun turli dizaynlar har xil turdagi beton talab qilinadi.

Misol uchun, turli vaziyatlarda bu kerak boʻladi turli kuch, namlik qarshiligi darajasi va boshqa koʻrsatkichlar. Shuning uchun ham bugungi kunda har xil turdagi mahsulotlar ishlab chiqarilmoqda. Betonni tashkil etuvchi tarkibiy qismlarning turli nisbatlarini qoʻllash, shuningdek, betonga turli xil qoʻshimchalar qoʻshilishi va turli xil bog‘lovchi moddalarni olish imkonini beradi.Beton aralashmasi, ma’lum talablarga mos keladi, beton aralashmaning mijozi tomonidan oʻrnatiladi.