Qutblagichlar. Malyus qonuni reja

Qutblagichlar. Malyus qonuni

REJA:

• Qutblagichlar
• Malyus qonuni ahamiyati

Qutblagichlar. Endi yorug’lik to’lqinlarining tabiatini aniqlash uchun yuqorida keltirilganga o’xshash tajriba o’tkazib ko’raylik. Yorug’lik to’lqini holida «tirqishli to'siq» vazifasini nima bajarishi mumkin, degan savol tug’iladi. Bu vazifani ba'zi kristallar, masalan, turmalin o’tashi mumkin. Bunday kristallar anizotropik xususiyatlarga ega bo’lganliklari uchun, yorug’lik tebranishining ma'lum yo’nalishidagisini o’tkazib, boshqalarini o’tkazmaydi. Boshqacha aytganda, ular yorug’likni qutblash xususiyatiga ega va shuning uchun ularni qutblagichlar deyiladi.

• Qutblagichlar. Endi yorug’lik to’lqinlarining tabiatini aniqlash uchun yuqorida keltirilganga o’xshash tajriba o’tkazib ko’raylik. Yorug’lik to’lqini holida «tirqishli to'siq» vazifasini nima bajarishi mumkin, degan savol tug’iladi. Bu vazifani ba'zi kristallar, masalan, turmalin o’tashi mumkin. Bunday kristallar anizotropik xususiyatlarga ega bo’lganliklari uchun, yorug’lik tebranishining ma'lum yo’nalishidagisini o’tkazib, boshqalarini o’tkazmaydi. Boshqacha aytganda, ular yorug’likni qutblash xususiyatiga ega va shuning uchun ularni qutblagichlar deyiladi.
• Yorug’lik tg’lqinining qutblanish xususiyatiga egaligi uning ko’ndalang to’lqin ekanligini isbotlaydi.

Tabiiy yorug‘likni yassi qutblangan yorug‘likka aylantiradigan asboblar qutblagichlar (polyarizatorlar) deb ataladi. Bu asboblar qutblagich tekisligi deb ataladigan tekislikka parallel tebranishlarni bemalol o‘tkazib, bu tekislikka perpendikulyar tebranishlarni butunlay ushlab qoladi. amplitudaning qutblagich tekisligi bilan biror burchak hosil qiluvchi tekislikda yuz berayotgan tebranishini ikkita va tebranishlarga ajratish mumkin (rasm; nur rasm tekisligiga perpendikulyar). Bu tebranishlarning birinchisi asbob orqali o‘tib ketadi, ikkinchisi ushlanib qoladi. O‘tgan to‘lqinning intensivligi miqdorga proporsional, ya’ni miqdorga teng; bu erda - amplitudasi bo‘lgan tebranishning intensivligi. Demak, qutblagich tekisligiga parallel tebranish o‘zi bilan intensivlikning ga teng qismini olib boradi. Tabiiy yorug‘likda ning hamma qiymatlari bir xil ehtimollikdadir. SHuning uchun yorug‘likning qutblagich orqali o‘tgan qismi ning o‘rtacha qiymatiga, ya’ni 1/2 ga teng bo‘ladi. Qutblagich tabiiy nur yo‘nalishi atrofida aylanganda o‘tgan yorug‘lik intensivligi birday qolaveradi, faqat asbobdan chiqayotgan yorug‘lik tebranish tekisligining orientatsiyasigina o‘zgaradi.

• Tabiiy yorug‘likni yassi qutblangan yorug‘likka aylantiradigan asboblar qutblagichlar (polyarizatorlar) deb ataladi. Bu asboblar qutblagich tekisligi deb ataladigan tekislikka parallel tebranishlarni bemalol o‘tkazib, bu tekislikka perpendikulyar tebranishlarni butunlay ushlab qoladi. amplitudaning qutblagich tekisligi bilan biror burchak hosil qiluvchi tekislikda yuz berayotgan tebranishini ikkita va tebranishlarga ajratish mumkin (rasm; nur rasm tekisligiga perpendikulyar). Bu tebranishlarning birinchisi asbob orqali o‘tib ketadi, ikkinchisi ushlanib qoladi. O‘tgan to‘lqinning intensivligi miqdorga proporsional, ya’ni miqdorga teng; bu erda - amplitudasi bo‘lgan tebranishning intensivligi. Demak, qutblagich tekisligiga parallel tebranish o‘zi bilan intensivlikning ga teng qismini olib boradi. Tabiiy yorug‘likda ning hamma qiymatlari bir xil ehtimollikdadir. SHuning uchun yorug‘likning qutblagich orqali o‘tgan qismi ning o‘rtacha qiymatiga, ya’ni 1/2 ga teng bo‘ladi. Qutblagich tabiiy nur yo‘nalishi atrofida aylanganda o‘tgan yorug‘lik intensivligi birday qolaveradi, faqat asbobdan chiqayotgan yorug‘lik tebranish tekisligining orientatsiyasigina o‘zgaradi.