Quyash hám Jer baylanısları Joba

2-keste
Fotosfera quramı

Vadarod	73,46 %
Geliy	24,85 %
kislarod	0,77 %
Uglerod	0,29 %
Temir	0,16 %
Neon	0,12 %
Azot	0,9 %
Kremniy	0,7 %
Magniy	0,5 %
Kúkirt kislotası	0,4 %

- Xromosfera. Quyash tolıq tutılǵanda qarayǵan sheńberdiń eń shetsinde ash qızıl jaqtı kórinedi. Áne sol jaqtı xromosfera dep ataladı. Xromosfera fotosferanıń joqarısında jaylasqan ;

- Quyash tajı-Quyashdıń sırtqı atmosferası esaplanadı. Ol júdá siyrek ionlasqan gazlardan ibarat. Quyash tajınıń sırtqı qatlamları kosmosqa taj gazların tarqatadı. Bul gazlardı Quyash samalı dep ataydı.
Quyashda tómendegi processler júz berip turadı.:
-Quyashdıń ishki bóleginen sırtqı bólegine ıssılıqtı nur járdeminde tasılıwı ;
-gazlardıń konvektiv háreketi;
-gazlardıń turbulent (tártipsiz) háreketi.
Quyash betinde júz beretuǵın processlerge Quyash daqları, Quyash mashallari (fakellar), protuberanclar kiredi. Quyash daqları. waqtı -waqtı menen Quyash betinde daqlardı kóriw múmkin. Daqlardıń dyametri bir neshe kilometrge jetiwi múmkin. Quyash daqları Quyashda aktiv oblastlardıń payda bolıwına alıp keledi. Daqlardıń jaǵdayı, sanı hám jıldamlıǵı mudamı ózgerip turadı. Daqlar brlgili dáwirlerde aktivlesip turadı.
Eń ataqlı hám belgili dáwir 11 jıllıq dáwir bolıp tabıladı.
Quyash daqları Quyashdıń kórinetuǵın bóleginde júz bolatuǵın shuqırlıqlar hám úzilisler bolıp tabıladı.
Quyash daqları fotosferanıń salıstrmalı salqın bólimleri bolıp esaplanadı.
Olardıń temperaturası átirapdaǵı temperaturadan 1500 dáreje tómen boladı, sol sebepli olarǵa salıstırǵanda qaralaw bolıp kórinedi.
Daqlar payda bolıwdan aldın, olardıń ornında kúshli magnit maydanı payda boladı. Bul bolsa gazlardıń konvektsiyasınıń páseytedi, nátiyjede quwat (energiya ) fotosferaga tómenen uzatıladı.
Daqlar topar-topar bolıp payda boladı hám bir neshe saattan bir neshe ayǵasha iskerlik kórsetedi.
Quyash daqları tiykarınan Quyash ekvatorınıń hár eki tárepinde 5 dárejeden 45 dáreje keńlikge shekem bolǵan aymaqlarda payda boladı.
Quyash mashalları hám flokkulaları. Quyash sheńberiniń shetinde tómen atmosferanıń suwıq qatlamında jarıq mashallar baqlanadı.
Ilimpazlardıń shamasınsha mashallar fotosferaga salıstırǵanda yoqori temperaturaǵa iye.
Mashallardıń biyikligi mıń, hátte bir neshe 10000 km.ga etiwi múmkin. Mashallar Quyash daqların qorshap turadı. Xromosfera qatlamında mashallarning tepasida flokkulalar jaylasadı. Olardıń biyikligi bir neshe 100000 km.ga etedi. Gorizontal jóneliste olar Quyash sheńberiniń (diskınıń ) 30 procentine shekem bolǵan maydandı iyeleydi.
Protuberantslar. Quyash atmosferasındaǵı gazlardıń tártipsiz háreketiniń ayrıqsha forması. Olar Quyash sheńberi (diskdıń ) shetsinde hár qıylı sırtqı kórinislerde (tolqinsıyaqlı, arkasiman, tereksiaqlı, putasıyaqlı yamasa tútin ústinsiyaqlı hám t.b ) baqlanadı. Protuberantslar sebepli xromosfera hám Quyash daqları ortasında element almasınıwı júz beerip turadı.
Quyash energiyası. Quyashdıń orayında yadro reakciyası júz beredi. Bunda úlken muǵdarda ıssılıq ajralıp shıǵadı.
Jerga Quyash tarqatatuǵın ıssılıqtıń millyarddan eki bólegi jetip keledi.
Quyash tarqatatuǵın ıssılıq penen birge jılına 1,4 x 10¹² t. element Quyashdan alıp ketiledi.
Ilimpazlardıń esaplawlarınsha 10 mlrd.jıldan keyin Quyash sónedi. Biziń planetamız bolǵan Jer julduzlar, planetalar, asteroidlar, kometalar hám basqalar sıyaqlı aspan denelerinen biri bolıp tabıladı.
Jer basqa qatar planetalar sıyaqlı Quyash átirapında aylanadı hám Quyash sistemasındaǵı aspan deneleri qatarına kiredi.
Quyash bolsa galaktikamizdıń julduzlarınan biri esaplanadı hám átirapındaǵı planetalar, asteriodlar, joldaslar, kometalar menen bir sistema bolıp Galaktika menen birge háreket etedi. Galaktikamiz bolsa metagalaktika quramına kiredi. Metagalaktika bolsa álem quramına kiredi.