Quyosh elementlarini asosiy parametrlarini o’rganish metodlari

Quyosh elementlarini asosiy parametrlarini o’rganish metodlari
Quyosh elementi – bu yorug’lik energiyasini to’g’ridan- to’g’ri elektr energiyasiga aylantirib beruvchi qurilmadir.
Quyosh elementining asosiy parametri uning foydali ish koeffitsiyentidir
Fotoelement yuzasiga tushayotgan yorug’lik energiyasi-ning foydali elektr energiyaga aylangan qismini ifodalovchi kattalik. Uning qiymati asosan % larda o’lchanib, u fotoelementdan olinayotgan foydali elektr energiya qiymatini unga tushayotgan yorug’lik energiya qiymati nisbatiga teng.
Quyosh elementlarini asosini kremniy asosida tayyorlangan fotoelementlar tashkil etadi.
Hozirgi zamon kremniy asosida tayyorlanayotgan quyosh elementining FIK ni oshirishning asosiy yo’llaridan biri texnalogiyani yaxshilash masalasi va yangi materyallardan foydalanish masalasi turibdi.
Nanostrukturaga ega bo’lgan yarim o’tkazgichlarda FIK ni 60 hatto 80% ga oshirish ham mo’ljallanmoqda.

• Monokristalning QE larning ishlash muddati 50 yil deb xisoblanmoqda.

Si – monokristal kremniyda FIK amalda 20% nazariy 27%

• Polekristal kremniy asosida yaratilayotgan quyosh elementlarining ishlash muddati o’tacha 30 yil.

Si – polekristal da FIK amalda 15% nazarda 20%

• Amorf kremniy asosida yaratilayotgan quyosh elementlarining ishlash muddati 20 yilni tashkil qiladi.

amorf kremniyda FIK amalda 11% nazarda 15%

Quyosh elementlarining FIK ni oshirish uchun unga ishlatilayotgan yarim o’tkazgich materyallariga qo’yiladigan maxsus talablar mavjud.

• Yarim o’tkazgich materyallarning taqiqlangan zonasi shunday bo’lishi kerakki ular quyoshdan kelayotgan energiyani maksimal yutsin.
• Bunday materyallarda zaryad tashuvchilarning yashash vaqti τ =10 - 50 mk.sekund bo’lishi kerak.
• Yarim o’tkazgich materyallarning yer yuzida yetarli bo’lishi Si – 27% ga yetadi
• Bunday materyallarni olish va ishlatish texnоlogiyasi sanoat asosida yo’lga qo’yilgan bo’lishi kerak.
• Bunday yarimo’tkazgich materyallarning xossalari vaqt o’tishi bilan chidamli va o’zgarmaydigan bo’lishi kerak. Bularda degradatsiya ham bo’lishi kerak.(eskirishi)

monokristall

Monokristal - Monokristalli quyosh bata-reyalari bugungi kunda bozordagi asosiy raqabotbardosh va faydali unsuri eng yuqorisi hisoblanadi, asosi 250-300 mikrometr qalinlikdagi kremniy moddasidan tarkib topgan va yupqa plonkali quyosh batareyalariga nisbatan ancha afzal sanaladi, quvvat ishlab chiqarish imkoniyatlari ~20 foizni tashkil etadi. Aynan ushbu turdagi quyosh batareyalarini tomlarga va devorlarga o'rnatish afzal ammo ishlab chiqaruvchilar orasida talab kuchli bo'lgani hamda tarkibida qimmatbaho modda borligi va ishlab chiqarish bosqichlarining mukammalligi sababidan tannarhi baland. Ushbu turdagi quyosh batareyalarining rangi, o'ta yuqori sifatda qora va pastrog'i to'q ko'k bo'ladi. 

polekristall

Polikristalli Polikristal bu juda ko’p mono kristallardan tashkil topgan qattiq jisim.Mono kristalli turdagi kabi maqsadlarda foydalanish mumkin, ammo iste'molchiga quvvatning kamroq ~20% borishini nazardan qochirmaslik muhum
Foto elementlarni tuzilishi
Fotoelementning p yuza tomonini energiyasi hν≥Eg bo’lgan foton energiyasi bilan yoritiladi. Natijada yuzada fotogeneratsiya hosil bo’ladi ya’ni elektronlar valent zonadan o’tkazuvchanlik zonasiga o’ta boshlaydi.
P + n
+
+
V
Fotoelementning ishlashining fizik mohiyati.
Hozirgi zamon fotoenergetikasida eng asosiy muommolar.
Texnalogiyani yangilash masalalari
Yangi tipdagi arzon yarim o’tkazgich materyallarni yaratish masalasi
Eng qulay kam xarajat talab qilingan quyosh stansiyalarini yaratish masalasi
Фотоэлементлар ёрдамида қуёш нуридан электр энергияси олиш қурилмаларининг бутун дунё буйича қуввати 1985 йили 21 МBт булса, фақат 2005 йилда ишга туширилган қурилмаларнинг куввати 5ГВт ни ташкил қилди. 2010 йилга келиб фотоэлементли қурилмаларнинг қуввати 14 ГBт ва 2019 йил 650 ГBт яқинлашди. Бу сохада Япония, Корея ва Европа давлатлари илгaрилаб кетишди.
Қайта тикланувчи энергия манбаларидан фойдаланиш буйича Узбекистонда хам Энергетика вазирлиги Жанубий Корея , бошка давлатлар ва Осиё тараққиёт банки инвестициялари ёрдамида катта ишлар олиб бориляпти. Бизнинг ватанимиз учун қуёш энергиясидан фойдаланишда юқорида келтирилган сохалардан ташқари мева-чеваларни қуритишда фойдаланиш катта амалий ахамиятга эга. Йилнинг 300 куни қуёшли бўлган мамлакатимиз – қуёш нуридан энергия олиш технологияларини қўллаш учун жуда қулай. Ўзбекистоннинг ялпи қуёш энергиясининг йиллик салоҳияти 50 миллиард 973 миллион тонна нефть эквивалентига тенгдир.
E’tiboringiz uchun rahmat !