Quyosh haqida ma'lumot

Quyosh bizning quyosh tizimimizdagi eng katta yulduzdir. U tizim markazida joylashadi va barcha sayyoralar Quyosh atrofida aylanadi. Quyosh sharsimon shaklda va olimlar uning tarkibida issiq plazma massasi borligini aytishadi. Bu bizning sayyoramiz uchun juda muhim, chunki u bizga hayotning mavjudligi uchun zarur bo'lgan energiya yetkazib beradi.

Quyosh haqida ma'lumot

Ma’lumki, Yer Quyosh atrofida aylanadi. Ularning orasidagi masofa 150 million kilometrni tashkil etadi. Yorug‘lik bu masofani 8 daqiqada bosib o‘tadi. Quyoshning hajmi Yerning hajmidan bir million uch yuz ming marta kattadir. Bu Quyosh o‘z ichiga bir million uch yuz ming dona Yerni sig‘dira oladi deganidir. Yerning quruqlik qismi Shimoliy Amerika, Janubiy Amerika, Afrika, Osiyo, Yevropa hamda Avstraliya va Okeaniya qit’alaridan iborat bo‘lib, bular Yer sharining beshdan bir qismini egallaydi. Qolgan to‘rt qismi okean va dengizlardan iborat.

Olimlar quyoshning yoshi to'rt yarim milliard yil deb hisoblashadi. Bu yosh oydan olingan toshlarni o'rganish natijasida olingan, chunki oy ham quyosh bilan bir xil vaqtda shakllangan deb hisoblanadi.

Quyosh, asosan, porlayotgan katta shar, chunki uning tarkibida issiq gazlar bor. Quyoshni tashkil etuvchi asosiy gazlar vodorod va geliydir. Aniqroq qilib aytganda, u 70% vodorod va 28% geliydan iborat .

Shuningdek, u uglerod, kislorod va azot kabi boshqa gazlarni ham o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, kremniy, neon, oltingugurt va magniy kabi boshqa elementlar mavjud. Quyosh to'lin oydan to'rt yuz ming marta yorqinroq bo'lgan juda yorqin yulduzdir.

Biz turli o'lchov asboblari yordamida koinotdagi yulduzlarning yorqinligini o'lchashimiz mumkin. Shunday qilib, quyoshning yorug'lik birligi 26,74 ni tashkil etadi, bu juda yorqin degani. Qurollanmagan ko'zimiz bilan oyga osongina qarashimiz mumkin, lekin quyoshga boqish unchalik oson emasligining sababi ham shu.

Quyoshning ahamiyati

Quyosh bizning hayotimizning va Quyosh tizimining ajralmas qismidir. Yerda u bizga quyosh energiyasini beradi. Quyosh energiyasi quyosh batareyalari orqali elektr energiyasini olish imkonini berib, muqobil energiya manbai sifatida ishlaydi.

Quyoshdan keladigan issiqlik va nur ekinlar yetishtirishga yordam beradi. Bundan tashqari, ekinlar o'sishi va fotosintez qilishi quyoshga bog'liq. Bundan tashqari, quyosh energiyasi bizning sayyoramizni isitadi ham.

Agar quyosh bo'lmaganida, bizning yerimiz hayotni ta'minlay olmaydigan sovuq sayyora bo'lar edi. Quyosh energiyasi suv aylanishini ham ta'minlaydi. Boshqacha aytganda, yer yuzidagi suvlar bug'langanib, yomg'ir yog'ishi uchun bulutlar hosil bo'ladi.

Va nihoyat, biz uyda quyosh energiyasidan oziq-ovqat va kiyimimizni quritish kabi vazifalarni bajarish uchun ham foydalanishimiz mumkin. Shunday qilib, quyosh bizga yer yuzida hayotni osonlashtiradigan ko'plab afzalliklarni beradi.

Agar quyosh bo'lmaganida

Quyoshni chiroq singari o‘chirib qo‘yish imkoni bo‘lsa va bu imkoniyatdan foydalanilsa, bir hafta ichida Yerdagi harorat -18 darajaga, bir yil ichida esa -75 darajaga tushadi va jon saqlash mumkin bo‘lmay qoladi;

· Quyosh borgan sari issiqroq va yorqinroq bo‘lib bormoqda. Vaqtlar o‘tib u o‘n marta yorqinlashishi mumkin. Faqat buning uchun taxminan milliard yil kerak;

· Quyosh massasining 72 foizi vodorod va 26 foizi geliydan iborat. Qolgani arzimas miqdordagi boshqa elementlardir. Har soniyada 700 million (!) tonna vodorod yonib, geliyga aylanadi;

· Quyosh katta miqdordagi energiya manbai bo‘lishi bilan birga ulkan massaga ham ega. Uning og‘irligi Quyosh tizimining 99 foizini tashkil qiladi;

· Shunday sayyoralar va ularning yo‘ldoshlari borki, ularning ayrim qismlariga quyosh nurlari uzluksiz tushib turadi, ya'ni o‘sha hududlarda tun bo‘lmaydi;

· Hisob-kitoblarga ko‘ra, Quyosh o‘zining o‘rta yoshini yashamoqda. Astronomlar ma'lumotlariga qaraganda bu yulduz paydo bo‘lganiga 4,5 milliard yil bo‘lgan va yana taxminan 5 milliard yildan keyin u yonib bitib, avval qizil gigantga, keyin oq karlik yulduzga aylanadi;

· Agar insoniyat Quyosh energiyasini ishlab chiqarishni istasa, har soniyada100 milliard tonna dinamit portlatib turishi lozim va bunga aql bovar qilmaydi.

Xulosa

Quyosh quyosh tizimining ajralmas qismidir. U yer yuzida hayotning mavjud bo'lishiga imkon yaratdi. Shu bilan birga, quyoshning zararli taraflarini ham unutmaslik kerak, chunki u ham ba'zi salbiy ta'sirlarga ega bo'lishi mumkin.