Kompyuterni tashkilashtirish fanidan amaliy ishisi

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
KIBERXAVFSIZLIK FAKULTETI II BOSQICH 710-21 GURUH TALABASI RAYIMOV ABDULLONING
KOMPYUTERNI TASHKILASHTIRISH FANIDAN AMALIY ISHISI

Bajardi : Rayimov Abdullo

Amaliy ish – 3
Kompyuterni tashkil etilishining arifmetik asoslari. Turli xil sanoq tizimlarida
arifmetik amallarni bajarish
2 lik, 8 lik, 10 lik, 16 lik sanoq sistemalari bilan arifmetik amallarni amalga
oshirish.
Eng kichik axborot birligi bu – bit, 0 va 1 raqamlari 1 bitni tashkil etadi. Ya’ni biror savolga “ha” yoki “yo‘q” deb javob berishimiz axborot birligida 1 bitni tashkil etadi. Keyingi o‘lchov birligi bu – bayt, 1 bayt 8 bitni tashkil etadi.


Kompyuter millionlab tranzistorlardan (yoqib-o‘chirgich, electronic switches) foydalangan holda ishlaydi. Yoqib-o‘chirish holati binar (ikkilik) ma’lumotni ifodalashi mumkin, ha yoki yo‘q, to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri, 1 yoki 0. Komputerda axborotning asosiy o‘lchov birligi ikkilik belgidir (binary digit).


Ikkilik sanoq sistemasi sonlarni faqat 2 belgi 0 va 1 raqamlaridan foydalanib yozishga asoslangan sanoq tizimi hisoblanadi. Agar sizda: 1 ta yacheyka bo‘lsa 0 va 1; 2 ta yacheyka bo‘lsa 00, 01, 10 va 11 3 ta yacheyka bo‘lsa 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110, 111



16 lik sanoq sistemasida faqat 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A(10), B(11), C(12), D(13), E(14) va F(15) raqam va belgilari mavjud: 1E3, 11A8B, 125ABC, ...

Natural sonlarni boshqa sanoq sistemasidan o‘nlik sanoq sistemasiga o‘tkazish uchun berilgan sonni asosining darajalari ko‘paytmasi ko‘rnishida yozib chiqamiz va xosil bo‘lgan ifodadan arifmetik amalni xisob kitob qilamiz. Natijada xosil bo‘lgan son o‘nlik sanoq sistemasida hosil bo‘ladi.