Quyosh tizimi, Quyosh sistemasi — Quyoshning gravitatsion taʼsir maydoni ichida harakatlanuvchi osmon jismlari (Quyosh, sayyoralar, sayyoralarning yoʻldoshlari, kichik sayyoralar, kometalar, kosmik changlar) majmui.
Quyosh tizimining umumiy tuzilishini birinchi marta Nikolay Kopernik toʻgʻri ifodalab, Yer va sayyoralarning Quyosh atrofida aylanishini asoslab berdi (16-asr). Uning geliotsentrik sistemasi birinchi marta sayyoralarning Quyosh va Yergacha boʻlgan nisbiy masofalarini aniqlashga imkon berdi.
. Sayyoralar, asosan, ichki (Merkuriy, Venera, Yer va Mars) va tashqi (Yupiter, Saturn, Uran va Neptun) guruhlarga boʻlinadi
Yer — Quyosh sistemasidagi Quyoshdan uzoqligi jihatdan uchinchi (Merkuriy, Venera sayyoralaridan keyin) sayyora. U oʻz oʻqi atrofida va aylanaga juda yaqin boʻlgan elliptik orbita boʻyicha Quyosh atrofida aylanib turadi.
Tashqi sayyoralar, yupiter guruhidagi sayyoralar — Quyosh sistemasining Mars orbitasidan tashqarida aylanadigan sayyoralari {Yupiter, Saturn, Uran, Neptun, Pluton). Ularning baʼzi fizik xususiyatlari bir-biriga yaqin. Baʼzan "yuqori sayyoralar" deb ham aytiladi
Uran (belgilari: ⛢ va ♅) — Quyosh sistemasiga kiruvchi 9 ta sayyoradan biri; Quyoshdan uzoqligi boʻyicha 7sayyora. Astronomik belgisib . Quyoshdan uzoqligi 19,19 astronomik birlik (2872,0 mln. km)ga teng .
Neptun (belgisi: ♆) — Quyosh sistemasida Quyoshdan uzoqligi boʻyicha 8-sayyora. Koʻzga koʻrinmaydi, belgisi if yoki T. Fransuz astronomi U. Leveryening matematik hisoblari asosida 1846-yil nemis astronomi I. Galle kashf etgan. Quyoshdan oʻrtacha uzokligi 30,071 astronomik birlik (4498,6 mln. km).
Do'stlaringiz bilan baham: |
