Quyoshning fizik parametrlari

Quyoshning fizik parametrlari
Quyosh tizimining (Sayyoralar va ularning tabiiy yo‘ldoshlari, asteroidlar, kometalalar va ho kazolarning) 99.866% massasi Quyoshning o‘zida jamlangan bo‘lib, u asosan Vodorod (taxminan 70%) va Geliy (taxminan 27%) dan tashkil topgan. Quyoshda uzluksiz ravishda termayadro reaksiyalari boradi va o‘z atrofiga juda ulkan miqdorda yorug‘lik nuralnishlari taratadi. Quyoshdan chiqqan yoruglik to‘lqinlari 8 daqiqa va 20 soniyada Yerga yetib keladi. Quyida Quyoshning asosiy astrofizik parametrlari keltirilgan:
Diametri: 1392000 kilometr;
Massasi: 1.99·10²⁷ tonna;
Hajmi: 1.4·10¹⁸ tonna km³;
Sirti: 608.7·10¹⁰ km²;
Yerga eng yaqin masofasi: 147100000 kilometr (yanvar oyida);
Yerdan eng uzoqlashgan masofasi: 152100000 kilometr (iyulda);
o‘rtacha zichligi: 1410 kg/m³;
Markaziy qismi zichligi: 150 000 kg/m³ atrofida;
Sirtidagi erkin tushish tezlanishi: 273.98 metr/soniya;
Yer atmosferasi chegarasida Quyosh diski markazining ravshanligi: 2.48·10⁹ kd/m²;
Sirtining o‘rtacha ravshanligi (yer atmosferasidan tashqarida kuzatilganda): 1.98·10⁹ kd/m²;
Yerning quyoshdan yoritilganligi (atmosfera tashqarisida): 127000 lyuks;
Yer sirtining Quyoshdan yoritilganligi: 100000 lyuks;
Quyosh doimiysi: 1.36·10³ Vt/m² yoki (1.95 kalsm2 ?min );
Quyoshning umumiy nurlanish quvvati: 3.82·10²³ kVt;
Yer tushadigan Quyosh nurlanishi quvvati: 2·10¹⁴ kVt*;
Nurlanish natijasida Quyosh massasining kamayib borishi: 4·10⁶ t/soniya;
Quyoshning ko‘rinadigan yulduz kattaligi: ?26.74;
Quyoshning Yerni o‘z orbitasida tutib turuvchi tortish kuchi: 3.5·10¹⁹ kN yoki, (3.6·10²¹ kgk);
Sirtidagi ikkinchi kosmik telik: 6.18·10¹⁵ metr/soniya;
Quyosh o‘z o‘qi atrofidagi aylanishida ekvatoridagi chiziqli teligi: 2.025 km/soniya;
Quyosh ekvatoridagi siderik aylanish davri: 25 kun, 9 soat, 7.2 daqiqa;
Quyosh ekvatoridagi sinodik aylanish davri: 25 kun, 6 soat, 36 daqiqa;
Markaziy qismidagi harorat : 1·10⁷ ? 1.5·10³ Kelvin;
Markaziy qismidagi bosim: 3.9·10¹⁰ MPa yoki, 4 ^·10¹¹ kg/cm²;
Quyoshning mutloq yulduz kattaligi: +4.83;
Quyoshning Galaktika markazi atrofida aylanish orbitasi bo‘ylabharaktlanish tezligi: 250 km/soniya;
Quyoshning Galaktika markazi atrofida aylanish orbitasi bo‘ylab Bir marta aylanib chiqish davri: ≈200 million yil;
Quyoshdan Galaktika markazigacha bo‘lgan masofa: ≈10 000 parsek;
Taxminiy yoshi: ≈5 milliard yil;