R -qarshilikli, L induktivli va c sig‘imli tarmoqlanmagan o‘zgaruvchan tok zanjiri

O‘ZGARUVCHAN TOK ZANJIRIDA AKTIV VA REAKTIV QARSHILIKLAR.

Reja:
1.Kuchlanishlar rezonasi

2. Toklar rezonansi
3. Quvvat koeffitsenti. aktiv va reaktiv energiya.

Agar R aktiv qarshilik, L induktivlik va S sig‘imdan iborat tarmoklangan zanjirdan.

i = I_msint
tok utayotgan bo‘lsabu zanjir kismlaridagi kuchlanish uchta tashkil etuvchidan; aktiv kuchlanishdan, - induktiv kuchlanishdan va - sig‘im kuchlanishdan iborat bular edi, ya’ni

U = U_L + U_L + U_C

Vektorlar diagrammasidan zanjirning kismlaridagi kuchlanishni bir kateti aktiv induktiv va sig‘im kuchlanishlari vektorlarning ayirmasidan iborat bulgan tugri burchakli uchburchakdan topish mumkin. Bu uchburchakdan quyidagicha yoza olamiz;
U =
Zanjirning ayrim uchastkalariuchun kuchlanishlarni tegishli tok bilan qarshiliklarning ko‘p aytmalari orqali ifodalab, quyidagini hosil kilamiz:

U = = I = Iz

Bundan zanjirdagi tok
I =
Zanjirning to‘la qarshiligi
z =
Tok faza buyicha kuchlanishdan burchakka siljigan bulib, uni shu burchak tengensi orqali topish mumkin:
tg = =
Bo‘lganda tok faza buyicha kuchlanishdan burchakka orkada koladi. va bo‘lganda tok kuchlanishdan ilgari ketadi. bo‘lganda esa zanjirda kuchlanishlar rezonasi yuzaga kelib, bunda zanjirning to‘la qarshiligi aktiv qarshilikka baravarlashadi, ya’ni
z = = R
Demak, berilgan kuchlanishdan zanjirning to‘la qarshiligi eng kichik, tokning effektiv qiymati esa zanjir kuchlanishi bilan bir fazada o‘zga rib, eng katta qiymatga erishadi.
U_L ва U_C kuchlanishlar o‘zaro teng bulib kolgani uchun zanjirning umumiy kuchlanishga teng bulib koladi:
U = U_R

Reaktiv kuchlanishlardan, masalan, induktivlikdagi kuchlanishning zanjirning umumiy kuchlanishga nisbati

= = =
bundan
U_L = U
bo‘ladi.
Aktiv, induktiv va sig‘im qarshiliklari ketma – ket ulanganda
x_L - x_C = L -
Bundan
L - =0
yoki
L =
tenglamani burchak chastotasi ga nisbatan topamiz va bu hol uchun uning qiymatini bilan belgilab, ni topamiz:
₀²LC = 1
yoki
₀ =
 - xususiy burchak chastotasi deb ataladi. Rezanans vaqtida kuchlanish va tok orasida fazalar siljishi nolga teng, demak cos( = 1, ya’ni:
cos = ( ) =1 bulib koladi.
Kuchlanishlar rezonasining elektrotexnika apparatlari uchun ham, ishchi xodimlar uchun ham xavfligi mana shundadir. Kuchlanishlar rezonasi radiotexnikada keng kullaniladi.