R. I. G im u s h, F. M. M a t m u r o d o V

Innovatsion faoliyatning davlat tomonidan qoi/ab-quvvat/anishi. Ilmiy 
faoliyat davlat siyosatining an ’anaviy yo‘nalishi b o lib hisoblanadi. G ap 
shundaki, maqsadi foyda olish b o ig an ilmiy g‘oyalarni bevosita to ‘g ‘ridan- 
to ‘g‘ri xo‘jalik faoliyatiga qo‘llash mumkin emas. Shu sababli korxona va 
kompaniyalar tadqiqotlami moliyaviy ta’minlashda ehtiyotkor boladilar, 
vaholangki, ularning natijalaridan manfaatdordirlar. Hozirgi zamon sharoitida 
biznesni innovatsion jarayonning muhim resurslaridan biri b oigan — ilmiy 
g'oyalar va bilimlar bilan ta’minlash funksiyasini o ‘z gardaniga oladi. Xud- 
di shuning uchun ham yetakchi davlatlarning rasmiy hujjatlarida ilmiy-texnik 
taraqqiyot yagona zanjir sifatida ko‘riladi: ilmiy g'oyalar va ishlab chiqil- 
malar — innovatsion biznes — keng kolam li foydalanish (qollash).
134

---

M D H ning boshqa davlatlari kabi bozor iqtisodiyoti bilan bog'liq bo'lgan 
islohotlami amalga oshirayotgan O'zbekistonimiz u chun ham ilm va texni- 
ka doirasini davlat tom onidan boshqarishning oqilona shakllarini ishlab chi­
qish m uhim ahamiyatga egadir. Chunki ITT iqtisodiy o'sishning asosiy 
manbasi bo'lib hisoblanadi.
A. Ilmiy faoliyatning davlat tomonidan quwatlanish ko‘rinishlari.
B. Innovatsion faoliyatning davlat tomonidan quwatlanishi 
ko'rimshlari.
4.6-chizma. Ilmiy va innovatsion faoliyatning davlat tomonidan quwatlanish
ко ‘rinishlari.
135

---

Jahon yetakchi davlatlari ilmiy va innovatsion siyosatining maqsadlari 
bo'lib quyidagilar hisoblanadi:
— mamlakat iqtisodiyotining o'sishida ilm va texnika ulushini oshirish;
— moddiy ishlab chiqarishda progressiv o'zgarishlami ta ’minlash;
—jahon bozorida milliy mahsulotimizning raqobatbardoshligini oshirish;
— mamlakat xavfsizligi va mudofaa qobiliyatini mustahkamlash;
— ekologik muhitni yaxshilash;
— mavjud ilmiy maktablarni saqlash va rivojlantirish.
Davlat o ‘z siyosatining maqsadlarini aniqlash bilan bir vaqtda prinsip- 
lar va bu siyosatni amalga oshirish mexanizmini ham ishlab chiqadi. Bu 
prinsiplar mamlakatda shakllangan xo'jalik tizimi va davlat institutlarining 
iqtisodiy faoliyatiga ta ’sirining chuqurligiga bog‘liqdir. Ilmiy va innovatsion 
faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quwatlanishining shakllangan mexa- 
nizmi chizmada keltirilgan.
Ilmiy va innovatsion faoliyatda davlat siyosatining asosiy prinsiplariga 
quyidagilar kiradi:
— ilmiy va ilmiy-texnik ijodning erkinligi;
— intellektual mulkning huquqiy hisoblanishi;
— ilmiy, ilmiy-texnik faoliyat va ta ’lim integratsiyasi;
— ilm va texnika sohasida raqobatni quwltlash;
— ilmiy rivojlanishning ustuvor yo‘nalishlarida resurslami konsentrat- 
siyalash;
— ilm iy, ilm iy-texnik va innovatsion faoliyatda ishbilarm onlikni 
rag'batlantirish;
4.6-chizmada jahonning rivojlangan mamlakatlarida ilmiy va innovat­
sion faoliyatning davlat tomonidan qo'llab-quwatlanishning shakllari kel­
tirilgan.
Jahon amaliyotida quwatlash darajasi va shakllari bo'yicha quyidagi 
ko‘rinishlarda bo‘ladi:
— faol aralashish davlat strategiyasi;
— nomarkazlashgan;
— aralash.
Respublikamizda xorijiy sarmoyalami jalb etish tadbirlarini amalga oshi­
rishda quyidagi tamoyillarga asoslanadi. Birinchidan, tashqi iqtisodiy faoli­
yatni yanada erkinlashtirish sohasida aniq maqsadni ko‘zlab siyosat yurgi- 
zish; ikkinchidan, respublika iqtisodiyotiga bevosita kapital mablag'ni jalb 
etishni ta ’minlaydigan huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy va boshqa shart-sharoit- 
lami tobora takomillashtirish; uchinchidan, respublikaga jahon darajasida- 
gi texnologiyani yetkazib berayotgan, xalq xo'jaligining zamonaviy tarkibi- 
ni vujudga keltirishda ko'maklashayotgan xorijiy sarmoyadorlarga nisbatan 
eshiklarni ochib qo'yish siyosatini izchillik bilan o'tkazish; to ‘rtinchidan, 
mablag‘larni respublika mustaqilligini ta ’minlaydigan va raqobatbardosh
136

---

m ah sulot ishlab chiqarish b ila n b o g ‘liq b o 'lg a n eng m uhim u stuvor 
yo'nalishlarda jamlash; respublikada xorijiy imtiyozlarning keng tizim ini 
vujudga keltirgan xorijiy sarm oyadorlar uchun imtiyozli soliq joriy etilgan.
Amaldagi imtiyozlar va rag‘batlantirish omillari tizimida:
— ishlab chiqarish hajmida tovarlar (ishlar, xizmatlar) eksporti kamida 
30 foizni tashkil etadigan korxonalarga, mulkchilik shakllaridan qat’iy nazar, 
foyda solig‘ini amaldagi stavkalardan ikki barobar kamroq to ‘lash huquqini 
berish;
— Respublika davlat investitsiya dasturiga kiritilgan loyihalar bo'yicha 
soliqlar to ‘lashdan besh yil m uddatga ozod etish;
— xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar darom adining ishlab 
chiqarishni kengaytirishga va texnologiyani yangilashga sarflanadigan qis- 
m idan soliq olmaslik;
— o ‘zi ishlab chiqargan m ahsulotni ruxsatnomasiz bemalol chetga olib 
ketish;
— 0 ‘zbekiston hududida qo'shm a korxonalarning va faqat xorijiy sar- 
m oya bilan ishlaydigan korxonalarning ustav fondiga hissa qo'shish uchun 
m ol-mulkni chetdan boj to ‘lovlarsiz olib kirish;
— jismoniy va yuridik shaxslarning, jum ladan, ajnabiylarning davlat 
mulkini xususiylashtirish jarayonida, shu jum ladan, ko‘chmas mulkning keng 
miqyosda sotilishida bemalol ishtirok etishlarini ta ’minlash;
— investitsiya loyihalarini amalga oshirish uchun yer uchastkalaridan 
foydalanish va ularni tasarruf etish huquqini tanlov asosida sotib olish ko‘zda 
tutilgan.
0 ‘zbekiston investitsiyalami o ‘zaro himoya qilish to ‘g‘risida Germaniya, 
Turkiya, Misr, Indoneziya, Malayziya, Pokiston, Finlyandiya, Koreya, 
AQSH, Fransiya kabi 20 taga yaqin davlatlar bilan bitimlar imzoladi.
0 ‘zbekiston hukumati Kanada, Xitoy, Turkiya, Gollandiya, G erm ani­
ya, Shveytsariyaning banklari va firmalari bilan 2 mlrd. AQSH dollariga 
yaqin summada hukumatlararo qirqqa yaqin yirik kredit bitimi tuzdi va hozir 
bu bitimlarga amal qilmoqda.