R. X. Maksudov

fdR=dF
(g). 
fd R
-tasm aga elemental' 
dr
burchagida ta s ’ir 
qilayotgan elemental- ishqalanish kuchi.
6.3-rasm.
122
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kuchlarni vertikal o lqqa nisbatan proektsiyalar у ig‘indisi olinsa, 
quyidagicha b o ia d i:
Bu tenglikdagi ikkinchi darajali kichik soniami tashlasak, y a ’ni
bunda, sin 
deb qabul qilinsa - dR=F-d(p (d) b o ‘ladi.
(g) va (d) formuladan, y a ’ni
dF - fdR, 
dR - F-dcp lardan dF
= 
f F-dcp yoki
— = 
fdcp 
(e).
F
M a ’lumki, F ning qiymati F, dan F .g a c h a ,
a ,g a c h a o'zgaradi. Shuni e ’tiborga olib (e) ni integrallansa.
j — = j
fdcp, 
I n —
= 
fa, 
— = e fu yoki F F , - e ' "
[6.4] 
: 
F 
n 
F 
F,
kelib chiqadi. Bu yerda e = 2,71 natural logarifnining asosi.
F r F 2= F,
tenglik bilan 
F , =
F ,- e fa
tenglikni birga echilsa, 
quyidagi ifodalar olinadi:
natijada, F ,, F ,, F„ kuchlarning aylanma kuch F ,, qamrov burchagi a, 
ishqalanish koeffitsiyenti / bilan bogMaydigan formulalar olinadi.
Slui formula yordam ida tasm aning normal ishlashi uchun zarur 
b o ‘lgan taranglik kuchining eng kichik qiymatini aniqlash mumkin,
boMganda tasma t o ‘la sirpanishni boshlaydi. Formuladan m a ’lumki / va 
a ning qivmatlarini oshishi 
uzatm aning ishlashiga ijobiy ta ’sir 
k o ‘rsatadi.
Ponasim on tasmali ham da taranglovchi rolikii uzatm alar ana shu 
xulosa asosida yaratilgan, chunki ponasimon tasmaning ishlatilishi / ni, 
taranglovchi rolikning ishlatilishi esa a ning o ‘zgarishiga bo g ‘liq. a ning 
kichiklashuvi va uning ortishi 
a
ning kamayishiga sabab b o ‘ladi. 
Shuning uchun amalda bajariladigan hisoblashlarda a, u, a qiymatlari 
m a ’lum oraliqda boMishi tavsiya etiladi.
Uzatm aning ishlash jarayonida tasma tarmoqlarida F
i
,F2,F0 kuc.h- 
lardan tashqari markazdan qochm a F, kuchdan, qam rov burchaklarida 
egilishdagi kuchlanishlar hosil b o i a d i .