Rangtasvir texnikasi va ashyolar texnologiyasi

MOYLARNI TOZALASH, OQARTIRISH VA QUYULTIRISH 

YO'LLARI 

1.  Zig'ir moyini oqartirish uchun bahor va yoz oylari qulay, chunki 

quyosh nurining faolligi shu oylarga to'g'ri ke- ladi. 

O'simlik moylarining fizik-kimyoviy ko'rsatkichlari 

Moy nomi 

Yod miqdori 

Zig'ir moyi 

170—200 

Tung moyi 

150—176 

Kanop moyi 

160—175 

Kungaboqar moyi 

119—144 

Soyali moy 

138—144 

Ko'knori moyi 

131 — 143 

Makkajo'xori moyi 

111 — 131 

Paxta moyi 

101—116 

Kanakunjut moyi (kastorka) 

82—88 

---

 

51

 

Zig'ir  moyini  keng  shisha  idishga  solib,  serquyosh  joyda  uzoq 

saqlanadi  (1—2  yil),  changdan  asrash  uchun  shisha  idish  ustiga  marli 

tashlab  qo'yiladi,  natijada  moy  quyuqlashadi,  uni  rangtasvirda 

qo'llanganda skipidar bilan suyultiriladi. 

2.  Moyning  ishlovini  tezlashtirish  uchun,  likopchaga  tax-  minan  1 

sm  moy  quyib,  usti  shisha  bo'lagi  bilan  yopiladi.  U  quyosh  nurida 

toblanib, 15—20 kundan keyin quyuladi va oqaradi. 

3.  Zig'ir  moyiga  nomakop  suvda  ishlov  beriladi.  Buning  uchun 

tagida jo'mragi bor shisha idish kerak bo'ladi. Idishga 1/3 hajmda moy 

quyiladi  va  ikki  barobar  ko'p  5%  li  osh  tuzi  eritmasi  quyib,  yaxshilab 

aralashtiriladi va quyoshda tob- lanadi. 

Quyosh nuri ta'sirida moy quyuqlashadi, tuz esa moyda bor bo'lgan 

oqsil  moddasini  o'rab  olib,  idish  ostiga  cho'ktiradi.  Yil  davomida  tuz 

eritma 3—5 marta almashtiriladi. 

Ishlov berib bo'lgandan so'ng jo'mrakni ochib, suv to'kib tashlanadi. 

Moy 200°C haroratda 10 daqiqa qizdiriladi, qol- diq suv bug'lanib ketadi, 

moydagi mavjud bo'yovchi modda- lar ta'minlanadi. 

Sikkativlar 

Sikkativlar deb maxsus preparatlarga aytiladi, ularning vazifasi yog'li 

moylarning qurish jarayonini tezlashtiradi. 

Bular — qo'rg'oshin, kobalt, margumush va rux qo'shil- malari. 

Sikkativning  barcha  turlari  bo'yoqlarning  qorayishiga  olib  keladi. 

Moyning po'st qatlami o'zining egiluvchanligini yo'qo- tadi va rangtasvir 

tez  qorayib  eskiradi.  Shuning  uchun  u  bo'yoqlarga  zarurat 

tug'ilgandagina  oz  miqdorda,  shunda  ham  faqat  sekin  quriydigan 

bo'yoqlarga (qoralar, kraplak, asfalt va shu kabi bo'yoqlarga) qo'shiladi.