Raqam – sonlar ifodalanadigan shartli belgilar raqamlar deb ataladi. Hozirgi kunda biz quyidagi 10 ta Arab raqamlaridan foydalanamiz: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 va Son
Download 376.83 Kb. Pdf ko'rish
|
1-mavzu Raqam, Son, Natural son, Tub va Murakkab son
- Bu sahifa navigatsiya:
- Natural son
- Murakkab son
|
1-mavzu
Raqam, Son, Natural son, Tub va Murakkab son
ataladi. Hozirgi kunda biz quyidagi 10 ta Arab raqamlaridan foydalanamiz: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 va 9. Son – narsalarni sanash miqdorini belgilashda qo`llaniladigan matematik vosita; matematikaning asosiy tushunchlaridan biri. Sonni faqat 0 dan 9 gacha bo`lgan raqamlar bilan yozilishiga sonning o`nli yozuvi (o`nlik sanoq sistemasi) deyiladi. Sonning o‘nli yozuvida har bir raqam qiymati uning turgan o‘rniga bog‘liq bo‘ladi. Agar 7 raqami natural son yozuvining eng oxirida turgan bo‘lsa, 7 ta birlikni, oxiridan ikkinchi o‘rinda turgan bo‘lsa, 7 ta o‘nlikni, oxiridan uchinchi o‘rinda turgan bo‘lsa, 7 ta yuzlikni anglatadi va hokazo. Masalan, 7 soni 127 yozuvida - 7 ta birlikni, 472 yozuvida - 7 ta o‘nlikni, 780 yozuvida esa – 7 ta yuzlikni anglatadi. 0 raqami o‘zi turgan xonada birorta ham birlik yo‘qligini bildiradi. Bu belgi nol sonini ifodalashda ham ishlatiladi.
Sinflar nomi Milliard lar
Million lar
Ming lar
Bir lar
Sinf xonalari nomi Yuz
la r O `n la r B ir la r Yuz
la r O `n la r B ir la r Yuz
la r O `n la r B ir la r Yuz
la r O `n la r B ir la r Son
7 3 2 8 4 7 3 6 1 9 5 O`qilishi:
73 milliar 284 million 736 ming 195 Sonni o‘qish uchun chapdan o‘ngga qarab sonning har bir sinfidagi birliklari soniga shu sinf nomini qo‘shib ketma-ket aytib chiqiladi. Eng oxirgi birlar sinfi nomi o‘qilmaydi. Agar sinfning har uchala xonasida 0 turgan bo‘lsa, bu sinf nomi ham o‘qilmaydi. Sinflar nomi Milliard
lar Million
lar Ming
lar Bir
lar Sinf xonalari nomi Yuz la
O `n la r B ir la r Yuz la r O `n la r B ir la r Yuz
la r O `n la r B ir la r Yuz
la r O `n la r B ir la r Son
5 1 7 0 0 0 0 0 8 0 0 7 O`qilishi:
517 milliar
8 ming 7
1-mavzu ZM_Kurbanov Raqam, Son, Natural son, Tub va Murakkab son t.me/Math_Degree
1-mashq. Sonlari o`qing 1. 4213 2. 26315 3. 435278 4. 314845 5. 1001079 6. 6452052 7. 53500821 8. 60000403 9. 55468414 10. 2350007874 11. 631586374 12. 687464168 2-mashq. Sonlarni yozing 1) to'rt million uch yuz ikki ming yetti yuz oltmish uch; 2) olti milliard uch yuz o`n ikki million sakkiz yuz yetti ming besh yuz sakson besh; 3) o'n bir million ikki ming olti; 4) sakson bir milliard yetti yuz qirq ikki million sakkiz ming o`ttiz; 3-mashq. Sonlarni xona birliklari bo`yicha to`grilab yozing 1) Ikki minglar, besh yuzlar, yetti yuz minglar, olti birlar, sakkiz o`n minglar 2) Besh millionlar, to`rt yuz minglar, sakkiz minglar, uch o`n minglar, bir birlar, yetti o`nlar, besh yuzlar 3) Yetti minglar, olti yuzlar, besh millionlar, uch yuz minglar, ikki birlar, sakkiz o`n millionlar, besh milliardlar 4) To`rt birlar, besh o`nlar, olti yuzlar, yetti minglar, sakkiz millionlar, uch yuz minglar, besh o`n milliardlar 4-mashq. 1) 7 raqami ishtirok etgan barcha ikki xonali sonlarni yozib chiqing. 2) 1 dan 77 gacha 6 soni necha marta qatnashgan ? 3) Dastlabki 100 ta natural sonni yozganda 0 raqami necha marta qatnashadi? 4) 1 dan 100 gacha nechta 6 raqami qatnashgan sonlar nechta?
1-mavzu ZM_Kurbanov Raqam, Son, Natural son, Tub va Murakkab son t.me/Math_Degree
sistemasida ishlatiladigan sonlar). Natural sonlar N harfi bilan belgilanadi. Eng kichik natural son bu 1, eng kattasini esa topib bolmaydi. Natural sonlar to`plami cheksizdir: 1, 2, 3, 4, va ∞ … Natural sonlar – tub sonlar, murakkab sonlar va 1 soniga ajraladi.
ega: 1 va o`zi. (Faqat 1 ga va o`ziga bo`linadigan sonlar) 100 gacha bo`lgan tub sonlar ro`yxati: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71, 73, 79, 83, 89 va 97 Murakkab son – ikkitadan ortiq bo`luvchiga ega bo`lgan natural sonlar. Masalan: 4 (bo`luvchilari 1, 2 va 4) yoki 33 (bo`luvchilari 1, 3, 11 va 33). Eslab qoling!!! 1 soni tub son ham emas murakkab son ham emas!!! Amallar bajarilish ketma-ketligi: Dastlab eng kichik (ichkaridagi) qavs ichidagi amallar. II bosqich amallari: ko`paytirish yoki bo`lish (chapdan qaysi biri birinchi kelganiga qarab) I bosqich amallari: qo`shish yoki ayirish (chapdan qaysi biri birinchi kelganiga qarab) Download 376.83 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|