Raqamli iqtisodiyotda innovatsion texnologiyalar

13)Sun’iy intellektning rivojlanish holati va yo’nalishi? 
Hozirda yurtimizda shu yo'nalish bo'yicha “Raqamli texnologiyalar va sun'iy intellekt” 
ixtisosligi oliy malakali kadrlarning ilmiy va ilmiy-pedagogik mutaxassisliklar 
nomenklaturasiga kiritildi va uning pasporti yaratildi. Muhammad al-Xorazmiy nomidagi 
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti hamda Raqamli texnologiyalar va sun'iy 
intellektni rivojlantirish ilmiy-tadqiqot institutida “Raqamli texnologiyalar va sun'iy intellekt 
ixtisosligi” bo'yicha oliy ta'limdan keyingi ta'lim instituti ochildi.
Sun'iy intellektda semantik ma'nolar juda keng qo'llanilganligi sababli, olimlar ularni ma'lum 
darajada tuzilishga imkon beradigan bir qator usullarni ishlab chiqdilar. Shunga qaramay, 
ishlarning ko'p qismi yaxshi tushunilgan va ixtisoslashgan muammoli sohalarda olib boriladi. 
Bunga misol mikroto'lqinli texnikadir. Birinchi bo'lib ishlatilgan dasturlardan biri Terri 
Vinograd tomonidan ishlab chiqilgan SHRDLU dasturi bo'lib, u odamlarning nutqini 
tushunadigan tizimlardan biri hisoblanadi. Dasturning imkoniyatlari juda cheklangan va turli xil 
ranglar va shakllarning bloklarini joylashtirish, shuningdek oddiy harakatlarni rejalashtirish 
bo'yicha "suhbat" ga tushib ketgan. Dastur "Xoch ustundagi piramida qanday rangda?" Kabi 
savollarga javob berdi. va "Moviy blokni qizil rangga qo'ying" kabi ko'rsatmalar berishi 
mumkin. Shunga o'xshash vazifalar ko'pincha sun'iy intellekt tadqiqotchilari tomonidan hal 
qilindi va keyinchalik "bloklar dunyosi" nomi bilan tanildi. 
 14)Raqamli iqtisodiyot” tushunсhasi kelib chiqish tarixini yoritib bering?  
XX-asr oxiri - XXI-asr boshlarida jahon iqtisodiy rivojlanishidagi asosiy tendensiya sanoat va 
postindustrial iqtisodiyotdan raqamli iqtisodiyot deb ataladigan yoki axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalari (AKT) dan foydalanishga asoslangan iqtisodiyotga o'tish hisoblanadi. AKT 
sektori - elektron ko'rinishda ma'lumotlarni ro'yxatdan o'tkazish, qayta ishlash, uzatish, 

---

namoyish qilish bilan bog'liq bo'lgan vazifalarni tashkil qilishni o'z ichiga oluvchi 
iqtisodiyotning tarmog'i hisoblanadi. Hozirgi vaqtga kelib, raqamli iqtisodiyot nazariyasi 
ko’pchilik iqtisodchilar tomonidan keng miqyosida o’rganilmoqda. Ilmiy adabiyotlarda hozirgi 
zamon “raqamli iqtisodiyot” turi xil atamalar bilan nomlanadi. Masalan, “Postindustrial 
iqtisodiyot” (D. Bell), “Axborotlashgan iqtisodiyot” (O. Toffler), “Megaiqtisodiyot” 
(V.Kuvaldin), va h.k. Raqamli iqtisodiyot atamasini 1995 yilda amerikalik dasturchi Nikolas 
Negroponte amaliyotga kiritdi.