Raximov X. “Valeologiya asoslari”

Foydalaniladigan adabiyotlar.

1. 
   Tibbiy biologiya va irsiyatdan kullanma. J.X.Xamidov, «Ibn Sino» nashriyoti, Toshkent, 1992 y.
   
2. 
   Bolalar va usmirlar gigienasi. S.S.Esonturdiev, M.E.Karshiboeva, «CHulpon» nashriyoti, Toshkent 2002 y.
   
3. 
   Nishonboev K.N., Xamroeva F.A., Eshonkulov O.E. «Tibbiyot genetikasi». Toshkent, «Abu Ali ibn Sino» nashriyoti, 2000 y.
   
4. 
   Ananеv V.A. Davidеnkо D.N. «Оbshaya valеоlоgiya» SPB. BPA. 2000
   
5. 
   Vaynеr Е.N. «Valеlоgiya», Mоskva, izda. «Nauka» 2001 g.
   
6. 
   Dubrоvskiy V. I. Spоrtivnaya mеdеtsina. Mоskva, «Vladоs», 2002 g.
   
7. 
   Kaznachееv V.R. Оsnоva оbshеy valеоlоgii. Vоrоnеj «Mоdеk» 1997 g
   

3. MA’RUZA
Tibbiyot nazorat usullari.

1. 
   Bolalarning jismoniy rivojlanish darajasini belgilovchi ko’rsatgichlar va ularni aniqlash usullari (samataskapiya, antropometriya).
   
2. 
   Turli yoshdagi bolalarda jismoniy tayyorgarlik darajasini va jismoniy ish chidamlilikni aniqlovchi funktsional usullari.
   
3. 
   Yurak qon aylanish tizimining ishini tekshiruvchi funktsional usullari orqali aniqlash.
   
4. 
   Nafas tizimini faoliyatini tekshirish; nafas olish harakatlarini chastotasi, o’pka sig’imini aniqlash; SHtange probasi
   

Odamning jismoniy rivojlanishi deb, uning jismoniy ish qobiliyatini belgilovchi organizmning morfo – funktsional xususiyatlarining majmuasiga aytiladi.

Bu majmua tushunchalariga kuyidagi omillar – salomatlik, jismoniy rivojlanish, tana massasi, kuch, muskul chidamliligi, xarakat koordinatsiyasi va boshkalar kiradi. Odamning jismoniy rivojlanishiga irsiyat, tashki muxit, ijtimoiy – iktisodiy omillar, mexnat va yashash tarzi, jismoniy faollik, sport bilan shugullanish va boshkalar ta’sir kursatadi.
Ma’lumki, salomatlik nafakat kasallikning bulishi yoki bulmasligi aniklandi balki, gormonal rivojlanish asosiy fiziologik kursatkichlar darajasining normada bulishi bilan xam aniklanadi. SHu sababdan salomatlikni mustaxkamlash yunalishidagi asosiy ishlardan biri jismoniy tarbiya va sportni odamning jismoniy xolatiga ta’sirini tibbiy nazorati xisoblanadi.
Bolaning morfologik va fiziologik kursatkichlariga asosla-nib usish va rivojlanish konuniyatlari urganilgan.