Raximova nazokatning maktabgacha

Rivojlantiruvchi ta’lim texnologiyalariga olimlarning fikri.
O’quv predmetlarining didaktik tarkibida mazmunli umumlashtirishlarga asoslangan deduksiya ustun turadi.V.V.ning so’zlariga ko’ra. Davydov, aqliy harakatlar usullari, fikrlash usullari oqilona (empirik, vizual obrazlarga asoslangan) yoki oqilona yoki dialektikka bo’linadi.Ratsional va empirik fikrlash rasmiy hamjamiyatni mavhumlashtirish va unga tushuncha shaklini berish uchun ob’ektlarning xususiyatlarini qismlarga ajratish va taqqoslashga qaratilgan. Ushbu fikrlash idrokning boshlang’ich bosqichidir, uning turlari (induksiya, deduksiya, abstraktsiya, tahlil, sintez va boshqalar) ham yuqori hayvonlar uchun mavjud, farq faqat darajadadir.Aqlli nazariy, dialektik fikrlash tushunchalarning o’ziga xos xususiyatlarini o’rganish bilan bog’liq, ularning o’tishlari, harakati, rivojlanishini ochib beradi. Shu bilan birga, tabiiy ravishda, oqilona mantiq dialektikaga yuqori shakl mantig’I sifatida kiradi.
Nazariy fikrlashning mohiyati, V.V. Davydov, bu odamning narsa va hodisalarni kelib chiqishi va rivojlanish sharoitlarini tahlil qilish orqali tushunishga yondashuvining o’ziga xos usuli.Nazariy fikrlashning asosini aqliy jihatdan idealizatsiya qilingan tushunchalar, ramzlar tizimlari (muayyan empirik narsalar va hodisalarga nisbatan birlamchi rol o’ynaydi) tashkil etadi. Shu munosabat bilan D.B.ning texnologiyasida aqliy harakatlar usullari. Elkonin – V.V. Davydovning asarlari rasmiy mantiqiy talqin qilishdan bir qator xarakterli farqlarga ega.Kontent-tahlil – bu ba’zi bir ajralmas ob’ektning genetik jihatdan o’ziga xos asoslarini kashf etish usuli; u xizmat ko’rsatuvchi va o’ziga xos xususiyatlar o’rtasida muhim munosabatlarni topishga va ajratishga qaratilgan.
qaratilgan.Muhim mavhumlik – bu ma’lum bir materialda dastlabki umumiy munosabatlarni tanlash va uni belgi-ramziy shaklda shakllantirish.DB texnologiyasida alohida ahamiyatga ega. Elkonin – V.V. Davydov umumlashtiruvchi ta’sirga ega. Rasmiy mantiqda u ob’ektlardagi muhim xususiyatlarni ajratib turishdan va ob’ektlarni ushbu xususiyatlarga ko’ra birlashtirishdan, ularni umumiy tushuncha ostiga olishdan iborat.Empirik umumlashma ma’lum ob’ektlar va hodisalardan ularni umumiy empirik tushunchaga taqqoslash orqali kelib chiqadi.V.V.ning ta’kidlashicha, nazariy, mazmunli umumlashtirish. Davydov, bu yaxlitlikning ichki birligining asosi sifatida uning genetik jihatdan asl, muhim, universal munosabatlarini kashf etish uchun ma’lum bir butunlikni tahlil qilish orqali amalga oshiriladi.Abstraktdan konkretga ko’tarilish, boshqa, aniqroq “konkret” abstraktsiyalarni keyinchalik keltirib chiqarish uchun yuqori darajadagi tushuncha sifatida mazmunli umumlashtirishdan foydalanishdir. Abstraktdan konkretgacha ko’tarilish – bu o’quv materiallarining barcha xilma-xilligi bo’yicha talabalarni yo’naltirishning umumiy printsipi.Maqsadli aks ettirish – bu o’z aqliy harakatlarining muhim asoslarini izlash va ko’rib chiqish.Shunday qilib, o’quv predmetining mazmuni ob’ektni hisobdan chiqarish usuli sifatida emas, balki uni o’zgartirish uchun asos sifatida berilgan, muhim natijalarga erishish usullarining asoslarini tartibga soluvchi tushunchalar tizimidir. To’qqizV.V.ning yondashuvlari Davydov dastlab maktab o’quvchilarini o’qitish uchun ishlab chiqilgan, ammo bir
qator qoidalar kattalarni o’qitishda foydali bo’lishi mumkin.V.V. Davydovga ko’ra ta’limni rivojlantirish. Davydov mavjud an’anaviy tizimga qarshi maktab ta’limiasosan xususiy, konkret, birlikdan umumiy, mavhum, yaxlit tomon yo’naltirilgan; ishdan, faktdan tizimga; tashqi ko’rinishdan mohiyatga.V.V. Davydov an’anaviy ta’lim tizimiga qarama-qarshi yo’nalishdagi yangi o’qitish tizimini nazariy jihatdan rivojlantirish imkoniyati to’g’risida savol tug’dirdi: umumiydan o’ziga xosga, mavhumdan konkretga, tizimli dan birlikgacha.V.V. Davydov nafaqat o’quv fanlari mazmunini, balki o’quv faoliyatida ushbu fanlarni o’zlashtirishda talabalarda shakllanishi kerak bo’lgan qobiliyatlarni tavsiflovchi asosiy qoidalarni ishlab chiqadi:«Umumiy va mavhum xarakterdagi bilimlarni o’zlashtirish talabalarni aniqroq va aniqroq bilimlar bilan tanishtirishdan oldin; ikkinchisi talabalar tomonidan umumiy va abstraktdan ularning yagona asoslari asosida chiqariladi.O’quv predmeti yoki uning asosiy bo’limlarini tashkil etadigan bilimlar talabalar o’zlarining kelib chiqish sharoitlarini tahlil qilib, o’zlari uchun zarur bo’ladigan bilimlarni egallaydilar.Muayyan bilimlarning predmet manbalarini aniqlashda talabalar, avvalo, o’quv materialida ushbu bilim ob’ekti mazmuni va tuzilishini belgilaydigan genetik jihatdan o’ziga xos, muhim, umuminsoniy munosabatlarni topa olishlari kerak.Talabalar ushbu munosabatni uning xususiyatlarini sof shaklda o’rganishga imkon beradigan maxsus mavzu, grafik yoki harf modellarida ko’paytiradilar.U oliy ta’lim muassasida o‘qishga yaroqlilik tanlovidan o‘t
Rivojlanayotgan ta'lim" tushunchasini mazmunli umumlashtirish deb hisoblash mumkin (V.V.Davydov). Uning mazmuni, semantik ma'nosi, asosiy psixologik va pedagogik kategoriyalar bilan aloqalari ushbu bobda bir qator ta'rif va umumlashmalarda ochib berilgan.
Umumlashtirish 1. Rivojlantiruvchi ta'lim tushuntirish-illyustrativ usul (tur) o'rnini bosadigan yangi, faol-faol mashg'ulot usuli (turi) deb tushuniladi.
Shaxsiy rivojlanish va uning naqshlari
Shaxsiyat - bu dinamik tushuncha: u hayot davomida o'zgarishlarga uchraydi, ularni rivojlanish (progressiv yoki regressiv) deb atashadi.
Rivojlanish (progressiv) - bu shaxsning vaqt o'tishi bilan jismoniy va ruhiy o'zgarishi, takomillashtirishni, uning har qanday xususiyatlari va parametrlarini ozidan ko'piga, oddiydan murakkabga, pastdan yuqoriga o'tishni o'z ichiga oladi.
"Shaxsni shakllantirish" atamasi quyidagicha ishlatiladi.
1) "rivojlanish" uchun sinonim, ya'ni. shaxsiyatning ichki o'zgarishi jarayoni;
2) "ta'lim", "sotsializatsiya" uchun sinonim, ya'ni. shaxsiy rivojlanish uchun tashqi sharoitlarni yaratish va amalga oshirish.
Psixogenlik: inson o'zini o'zi tartibga soluvchi va o'zini o'zi boshqarish tizimidir, rivojlanish jarayoni o'zini o'zi boshqarish va o'zini o'zi boshqarishga bo'ysunadi.
Individuallik: shaxsiyat o'ziga xos hodisa bo'lib, fazilatlarning individual tanlovi va o'zining rivojlanish varianti bilan tavsiflanadi.
Bosqichlar: shaxsiyatning rivojlanishi tsiklikning umumiy qonuniga bo'ysunadi, kelib chiqish, o'sish, kulminatsiya, susayish, pasayish bosqichlarini boshdan kechiradi.
Notekislik (nochiziqlik): shaxs o'ziga xosdir, har bir shaxs o'z tezligida rivojlanadi, o'z vaqtida tasodifiy taqsimlangan tezlashuvlar (o'z-o'zidan paydo bo'lishi) va o'sish ziddiyatlarini (inqiroz) boshdan kechiradi.
Jismoniy yosh aqliy rivojlanishning miqdoriy (cheklangan) va sifat (sezgirlik) imkoniyatlarini belgilaydi.
Umumlashtirish 2. Rivojlantiruvchi ta'lim rivojlanish qonuniyatlarini hisobga oladi va foydalanadi, shaxsning darajasi va xususiyatlariga moslashadi.
E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAXMAT!