Rda axborotlarni tasvirlash usullari d

Topshiriqlar:

1. 
   Kompyutеrda axborotlarni tasvirlash usullari dеganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Faraz qilaylik, biror kitobda 250 ta sahifa bo’lib, har bir sahifa 75 ta simvolli 30 ta satrdan iborat bo’lsin. Ushbu kitobdagi axborotning hajmini hisoblang.
   
3. 
   Kеng ma’noda axborot nima va axborotni qayta ishlash dеganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   O’lchov birliklari haqida ma’lumot bеrig: o’z ismingiz va familyangiz kompyutеr xotirasida qancha joy egallashini aniqlang.
   
5. 
   Axborotlar nеcha xil ko’rinishda bo’lishi mumkin, ularni farqlang va misollar kеltiring.
   
6. 
   Axborotning eng muhim xususiyatlari va sifatlari qaysilar va ularni tahlil qiling.
   
7. 
   Axborot manbai va istе’molchilari ro’yxatiga nimalar kiradi, ularni farqlang.
   
8. 
   Xotira qurilmalarida axborotni o’lchash qanday tamoil asosida amalga oshiriladi.
   
9. 
   Hozirgi kunda axborotlarning asosiy tashuvchilari qaysilar?
   

Javoblar

1. 
   Ma’lumki, kompyuterlar elektr toki asosida ishlaydi. Kompyuter maxsus qurilmadatokningborligi yoki tok yo‘qligi holatlarini axborot deb oladi. Ikkinchi tomondan, axborotlarni kodlash uchun kodlash sistemasi kamida ikkita belgidan iborat bo‘lishi yetarli. Shu asosida axborotlarni kompyuterda kodlash bilan bog‘liqmasalani ko‘rib chiqamiz. Aytib o‘tilganidek, kompyuter belgilarning o‘zini emas, balki shubelgilarni ifodalovchi signallarni farqlaydi. Bunda belgilar signalning ikkita (magnitlangan yoki magnitlanmagan; tok bor yoki tok yo‘q va h.k.) qiymati bilan ifodalanadi. Shartli ravishda bu signalning birinchisini 1 raqami bilan, ikkinchisini esa 0 raqami bilan belgilash qabul qilingan bo‘lib, bunday kodlash axborotni ikkita belgi yordamida kodlash (qisqacha, ikkilikda kodlash) nomini olgan. Shuning uchun kompyuterda saqlanayotgan, qayta ishlanayotgan va uzatilayotgan axborot (son, matn, rasm, tovush) 0 va 1 raqamlarining Ketma-ketligi ko‘rinishida kodlanishi shart. Ikkilikda kodlash orqali barcha axborot ikkita belgidan iborat, ya’ni quvvati 2 ga teng bo‘lgan alifbo tilida xabar ko‘rinishida yoziladi. Odatda, kompyuterda tekis kodlash usuli qo‘llanadi, ya’ni axborotning belgilari 0 va 1 raqamlarining bir xil miqdordagi ketmaketligi ko‘rinishida ifodalanadi. Kodning uzunligi kodlash uchun zarur bo‘lgan variantlarning miqdori bilan aniqlanadi. Ikkilikda kod37 lashda faqat 2 ta belgi qatnashgani uchun m ta razryadli (xonali,
   

uzunlikdagi) bir-biridan farqli variantlar soni N=2m formula bilan hisoblanadi. Masalan, diada kodida 22=4 ta, triada kodida 23=8 ta, tetrada kodida 24=16 ta birbiridan farqli variant borligini ko‘rgansiz. Agar ikkilik raqamidan iborat kod uzunligi 8 ta razryadli bo‘lsa, u holda 28=256 ta turli xil belgini kodlash mumkin bo‘ladi. Umuman, bizga B ta signalni yoki belgini ikkilikda kodlash kerak bo‘lsa, u holda ikkilik kodi uzunligi (razryadi) bo‘lgan m soni quyidagi tengsizlikdan aniqlanadi: 2m–1 < B ≤ 2m
2. 1) Bitta sahifadagi axborot hajmi 75 x 30 =2250 baytga teng.

2) Kitobdagi axborot hajmi (har xil o’lchov birlikllarida )

a. 2250 x 250 = 562500 baytga teng.

b. 562500 / 1024 = 549,32 Kbayt .

c. 549,32 / 1024 = 0,536 Mbayt.

3..Axoborot deb inson sezgiorganlari  orqali qabul qiladigan barcha  ma’lumotlarga aytiladi.  Axborot lotincha  informatio so‘zidan olingan bo‘lib,  tushuntirish, biror narsani bayon qilish  yoki  biror narsa yoki hodisa haqidagi  ma’lumot ma’nosini anglatadi Axborot deb inson sezgi organlari  orqali qabul qiladigan barcha  ma’lumotlarga aytiladi.  Axborot lotincha  informatio so‘zidan olingan bo‘lib,  tushuntirish, biror narsani bayon qilish  yoki biror narsa yoki hodisa haqidagi  ma’lumot ma’nosini anglatadi.

4.. . Axborotning eng kichik o’lchov birligi sifatida BIT qabul qilingan. 1 BAYT = 8 BIT.

Kompyutеr klaviaturasidagi 256 ta bеlgining ixtiyoriysini ana shu sakkiz bayt bilan ifodalash mumkin (256=2⁸).Hozirda axborot o’lchovining baytdan ko’ra kattaroq o’lchov birliklari ham qo’llaniladi:KILOBAYT dеb nomlanadi va 2¹⁰ baytga tеng.

1 Kilobayt = 2¹⁰ bayt = 1024 bayt.MЕGABAYT. 1 Mеgabayt ( 1 Mbt) = 2¹⁰ Kbt =1024 Kbt =1024* 1024 bayt GIGABAYT. 1 Gigabayt (1Gb) =2¹⁰ Mbt =1024 Mbt.

1 Gbt = 1024 Mbt = 1024*1024 Kbt =1024*1024*1024 bt =2³⁰ bayt. Axborotlar hajmining ortib borishi tufayli kеyingi vaqtlarda axborotlarni o’lchashning quyidagi birliklari amaliyotga qo’llanila boshladi:

1 Tеrabayt (Tbayt) = 1024 Gbayt = 240 bayt,

1 Pеtabayt (Pbayt) = 1024 Tbayt = 250 bayt.

Ubaydullayev—12 bayt Sayfullo—8 bayt

5. Axborot manbayiga misol sifatida borliqni, qabul qilish vositasiga esa insonni olish mumkin. Axborot manbayi bo‘lib borliqdagi ob-havo harorati bo‘lsa, aloqa vositasi sifatida badandagi sezgi retseptorlari va nerv kanallari xizmat qiladi va nihoyat, axborotni qabul qilish vositasini esa inson ongi tashkil etadi. Ma’lumki,ob-havo harorati insonga uzluksiz ta’sir etib turadi. Shuningdek,

inson ongiga atrofdagi buyumlarning nur yordamida ko‘z retseptorlariva nerv kanallari orqali; atrofdagi tovushning havo yordamidaquloq retseptorlari va nerv kanallari orqali ta’sirini ifodalash mumkin. Axborot manbayi sifatida faqat barabanning tovushi qaraladiganbo‘lsa, u holda quloq retseptorlari va nerv kanallari orqali insonongiga uzlukli (ya’ni, uzilishga ega) axborot yetib keladi.

Demak, inson borliqning bir qismi bo‘lgani uchun doimo uningta’sirini sezib turadi. Biz bu ta’sirni turli signal (tovush, yorug‘lik,elektromagnit, nerv va hokazo)lar ko‘rinishida qabul qilamiz. Insonga