Reaktorlarning turi va konstruksiyasi

6 rasm. CHangsimon katalizatorli regenerator:
1-qobiq; 2-havoni kiritish uchun kollektor; 3-yonilg'i forsunkasi; 4-kondensat uchun forsunka; 5-ikki bosqichli tsiklonlar; 6-yig'uvchi kamera. Oqimlar: I-reaktordan kelayotgan kokslangan katalizator; II-regeneratsiya qilingan katalizator; III-havo; IV-suv bug'i; V-tutunli gazlar.
mualloq holatda ushlab turish uchun havoni kiritadigan kollektor 2, uskunani ishga tushirish paytida katalizatorni qizdirib olish uchun yonilg'i forsunkalari 3, uglerod oksidining yonib uning ikki oksidiga o'tib ketmasligi uchun kondensat forsunkalari 4, ikki bosqichli tsiklonlar 5, yig'uvchi kamera 6 hamda suv bug'ini birinchi bosqichli tsiklonlarga va yig'uvchi kameraning tubiga berish sistemasidan iborat. Odatda regenerator katalitik kreking qurilmasidagi eng katta uskuna hisoblanadi, uning hajmi reaktor hajmidan ancha kattadir.
Regeneratorning o'lchamlari uning ish unumdorligi, ya'ni katalizatorning yuzasida o'tirib qolgan koksni vaqt birligida kuydirib chiqarish miqdori va regeneratsiya jarayonining qabul qilingan texnologik rejimlari (harorat, bosim) bilan belgilanadi. Regeneratorning ichki qismi qalinligi 150-200 mm bo'lgan torkret-beton qatlami bilan qoplanadi.
525⁰S dan katta bo'lgan rejimda ishlaydigan zamonaviy yuqori haroratli katalitik kreking qurilmalarining asosiy shartlaridan biri reaktor liftidan chiqishda katalizatorni tezkorlik bilan neftь mahsulotlari bug'laridan ajratib olishdan iboratdir. Hozirgi kunda reaktor lifti uchun bir necha maxsus uskunalar ishlatiladi (7-rasm):

7. 
   rasm. Reaktor lifti uchun neftь mahsulotlaridan katalizatorni ajratib olish uskunalarining turlari:
   

a-inertsion separator; b-yuqoriga yo'nalgan oqimli tsiklonalr; v-berk oqimli tsiklonlar. Oqimlar: I-reaktor liftdan chiqib ketayotgan katalizator va neftь mahsulotlari aralashmasi; II-desorberdan chiqib ketayotgan bug'-gaz oqimi; III- kreking mahsulotlari. inertsion separator; yuqoriga yo'nalgan oqimli tsiklonlar; berk oqimli tsiklonlar.
Katalitik kreking qurilmalarida mahsulotlarning ko'proq chiqishida xom ashyoni sochib berish sistemasi muhim va hal qiluvchi ahamiyatga ega. Nazariy jihatdan olganda, kreking reaktsiyasi qattiq katalizator yuzasi ustidagi bug'
fazada yuz bersa, yuqori natijaga erishiladi. Xom ashyo va katalizatorni tez va bir me'yorda aralashtirish natijasida neftь mahsulotlari to'la bug'lanadi va reaktor liftida neftь mahsulotlari va katalizatorning qisqa vaqtda bo'lishi paytida yaxshi kontakt yuz beradi. 8 va 9 rasmlarda katalitik kreking qurilmalari uchun mo'ljallangan sochib beruvchi soplolarning konstruktsiyalari ko'rsatilgan. Sochib beruvchi



.8-rasm. Katalitik kreking qurilmalari uchun mo'ljallagan sochib beruvchi soplolarning turlari:
a- dumaloq teshikli soplo; b- “Kellog” firmasining tirqishli soplosi; v- ko'p forsunkali soplo; g- “Kellog” va “Mobilь” firmalarining “Atomax” soplosi; 1- qobiq; 2- spiralь; 3- dumaloq teshikli diafragma; 4- tirqishli poynak; 5- statik aralashtirgich; 6- forsunkalar. Oqimlar: I- xom ashyo; II- suv bug'i; III- bug'-xom ashyo aralashmasi.

soplolarning vazifasi mayda tomchilarni hosil qilishdan iborat. Agar xom ashyo sochib berilayotganda katta tomchilar hosil bo'lsa, bunda ular sekin bug'lanadi yoki umuman bug'lanmaydi. Reaktor liftida bug'lanmagan xom ashyo bilan namlangan katalizatorning bo'lishligi koks, vodorod va S₁–S₂ uglevodorodlarining hosil bo'lishiga olib keladi. «Kellog» firmasining solishtirma baholashiga ko'ra,

«Atomax» soplolari eng yuqori ko'rsatgichlarga ega.

9. 
   rasm. Reaktor liftining pastki qismiga “Atomax” soplosini o'rnatish sxemasi: Oqimlar: I-xom ashyo; II-suv bug'i; III-bug'-xom ashyo aralashmasi.
   

9. 
   rasmda «Kellog» firmasi katalitik kreking qurilmasining reaktor- regenerator bloki sxemasi keltirilgan. Qurilmada reaktor sifatida xom ashyoni sochib beruvchi soplolar sistemasi «Atomax» 1 bilan ajratib chiqarilgan reaktor lifti 2 ishlatilgan. Katalizatorni tezlik bilan kreking mahsulotlaridan ajratib olish va reaktor liftidan chiqishda kreking jarayonining keraksiz darajada chuqurlashishining oldini olish maqsadida berk oqimli ikki bosqichli tsiklonlar o'rnatilgan. Kokslangan