Real gazlar. Bug’lanish va kondensatsiya Reja: Real gazlar va uning holat tenglamasi

Real gazlar. Bug’lanish va kondensatsiya
Reja:

1. 
   Real gazlar va uning holat tenglamasi
   
2. 
   Bug’lanish va kondensatsiya. To’yingan bug’.
   
3. 
   Van-der Vaals izotermasi kritik holat.Gazlarni suyultirish.
   

O’quvchi bilishi kerak:
Real gazlar. Real gazlarning holat tenglamasi. Bug’lanish va kondensatsiya. To’yingan bug’. Kritik holat. Molekulalarning xususiy hajmlari, molekulalarning o’zaro ta’siri, bug’lanish, kondensatsiya, to’yingan bug’, Van – der –Vaals izotermalari, qizdirilgan bug’ va undan texnikada foydalanish. Gazlarni suyultirish.
Mavzuning maqsadi: Real gazning ideal gazdan farqi va undagi tuzatmalar haqida tushuncha berish.
Mavzuning bayoni:
1. Real gaz. Biz molekulyar fizika bo`limida ideal gaz modelidan keng foydalandik.Chunki past bosim ostida qizdirilgan va siyraklashtirilgan real gazlarning xossalari ideal gaznikiga juda yaqin bo`ladi. Bosim ortishi bilan molekulalar orasidagi o`rtacha masofa kamayib boradi va natijada molekulalarning xususiy hajmlari va ular orasidagi o`zaro ta’sirni hisobga olish zarurati tug`iladi.
Molekulalarning xususiy hajmlari. Normal sharoitda 1m<sup>3</sup> gazda 2,68 10<sup>25</sup> ta molekula mavjud bo`lib taxminan 10^-4m³ hajmni egallaydi. Albatta 1m³ hajmning o’n mingdan bir qismini hisobga olmaslik mumkin. Lekin 500 MPa bosim ostida molekulalarning xususiy hajmi gaz egallagan hajmning yarmini tashkil etadi. Bunday holda gaz molekulalarining xususiy hajmlarini hisobga olmaslik mutlaqo mumkin emas. Ideal gaz uchun yozilgan Klapeyron-Mendeleev tenglamasi PV_m=RT ga molekulalarning xususiy hajmlarini hisobga oluvchi tuzatish kiritildi.
Molekulalarning xususiy hajmlarini b harfi bilan belgilasak, unda molekulalar harakat qilishi mumkin bo`lgan erkin hajm
V<sub>m</sub>-b ga teng.
Gaz molekulalari orasidagi ta’sir kuchi gazda ko`shimcha bosim vujudga kelishiga olib keladi.Bu bosimga ichki bosim deyiladi.Gollandiyalik fizik Van-der- Vaalsning hisob kitoblariga qaraganda ichki bosim molyar hajmning kvadratiga teskari proportsional.
Bu yerda -molekulalar orasidagi tortishish kuchlarini xarakterlovchi Van-der-Vaals doimiysi orqali bosim
ko’rinishda yoziladi
Bu tenglamaga bir mol gaz uchun Van-der-Vaals tenglamasi yoki real gazning holat tenglamasi deyiladi
a va b lar har bir gaz uchun alohida qiymatlarni qabul qiladigan va tajribalar yordamida aniqlanadigan o`zgarmaslar.