Referat jumısı Tayarlaǵan Yusupbaev I qabıllaǵan Dawletnazarov J

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI
MUXAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ
TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALÍ
Kompyuter injiniring fakulteti
Programmalıq injiniring baǵdari
3-kurs 304-20 topar studenti
Yusupbaev Islambektiń
Referat jumısı

Tayarlaǵan ________________ Yusupbaev I

Qabıllaǵan _________________ Dawletnazarov J
Tema:Kompyuter texnikasiniń duziliwi hám qurilmalarin uyreniw
Joba:

1. 
   Kompyuter haqqında ulıwma maǵlıwmat.
   
2. 
   Operatsion sistemalardı ornatıw
   
3. 
   Kompyuterge Antivirus programmasın ornatıw
   
4. 
   Internet tarmaǵından maǵlıwmatlardı izlew
   
5. 
   Microsoft Word diń turli versiyalarinda islew
   
6. 
   Microsoft Access programmasınan maǵlıwmatlar bazasın jaratiw
   
7. 
   Maǵlıwmatlar bazası haqqında tiykarǵı túsinikler
   

1. Kompyuter haqqında ulıwma maǵlıwmat.

Kompyuter - anglichan sóz bolıp, ol esaplaytuǵın bolıp esaplanadı. Sonday bolsada ol házirde tek esaplaytuǵın bolmaydıden, tekstler, dawıs, video hám basqa maǵlıwmatlar ústinde de ámeller atqaradı. Soǵan qaramastan házirde onıń eski atı - kompyuter saqlanǵan. Onıń tiykarǵı waziypası túrli maǵlıwmatlardı qayta islewden ibarat. Házirde kompyuter termini kóp ushrassada, usınıń menen birge EHM (elektron esaplaw mashinaları ), HM (esaplaw mashinaları ) terminleri de turmısda kóp isletip turıladı. Biraq biz ápiwayılıq ushın tek kompyuter termininen paydalanamız. Kompyuterlerdiń ámelde hár qıylıları ámeldegi: cifrlı, analogli (úzliksiz), cifrlı -analogli, arnawlılastırılgan. Biraq, cifrlı kompyuterler paydalanılıwı, atqaratuǵın ámellerdiń universallıǵı, esaplaw ámelleriniń anıqlıǵı hám basqa kórsetkishleri joqarı bolǵanı ushın, olar kóbirek qollanılıp atır.
2. Jeke kompyuterlerdiń dúzilisi
Jeke kompyuterler (anglichan Personal Computers, qısqasha - PC) tómendegi apparatlardan shólkemlesken:
sistema blokı ;
monıtor ;
klaviatura ;
tıshqansha ;
sırtqı apparatlar.
IBM firmasına tiyisli jeke kompyuterler, anglichan IBM PC kompyuterleri termininde júritiledi hám olar házirgi kúnde Respublikamızda keń tarqalǵan bolıp tabıladı.
Sistemalı blok. Sistemalı bloke ádetde desktop (tegis) yamasa tovn (minar ) kórinisinde islep shiǵarıladı.
Zamanagóy kompyuterler degi sistema blokda eki tuymeshe bar. Úlkenlew kórinistegi tuymeshe arqalı kompyuter iske túsiriledi. Bul tuymesheni POWER tuymeshesi dep júritiledi. POWER tuymechasining janında REZET tuymeshesi jaylasqan bolıp, bul tuymechaning wazıypası, egerde kompyuterde islep atirǵan waqıtıńızde kursor qatıp qalsa kompyuterdi qayta júklew ushın isletiledi. Bul wazıypanı tuymeler arqalı da orınlaw múmkin, onıń ushın tuymeaturadagi CTRL+ALT+DELETE tuymealri birgelikte basıladı.
Kompyuterdiń tiykarǵı bólimleri sistema blokı de jaylasqan bolıp, olar tómendegiler bolıp tabıladı:
Operativ yad (RAM-Random Access Memory-qálegen kirisiw múmkin bolǵan ) mikroprossesor, apparatlar qadaǵalawshıları, (yaǵnıy kontrollerler, adapterler, elektr dáregi menen támiyinlew blokı ), jumsaq disk jurgiziwshi apparatı (FDD-Floppy Disk Driver), qattı disk apparatı (HDD-Hard Disk Driver), tek oqıw ushın moijallangan lazer disk apparatı (CD ROM-Compact Disk Read Only Memory), (CD Writer) lazer disk jazıw apparatı, shinalar, modem hám basqa apparatlar. Sistema blokına onıń parallel (LPT) hám izbe-iz (COM) portları arqalı kóplegen sırtqı apparatlardı jalǵaw múmkin.
Mikroprossesor- kompyuterdiń ámel atqaratuǵın bólegi bolıp, ol maǵlıwmatlardı berilgen programma tiykarında qayta isleydi.
Mikroprossesor 140 ta átirapında túrli arifmetik hám logikalıq ámellerdi atqaradı. IBM markalı kompyuterlerde Intel tipidagi (sol atlı firma islep shıqqan ) mikroprossesorlar isletiledi.
Yad - kompyuterde programmalar hám berilgenlerdi, ámel nátiyjelerin saqlaytuǵın apparat. Yaddıń túrleri kóp: operativ, turaqlı, sırtqı, kesh, video hám basqalar.
Operativ yad kompyuterdiń zárúrli bólegi bolıp, redaktor odan ámellerdi orınlaw ushın programma, berilgenlerdi aladı hám ámeldi atqarıp, nátiyjeni taǵı ol jaǵdayda saqlaydı. Mına nárseni ayrıqsha atap ótiw kerekki, kompyuter óshirilse, operativ yadta saqlanıp atırǵan programmalar hám berilgenler joq bolıp ketedi. Sol sebepli olardı qattı diskta yamasa disketalarda saqlap qalıw kerek. Barlıq túrdegi yadlar ushın zárúrli túsinik onıń kólemi bolıp tabıladı. Kompyuterlerde maǵlıwmat birliginiń eń kishi ólshewi retinde báyit qabıl etilgen bolıp, 1 báyit 8 bıyt (ikkili nomer) ga teń. Óz gezeginde báyit bir simvolni (belgin ) suwretleydi. Famılıyańızdı kompyuterge kirgiziw ushın famılıyańızde neshe hárip bolsa, ol yadta sonsha báyit jaydı iyeleydi. Yad kólemi birligi retinde kilobayt qabıl etilgen hám ol Kb menen belgilenedi. Óz gezeginde bir kilobayt 1024 baytqa teń. 1024 kilobayt bolsa 1 Mbayt (Megabayt) ga teń.
1 Megabayt operativ yadqa iye kompyuterlerde tek DOS sistemasında islew múmkin bolsa, 4 Megabaytli kompyuterlerde múmkinshilikleri kóbirek bolǵan programmalardı, atap aytqanda Windows 3. 1, 3. 11 programmaların isletiw múmkin. Windows 95 ni tolıqqonli islewi ushın 16 Megabayt yad hám keminde 486 prossesorli kompyuter, Windows 98, 2000 operatsion sistemasında islew ushın, FotoUshı arqaǵa qayrılǵan qılısh, Corell Draw hám basqa házirgi zaman programmaların isletiw ushın keminde 32 Mbayt operativ yadlı hám Pentium-2, 3 prossesorli kompyuterler kerek bolıp tabıladı. Bul kórsetkishler jańa prossesorlar hám programma ónimlerin payda bolıwı menen jıl sayin asıp baradı.
Turaqlı yad (kompyuterge aldınan jaylastırılǵan turaqlı yad (BIOS-Basic Input-Output System - kirgiziw shıǵarıwdıń tiykarǵı sisteması ) bar. Bunday yaddan maǵlıwmatlardı tek oqıw múmkin. Sol sebepli de ol ROM (Read Only Memory-tek oqıw ushın ) dep ataladı. IBM PC kompyuterlerde bul yad kompyuter úskenelerin islewin tekseriw, operatsion sistemasın baslanǵısh júkleniwin támiyinlew, apparatlarǵa xizmet kórsetiwdiń tiykarǵı funktsiyaların orınlaw ushın isletiledi.
Kesh yad. Kesh yad kompyuter islew tezligin asırıw ushın isletiledi. Ol operativ yad hám mikroprossesor arasında jaylasqan bolıp, onıń járdeminde ámeller orınlaw operativ yad arqalı atqarılatuǵın ámellerden talay tez atqarıladı.
videoxotira. videoxotira monıtor ekranına video maǵlıwmatlardı (videotasvirlarni) saqlap turıw ushın isletiledi.
Shina. Kompyuterde hár bir apparattıń jumısın basqarıwshı elektron sxemalar ámeldegi bolıp, olar adapteriar (moslovchilar) dep ataladı. Barlıq adapteriar mikroprossesor hám yad arqalı berilgenlerdi basma-bas almasıwlaytuǵın magistral jol dep atalıwshı shinalar arqalı baylanısqan boladı. Sonday etip, ápiwayı sóz menen aytsak, shinalar túrli apparatlardı baylaw arnawlı sımlar bolıp tabıladı.
Sistema platası kompyuterdiń tiykarǵı platası esaplanıp, oǵan BIOS, mikroprossesor, operativ yad, kesh yad, shinalar jaylastırılǵan boladı. Bunnan tısqarı, ol jaǵdayda birpara apparatlar, jumıstı basqarıwshı elektron sxemalar, klaviatura, disk apparatları adapteri de jaylasqan boladı. Kompyuterde kirgiziw-shıǵarıw portları kontrollerleri ámeldegi bolıp, olar sistema blokınıń arqa bóleginde jaylasqan slot dep atalıwshı jaylar arqalı printer, tıshqansha hám basqa apparatlar jalǵanıwı ushın xızmet etedi. Kirgiziw-shıǵarıw portları parallel hám izbe-iz boladı hám olar uyqas túrde LPT1-LPT4 hám COM1-COM3 dep belgilenedi. Ádetde LPT portqa printer hám COM portqa faks-modem, tıshqansha hám basqa apparatlar jalǵanadı.
Operatsion sistemalardı ornatıw hám olardı jumısqa túsiriw basqıshları diplom jumısı temasında tayarlaǵan prezentaciyası
2 Annotatsiya Mazmun : I. Kirisiw II. Tiykarǵı qızm I-BOB. Operatsion sistemalar haqqında túsinik 1. 1 Operatsion sistema túsinigi 1. 2 MS DOS operatsion sisteması 1. 3 Linux operatsion sisteması II. BOB. WINDOWS operatsion sistemasın ornatıw hám olardı jumısqa túsiriw basqıshları. 2. 1 Wndowsning islew shártleri 2. 2 WINDOWS operatsion sistemasın fleshkadan ornatıw basqıshları. 2. 3 Windows operatsion sisteması komandaları. III.juwmaq Iv. Paydalanılǵan ádebiyatlar v. Qosımsha
3 Annotatsiya Operatsion sistemalardı ornatıw hám olardı jumısqa túsiriw basqıshları dep atalǵan bul pitkeriw qaniygelik diploma jumısı operatsion sistemalardı jaqtılandıriwde uyreniletuǵın kópshilik temalar maydanınan malumotlar keltirilgen. Bunda bir qansha kerekli malumotlar keltirilgen yaǵniy Operatsion sistemalar haqqında túsinikler berilgen. MS DOS, Linux operatsion sistemaları haqqında malumotlar keltirilgen. WINDOWS operatsion sistemasın ornatıw hám olardı jumısqa túsiriw basqıshları gezekme gezek súwret kóriniste jumısqa túsiriw basqıshları kórsetilgen. Wndowsning islew shártleri keltirilgen hám WINDOWS operatsion sistemasın fleshkadan ornatıw basqıshları ketme-ket atqarılıw jumısları yoritilib shıǵılǵan. Bunnan tısqarı Windows operatsion sisteması komandalarınan paydalanıw buyrıqlarınıń wazıypaları da yoritilib shıǵılǵan. Windows operatsion sisteması menen onsha tanıs bolmaǵan yamasa ol jaǵdayda islew tájiriybesi barlar hám joqlar ushın da kerekli malumotlar keltirilgen bolıp, olardıń mamanlıǵın asırıw ushın hizmat etedi. Bul pitkeriw qaniygelik jumısı paydalanıwshılardıń ámeliy programma boyınsha tereń hám de hár tárepleme teoriyalıq hám ámeliy bilim alıwları kóz qarasınan islep shıǵılǵan. Bul pitkeriw qaniygelik diploma jumısım operatsion sistema jáne onı ornatıw basqıshların tereńrek úyreniwshi bolǵan barlıq insanlarǵa, sonday-aq, mektep, licey hám oily oqıw orınlarında Informatika hám informaciya texnologiyaları páninen saboq alıp atırǵan oqıwshı hám studentler hám de jumıs procesine kompyuter texnologiyaları nátiyjeni ámelde qollanıw etiwdi qálegen isbilermenler ushın mólsherlengen.

3. 
   Antivirus programmasın ornatıw jáne onı aktivatsiya qılıw
   

MAR 14, 2020 8:20 AM AKBARALI 16147
Operatsion sistemanı túrli virus hám hújimlerden qorǵaw maqsetinde túrli antiviruslar bar. To'g'r bular sizdi pútkilley qorǵaw ete aladı demaymiz lekin málim dárejede operatsion sistema qawipsizligin támiyinley aladı. Bunday antivirus programmalar júdá kóp bolıp olardıń ataqlılarınan mısal retinde kórsek, Kasperskiy, Doctor Web, Eset Nod32, Avast sıyaqlı antiviruslardı kóriwimiz múmkin. Búgin biz Eset Nod32 Antivirusınıń ornatıw hám jumıs Principin kórip shıǵamız.
Keyin bizde tómendegishe ayna ashıladı. Bunda biz tómendegilerge itibar qaratıwımız kerek:
1. Eger bunı belgilesak programma ornatılıp atırǵan waqıtta eger sizde internet ámeldegi bolsa, jańalanǵan versiyanı bır jola ornatıp ketiledi;
2. Bul tuyme keyingi aynaǵa ótiw ushın basıladı.
Endi birpara sazlamalarni sazlap alamız. Olar tómendegiler:
1. Bul bólim islew Principi bizdagi shubhalı bolǵan yaǵnıy virus dep kórmeytuǵın lekin hatti háreketleri virusqa uqsastı baslaytuǵın programmalar haqqında maǵlıwmat yig'adi hám bunı antivirustıń viruslardı uyreniwshi bazasına jiberedi. Eger bunday funksiya islemewin xoxlasangiz bunı óshirip qoyıwıńız múmkin;
2. Kompyuterdiń birpara programmaları bolıp, olar virus esaplanbaydı lekin quramında birpara funksiyalar virus kórinisinde bolıwı yamasa kompyuterge ornatılǵannan keyin onı páseytiwuviga yamasa qawipsizligine abay etiwi múmkin sol sıyaqlılar haqqında eskertiw alıwdı xoxlasak bunı belgilew kerek.
Bulardan ótkenimizden keyin " Ustanovka" tuymesin basamız.
Qanday etip DHCP jollamada - IP mánzillerin avtomatikalıq tarqatıw. DHCP DHCP funktsiyası klientin qosıw kompyuterińizda óshiriliwi múmkin
Saytda sizdi kórgenimdan kewillimen! Biz tarmaq administraciyasın úyreniwde dawam etemiz. Kópshilik anıq máselelerge dus kelgen birinshi ret jollamanı birinshi ret sazlawǵa háreket qılıp atır. Olardan biri birinshi qarawda, ekilemshi sorawlar parametrler DHCP.. Kishi úy tarmaqları ushın ádetde bul tiyisli emes hám aldın bir neshe adamlar bul tańlawǵa birinshi itibar berediler.

Biraq zárúratkorlik tarmaǵın olardıń mútajlikleri ushın, sonıń menen birge, jarlıqlar daǵı boslıqlar menen tanısıw kerek, sol sebepli bilimler degi boslıqlardı sóylew ushın ózlerin sezim etiwleri ushın zárúr. Biz quralsızlanib, o'qiymiz. Bul sanda :

Bul maqalada sizge tema menen shuǵıllanıwǵa járdem beredi. Hámmesi zárúrli hám bunday " qosımsha" bilim paydasız emes hám ápiwayı usıl Tarmaqtıń qawipsizligin asırıwıńız múmkin. Mudamıǵı sıyaqlı, azmaz teoriyanıń basında, ulıwma joq. Búgingi kúnde barlıq tarmaqlar, tiykarınan, olardıń islewin támiyinleytuǵın TCP / IP tuymechalari tiykarında qurılǵan.
Bul protokol xızmetlerinen biri bul DHCP (Dynamik xost konfiguratsiya protokolı yamasa " Dinamikalıq konfiguratsiya protokoli". Xostlar ádetde tarmaqtaǵı kompyuter atları dep ataladı. Qanday bolmaydıin, olar kompyuterge nomma-qaptal shaqırıq etkende, olar IP mánzillerin almastıradı.
DHCP - bul TCP / IP járdemshi hám tarmaqta klient retinde server retinde isleydi hám xızmet maǵlıwmatları uzatılıp atırǵan protokol retinde. Hámmesi ne bolıwına baylanıslı.
Siz serverdi jollamaǵa qosıwıńız múmkin hám keyin server boladı. Alternativ variant - DHCP hám kompyuterde, mısalı, Windows -de dúzilgen kompyuterde ornatıń. Siz bul xızmetlerdi tarmaq kompyuterlerinen birine qosıwıńız yamasa óshirip qoyıwıńız múmkin - bul klient yamasa tarmaq protokolınıń dárejesi boladı.
Qıdırıw Sisteması (anglichan tilinde " search engine")- immmmmm reba bul komputerda, kompyuter tarmog´idayoki pútkil dunya web tarmog´ida world wide web saqlanıp atırǵan maǵlıwmatlardı qıdırıwǵa mo´ljallangan programma bolıp tabıladı. Internet qıdırıw sisteması Information Retrieval systemdan kelip shıqqan. Bul sistema ma´lumotlar bazası ushın gilt-so´zlar indeksin jaratıp, nátiyjede bul gilt-so´z qatnasqan qıdırıw so´rovnomasiga juwap retinde nátiyjeler ro´yxatini ko´rsatish múmkinshiligi payda bo´ladi. Qıdıriv sistemasınıń abzallıqlarınan biri bul kerekli maǵlıwmat yamasa informaciyanı qısqa waqıt ishinde komputer yadınan tawıp onı paydalanıwshına jetkiziw bolıp tabıladı. Qıdırıw sistemasınıń tiykarǵı wazıypaları, hám de strukturalıq bólimleri tómendegiler bolıp tabıladı:
Indeks jaratıw hám jańalap turıw (hújjetler degi ma´lumotlar strukturası )
Qıdırıw so´rovnomalarini orınlaw
Qıdırıw nátiyjesin múmkinshiligi barınsha mazmunli, ya´ni túsinikli formada ko´rsatish
Ádetde ma´lumotlar qıdırıw avtomatikalıq túrde ámelge asıriladı, mısalı WWWda Webcrawler, bólek kompyuterde bolsa paydalanıwshı belgilegen Indexlar ro´yxatidan barlıq ma´lumotlarni o´qish. Qıdırıw sisteması túrleri Qıdırıw sistemaların bir qansha belgilerine ko´ra túrlerge ajıratıw múmkin. Tómendegi belgiler mısal retinde saylanǵan bolıp tabıladı. Jańa qıdırıw sistemasın jaratıwda bul belgilerdiń hámmesin alıw shárt emes.
Informaciyalar túri Hár qıylı qıdırıw sistemaları hár qıylı informaciya túrlerin qıdıra aladı. Aldın ulıwma etip ma´lumotlar túrin ko´rsatish múmkin, mısalı, tekst, suwret, videotasvir, audiofayl hám b. Nátiyjeler de bul túrlerge bog´liq halda tártiplestiriledi. Tekst qıdırilganda nátiyje retinde bul tekstten gilt-so´z qatnasqan bir bólim ko´rsatiladi. Informaciyalar derek´i Klassifikasiyaning taǵı bir túri bul qıdırıw sisteması tapqan informaciyanıń derek´i esaplanadı. Ko´pincha qıdırıw sistemasınıń atı informaciyalani qaysı derek´dan qıdırıwın ko´rsatadi.
Web qıdırıw sisteması - WWWdan ma´lumot qıdıradı
Usenet qıdırıw sisteması - dúnyaǵa bólistirilgen tartıslar mediumi (quralı ) esaplanatuǵın Usenetdan ma´lumot qıdıradı
Intranet qıdırıw sisteması - bólek shólkemdiń ishki tarmog´idagi kompyuterlerden ma´lumot qıdıradı
Desktop qıdırıw sisteması - bólek kompyuterdiń ma´lumotlar bazasınan ma´lumot
Internet tarmaǵındaǵı qıdırıw túsinigi sonı ańlatadıki, bunda hár bir paydalanıwshı ózine kerekli bolǵan qandayda bir maǵlıwmat yamasa materialdı arnawlı qıdırıw sistemaları arqalı tabıw múmkinshiligine iye boladı.
Internet - sheksiz informaciya túbi joq teńizi. Informaciyalar Internette millionlap Web- betlerde saqlanadı. Bizge kerekli informaciya saqlanatuǵın Web-betti tabıw ushın onıń Internet degi adresin biliw zárúr. Biraq internet saat sayin jańa informaciyalar menen boyib baradı. Sonıń menen birge, birpara (gónergen) informaciyalar Internet tarmaǵından shıǵarıp taslanadı. Internet degi kóp paydalaniletuǵın Web-betler adresleri arnawlı málimlemelerde baspadan shıǵarıp turıladı. Lekin olardan tolıq informaciya alıp bolmaydı. Sebebi Internet degi barlıq Web-betler adreslerin baspadan shıǵarıw ushın kútá úlken kólemli kitap kerek boladı. Bul kitap baspadan shıǵarıp tamamlanılmasidan Internet degi bir qansha adresler ózgeriwi anıq. Bul mashqala arnawlı Qıdırıw sistemaları jaratılıwı menen ańsatǵana sheshildi.
Internet tarmaǵı paydalanıwshıları qıdırıwdı Internet ortalıǵında jaylasqan veb- saytlar, olardıń adresi hám ishki maǵlıwmatları boyınsha aparıwı múmkin. Bul bolsa paydalanıwshına kerekli bolǵan informaciyanı nátiyjeli qıdırıw hám tez tabıw múmkinshiligin beredi.
Informaciyalardı qıdırıw.
Internet tarmaǵı sonday bir ortalıqki ol ózinde túrli kórinistegi hám túrli tiller degi kóplegen informaciyalardı jıynaǵan. Bunda bul informaciyalar ishinen kerekli bolǵan maǵlıwmatlardı izlep tabıw mashqalası payda boladı. Internet tarmaǵında hár bir paydalanıwshı informaciyanı qıdırıw ushın ózbek, orıs, ingliz yamasa basqa tiller degi bir yamasa bir neshe sózden shólkemlesken sorawlardan paydalanadı. Yaǵnıy maǵlıwmatlardı onıń bası yamasa onıń quramında qatnasqan sózler hám gápler boyınsha izlep tabıw múmkin. Bunda paydalauvchi tárepinen Internet qıdırıw sisteması qıdırıw maydanına kerekli maǵlıwmatqa tiyisli sóz yamasa gáp kiritiledi hám qıdırıw sisteması iske túsiriledi. Sonnan keyin qıdırıw sisteması paydalanıwshına ózi tárepinen kiritilgen sóz yamasa gápke uyqas keliwshi maǵlıwmatlardı izlep tabadı hám kompyuter ekranında olardıń dizimin payda etedi. vanihoyat dizim degi maǵlıwmatlardı izbe-iz kórip shıǵılıp kerekli bolǵanları kompyuterge saqlap alınadı.
Informaciyalardı parametrleri boyınsha qıdırıw.
Kórip ótilgeni sıyaqlı, hár bir paydalanıwshı Internet tarmaǵı arqalı ózine kerekli bolǵan maǵlıwmatlardı onıń teması hám de quramındaǵı sóz yamasa gáp boyınsha izlep tabıwı múmkin, lekin Internet tarmaǵında maǵlıwmatlar sonshalıq ko'pki, aytıp ótilgen usıl nátiyje bermasligi múmkin. Bunday jaǵdaylarda Internet qıdırıw sistemaları qıdırıwdıń bir qansha qosımsha usılları boyınsha qıdırıwdı usınıs etedi, bular :
maǵlıwmatlardı onıń tili boyınsha qıdırıw ;
maǵlıwmatlardı onıń túri (tekst, súwret, muzıka, video ) boyınsha qıdırıw ;
maǵlıwmatlardı onıń jaylasqan regioni boyınsha qıdırıw ;
maǵlıwmatlardı onıń jaylastırılǵan sánesi boyınsha qıdırıw ;
maǵlıwmatlardı onıń jaylasqan Internet zonası boyınsha qıdırıw ;
maǵlıwmatlardı qawipsiz qıdırıw.
Súwretlerdi qıdırıw. Súwretler maǵlıwmatlardıń grafik yamasa suwret kórinisi esaplanadı. Internet tarmaǵında grafik maǵlıwmatlardıń kóplegen túrleri ushraydı, yaǵnıy : sızılma (vektor ), foto (rastr ), háreketleniwshi (animatsiya ) hám de qısılǵan súwretler. Bunday grafik maǵlıwmatlar quramında tekstli informaciya ámeldegi bolmaydı.
Sonnan kórinip turıptı, olda, sonday eken súwret kórinisindegi maǵlıwmatlar ústinde tek ǵana onıń atı yamasa túri boyınsha qıdırıw aparıw múmkin. Kóplegen internet qıdırıw sistemaları grafik yamasa suwret kórinisindegi maǵlıwmatlardı qıdırıw ushın bólek bólimge iye bolıp, bul bólim arqalı qálegen túrdegi súwretlerdi olardıń atları boyınsha qıdırıwdı ámelge asırıw múmkin. Mısalı, tómendegi suwretke sonday qıdırıw sistemalarınıń biri suwretlengen.
Microsoft Word programmasınıń disketin ornatıw UNIX Sistemalar, 5. 0 versiyası (tárepinen tarqatılǵan ShHT, shama menen 1989 ).
Dıń birinshi versiyası Microsoft Word tárepinen islep shıǵılǵan Charlz Simonyi hám Richard Brodi, aldınǵı Xerox programmistler yollandi tárepinen Bill Geyts hám Pol Allen 1981 jılda. Eki programmistler de islediler Xerox Bravo, birinshi WYSIWYG (Siz ne kórseńiz, ne alasız?) tekst protsessori. Birinshi Word versiyası Word 1. 0 1983 jıl oktyabr ayında shıǵarılǵan Kseniks hám MS-DOS; onıń artınan onsha tabıslı bolmaǵan tórtew uqsas versiyalar payda boldı. Birinshi Windows versiyası 1989 jılda shıǵarılǵan, interfeysi azmaz jaqsılanǵan. Qashan Windows 3. 0 1990 jılda shıǵarıldı, Word kútá úlken kommerciya tabısına aylandı. Windows 1. 0 ushın Word -den keyin 1991 jılda Word 2. 0 hám 1993 jılda Word 6. 0 qosıldı. Keyin ol Word 95 hám Word 97, Word 2000 hám Word ushın ózgertirildi. Office XP (Windows sawda atların gúzetip barıw ushın ). Word 2003-dıń shıǵarılıwı menen nomerlew taǵı jılǵa tiykarlanǵan edi. Sondan berli Windows versiyalarında Word 2007, Word 2010, Word 2013, Word 2016 hám eń sońǵı Office 365 ushın Word bar.
1986 jılda, ortasında shártnama Atari hám Microsoft Word -ni keltirdi Atari ST.[1] Atari ST versiyası Word 1. 05 dıń Apple Macintosh ushın awdarması edi; biraq, bul at astında shıǵarıldı Microsoft jazıw (80-jıllar hám 90 -jıllardıń baslarında Windows -ga kiritilgen sóz protsessorining atı ).[2][3] Word -dıń basqa versiyalarınan ayrıqsha bolıp esaplanıw, Atari versiyası keleshektegi jańalanishlar hám tahrirlarga iye bolmaǵan bir retlik versiya edi. Microsoft Write-dıń shıǵarılıwı Atari ST (basqa programma WordPerfect) ushın shıǵarılǵan eki tiykarǵı kompyuter programmalarınan biri edi. Microsoft Write 1988 jılda Atari ST ushın shıǵarılǵan.
Birinshi Microsoft Word 1983 jılda shıǵarılǵan. Grafik video rejimi hám WYSIWYG interfeysinde tıshqanshanı qollap-quwatlaw. Ol tekst rejiminde yamasa grafik rejimde islewi múmkin edi, biraq ekewi arasındaǵı ingl. Grafik rejiminde hújjet hám interfeys tekst rejiminde ámeldegi bolmaǵan kursiv, qalıń hám tómengi sızıqlar menen belgilengen shrift úlkenligi monospace belgiler torında kórsetildi. Ol jaǵdayda bólek fayllar daǵı usıllar kestelerin qollap-quwatlaw (. STY) bar edi.
Worddıń birinshi versiyası 16 bitli PC DOS / MS-DOS programması edi. 1985 jılda Word 1. 0 atlı Macintosh 68000 versiyası hám 1989 jılda Microsoft Windows versiyası shıǵarıldı. Úsh ónim birdey Microsoft Word atınıń, versiya nomerlerin birdey boldı, lekin hár túrlı kod bazalarında qurılǵan júdá túrme-túr ónimler edi. Ush ónim qatarı bar edi: Word 1. 0 den Word 5. 1 a[6] Macintosh ushın Windows 1. 0 ushın Word 2. 0 hám Windows 1. 0 ushın Word 5. 5 DOS ushın.
DOS ushın Word 1. 1 1984 jılda shıǵarılǵan hám jańa Word sistemalarında Mail Merge ózgeshelikine teń túrde Print Birlestiriw járdemi qosılǵan.
DOS ushın Word 2. 0 1985 jılda shıǵarıldı hám keńeytirilgen grafik adapter (EGA) qollap -quwatladi.
1986 jılda shıǵarılǵan DOS ushın Word 3. 0, qayta kórip shıǵıw belgilerin qollap -quwatladi (sońǵı Word versiyalaridagi Ózgerislerdi gúzetip barıw ózgeshelikine teń), qıdırıw / almastırıw usılları hám gilt zarbalari izbe-izligi retinde saqlanǵan makroslar.
DOS ushın Word 4. 0 1987 jılda shıǵarılǵan.
1989 jılda shıǵarılǵan DOS-ga mólsherlengen Word 5. 0, xatcho'plar, óz-ara baylanısıwlar hám shártler hám makrolardagi kóshedanlarni qollap -quwatladi hám Word 3. 0 makrolariga uyqas túrde orqada qaldı. Ibratlı til WinWord 1. 0 WordBasic so'l tilinen parıq etedi.

1990 jılda shıǵarılǵan DOS ushın Word 5. 5 paydalanıwshı interfeysin sezilerli dárejede ózgertirdi, popup menyular hám dialog áynekleri bar. Grafik rejiminde de bul Grafik paydalanıwshı interfeysi (GUI) elementleri Microsoft QuickBasic sıyaqlı tekst rejimindegi programmalarda ASCII monospace kórkem kórinisin aldı.

DOS ushın Word 6. 0, DOS versiyası ushın sońǵı Word, 1993 jılda, Windows ushın Word 6. 0 (16 bıyt) hám Macintosh ushın Word 6. 0 menen bir waqıtta shıǵarıldı. Macintosh hám Windows versiyaları birdey kod bazasına ıyelewine qaramay, DOS ushın Word basqasha edi. DOS so'l tili ushın Word 6. 0 Word 3. x-5. x so'l tili menen uyqas edi, Windows ushın Word 6. 0 hám Macintosh ushın Word 6. 0 WordBasic-ni Windows 1. 0 bazası ushın Word 1. 0 / 2. 0-den miyraslar etip aldı. Word 6. 0 dıń DOS hám Windows versiyaları hár qıylı fayl formatlarına iye edi.
6.Microsoft Access programmasınan maǵlıwmatlar bazasın jaratıwda paydalanıladı. Microsoft Office keń tarqalǵan ofis jumısların avtomatlastırıwshı programmalar paketi bolıp tabıladı. Onıń quramına kiretuǵın Access atlı programmalar kompleksi házirde MOBT retinde keń úyrenilip atır hám qollanılıp atır.
MOning dáslepki áynegi ápiwayılıǵı hám túsinikliligi menen ajralıp turadı. Odaǵı altı qosımsha, programma isleytuǵın altı obiektti suwretleydi. Bular kesteler, sorawlar, sırtqı kórinisler, esabatlar, makroslar hám modullar.
Microsoft Access a maǵlıwmatlar bazasın basqarıw sisteması (DBMS) den Microsoft birlestirgen baylanıslı Microsoft Jet maǵlıwmatlar bazası mexanizmi menen grafik paydalanıwshı interfeysi hám programmalıq támiynattı islep shıǵıw quralları. Bul aǵzası Microsoft Office Professional hám odan joqarı baspalarǵa kiritilgen yamasa bólek satılatuǵın programmalar kompleksi. Sonıń menen birge, ol Microsoft 365 suite. Aqırǵı versiyalar kóbirek qorǵawǵa iye. Programmalıq támiynattıń sınaq versiyası bar.
Microsoft Access Access Jet Database Engine tiykarında maǵlıwmatlardı óz formatında saqlaydı. Sonıń menen birge, ol tuwrıdan-tuwrı import etiwi yamasa jalǵanıwı múmkin maǵlıwmatlar basqa programmalarda hám maǵlıwmatlar bazalarında saqlanadı.[3]
Programma óndiriwshiler, maǵlıwmatlar arxitektorları hám quwat paydalanıwshıları islep shıǵıw ushın Microsoft Access-den paydalanıwı múmkin programmalıq támiynat. Basqa Microsoft Office programmaları sıyaqlı, Access tárepinen de qollap -quwatlanadı Qosımshalar ushın visual Basic (vBA), an ob'ektke tiykarlanǵan hár qıylı ob'ektlerge shaqırıq etiwleri múmkin bolǵan programmalastırıw tili, sonday-aq eski DAO (Data Access Objects), ActiveX Maǵlıwmat ob'ektleri hám basqa kóplegen ActiveX komponentleri. Sırtqı kórinisler hám esabatlarda isletiletuǵın vizual ob'ektler vBA programmalastırıw ortalıǵında olardıń usılları hám qásiyetlerin ashıp beredi hám vBA kod modulları Windows -ni járiyalawı hám shaqırıwı múmkin. operatsion sistema operatsiyalar. Onıń veb-versiyası joq.
Maǵlıwmatlar bazası haqqında tiykarǵı túsinikler

Házirgi kúnde insan iskerliginde maǵlıwmatlar bazası (MB) kerekli informaciyalardı saqlaw hám odan aqılǵa say paydalanıwda júdá zárúrli rol' oynaıp atır. Sebebi: jámiyet rawajlanıwınıń qaysı iskerlik tarawına názer solmaylik ózimiz kerekli maǵlıwmatlardı alıw ushın, álbette, MBga shaqırıq etiwge májbúr bólemiz. Sonday eken, MBni shólkemlestiriw informaciya almasıw texnologiyasınıń eń aktual sheshiletuǵın máselelerinen birine aylanıp baratırǵanı dáwir taqozasi bolıp tabıladı.

Informatsion texnologiyalardıń rawajlanıwı hám informaciya aǵıslarınıń barǵan sayın artıp barıwı, maǵlıwmatlardıń tez ózgeriwi sıyaqlı jaǵdaylar insaniyattı bul maǵlıwmatlardı waqıtında qayta islew ilajlarınıń jańa usılların izlep tabıwǵa úndep atır. Maǵlıwmatlardı saqlaw, uzatıw hám qayta islew ushın MBni jaratıw, keyininen odan keń paydalanıw búgingi kúnde aktual bolıp qolmokda. Finans, islep shıǵarıw, sawda-satıq hám basqa kárxanalar jumısların maǵlıwmatlar bazasisiz oyda sawlelendiriw etip bolmaydı.
Ekenin aytıw kerek, MB túsinigi pánge kirip kelgunga shekem, maǵlıwmatlardan túrli kóriniste paydalanıw júdá qıyın edi. Programma dúziwshiler maǵlıwmatların sonday tashkil eter ediki, ol tek qaralayotgan másele ushınǵana orınlı bolar edi. Hár bir jańa máseleni sheshiwde maǵlıwmatlar qaytaldan tashkil etińar jáne bul hal jaratılǵan programmalardan paydalanıwdı qıyınlashtirar edi.
Hár qanday informaciya sistemasınıń maqseti real ortalıq ob'ektleri haqqındaǵı maǵlıwmatlarǵa qayta islewden ibarat. Keń mániste maǵlıwmatlar bazası - bul qanday da bir predmet salasındaǵı real ortalıqtıń anıq ob'ektleri haqqındaǵı maǵlıwmatlar kompleksi bolıp tabıladı. Predmet tarawı degende avtomatlastırılgan basqarıwdı shólkemlestiriw ushın úyrenilip atırǵan real ortalıqtıń málim bir bólegi tushiniladi. Mısalı, kárxana, zavod, ilimiy tekseriw institutı, joqarı oqıw jurtı hám basqalar.
Sonı dizimnen ótkeriw kerekki, MBni jaratıwda eki zárúrli shártni esapqa olmoq zárúr:
Birinshiden, maǵlıwmatlar túri, kórinisi, olardı qollaytuǵın programmalarǵa baylanıslı bolmawi kerek, yaǵnıy MBga jańa maǵlıwmatlardı kirgizgende yamasa maǵlıwmatlar túrin ózgertirgende, programmalardı ózgertiw talap etilmesligi kerek.
Ekinshiden, MBdagi kerekli maǵlıwmattı biliw yamasa izlew ushın qandayda bir programma dúziwge hájet qolmasin.
Sol sebepli de MBni shólkemlestiriwde málim nızam hám qaǵıydalarǵa ámel qılıw kerek. Endigiden informaciya sózin maǵlıwmat sózinen parıqlaymiz, yaǵnıy informaciya sózin ulıwma túsinik retinde qabıl etip, maǵlıwmat degende anıq bir belgilengen zat yamasa hádiyse sapaların názerde qamtımız.
Maǵlıwmatlar bazasın jaratıwda, paydalanıwshı informaciyalardı túrli belgiler boyınsha tártiplewge hám qálegen belgiler birikpesi menen tańlanmani tez alıwǵa ıntıladı. Bunı tek maǵlıwmatlar tizilmalashtirilgan halda orınlaw múmkin.
T i z i l m a l a sh t i r i sh - bul maǵlıwmatlardı súwretlew usılları haqqındaǵı shártlesiwdi kirgiziw bolıp tabıladı. Eger maǵlıwmatlardı súwretlew usılı haqqında shártlesiw bolmasa, ol halda olar tizilmalashtirilmagan dep ataladı. Tizilmalashtirilmagan maǵlıwmatlarǵa mısal retinde tekst faylına jazılǵan maǵlıwmatlardı kórsetiw múmkin.
Maǵlıwmatlar bazasınan paydalanıwshılar túrli ámeliy programmalar, programmalıq quralları, predmet salasındaǵı qánigeler bolıwı múmkin.
Maǵlıwmatlar bazasınıń zamanagóy texnologiyasında maǵlıwmatlar bazasın jaratıw, onı aktual jaǵdayda júrgiziwdi hám paydalanıwshılarǵa odan informaciya alıwın támiyinleytuǵın arnawlı programmalıq qural, yaǵnıy maǵlıwmatlar bazasın basqarıw sisteması járdemi menen oraylastırılǵan halda ámelge asırıwdı názerde tutadı.
Maǵlıwmatlar bazası - EHM yadına jazılǵan málim bir strukturaǵa iye, óz-ara baylanısqan hám tártiplengen maǵlıwmatlar kompleksi bolıp, ol qandayda bir bir ob'ekttiń ózgeshelikin, jaǵdayın yamasa ob'ektler ortasındaǵı munasábetti málim mániste ańlatadı. MB paydalanıwshına strukturalastırılgan maǵlıwmatlardı saqlaw hám isletiwde optimal qolaylıqtı jaratıp beredi.
Ekenin aytıw kerek maǵlıwmatlardı kirgiziw hám olardı qayta islew procesi úlken kólem degi jumıs bolıp kóp miynet hám waqıt talap etedi. MB menen islewde odaǵı maǵlıwmatlardıń anıq bir strukturaǵı ıyelewi, birinshiden paydalanıwshına maǵlıwmatlardı kirgiziw hám qayta islew processinde odaǵı maǵlıwmatlardı tártiplestiriw, ekinshiden kerekli maǵlıwmatlardı izlew hám tez ajıratıp alıw sıyaqlı qolaylıqlardı tuwdıradı. MB túsinigi pánge kirip kelgunga shekem, maǵlıwmatlardan túrli kórinislerde paydalanıw júdá qıyın edi. Búgingi kúnde túrli kórinistegi maǵlıwmatlardan zamanagóy kompyuterlerde birgelikte paydalanıw hám olardı qayta islew máselesi sheshildi. Kompyuterlerde saqlanatuǵın MB arnawlı formatqa iye bolǵan arnawlı bir strukturalı fayl bolıp, odaǵı maǵlıwmatlar óz-ara baylanısqan hám tártiplengen bolıp tabıladı.
Sonday eken, maǵlıwmatlar bazası degende málim bir strukturada saqlanatuǵın maǵlıwmatlar kompleksi túsiniledi. Basqasha etip aytqanda MB - bul málim berilgen anıq bir strukturaǵa iye bolǵan maǵlıwmatlardı óz ishine alıwshı arnawlı formatqa iye bolǵan fayl bolıp tabıladı. Maǵlıwmatlardı strukturalastırıw - bul jaysha maǵlıwmatlardı súwretlewde qanday da uyqaslıqtı kirgiziw usılı bolıp tabıladı. Ádetde MB málim bir ob'ekt salasın ańlatadı hám onıń maǵlıwmatlardı óz ishine aladı, olardı saqlaydı hám paydalanıwshına maǵlıwmatlardı qayta islewde odan paydalanıw imkaniyatın jaratıp beredi.
M a ' l ol m o t l a r b a z a s i - bul málim bir predmet tarawına tiyisli sistemalastırılgan (strukturalastırılgan ) maǵlıwmatlardıngnomlangan kompleksi bolıp tabıladı.
Maǵlıwmatlar bazası - informaciya tmzimlarining eń tiykarǵı strukturalıq bólegi bolıp esaplanadı. Maǵlıwmatlar bazasınan paydalanıw ushın paydalanıwshı jumısın kiyim-kensheklestiriw maqsetinde maǵlıwmatlar bazasın basqarıw trizimlari jaratılǵan. Bul sistemalar maǵlıwmatlar bazasın ámeliy programmalardan ajratadı.
Maǵlıwmatlar bazasın basqarıw sisteması (MBBT) -bul programmalıq hám apparat qurallarınıń quramalı kompleksi bolıp, olar járdeminde paydalanıwshı maǵlıwmatlar bazasın jaratıw hám sol baza daǵı maǵlıwmatlar ústinde jumıs júrgiziwi múmkin.
Júdá kóp túrdegi MBBT bar. Olar óz arnawlı programmalastırıw tillerine de iye bolıp, bul tillerge SUBD buyrıqlı programmalastırıw tilleri dep ataladı. MBBTga Oracle, Clipper, Paradox, FoxPro, Access hám basqalardı mısal keltiriw múmkin.
M a ' l ol m o t l a r b a z a s i n i b o sh q a r i sh t i z i m i - bul maǵlıwmatlar bazasın jaratıw, olardı aktual jaǵdayın támiyinlew hám odaǵı zárúr informaciyanı tabıw jumısların shólkemlestiriw ushın mólsherlengen programmalar kompleksi hám til quralı bolıp tabıladı.