Referat mavzu: davrlar pedagogik psixologiya fanining shakllanishi va rivojlanish tarixi bajardi: Bahodirov Shahzod

O'zbekiston Respublikasi Oliy ta'lim vazirligi Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti xitoyshunoslik yo'nalishi YoshDP fanidan tayyorlagan

REFERAT
MAVZU: DAVRLAR PEDAGOGIK PSIXOLOGIYA FANINING

SHAKLLANISHI VA RIVOJLANISH TARIXI

Bajardi:Bahodirov Shahzod
Qabul qildi: Botirova Dilafruz
Toshkent 2022
Reja:
1 Psixodinamika nazariyasi
2.Go‘daklikdagi psixologik rivojlanish asoslari va xususiyatlari
3. Ilk bolalik yoshi tavsifi
4.Bolaning maktabgacha yoshda rivojlanishining psixologik va fiziologik xususiyatlari
5 Maktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanishi bilish jarayonlari va ijtimoiy vaziyatlar
xususiyatlari


.

4.1 Psixodinamika nazariyasi.Amerika psixologi E.Erikson inson umrini 8 ta davrga ajratadi va ular o‘ziga xos, betakrorxususiyatlarga ega deb hisoblaydi.1 – davr. Ilk go‘daklik (tug‘ilgandan 1 yoshgacha). Bu davrda tashqi dunyoga “Ongsizishonch” tuyg‘usi vujudga keladi. Buning asosiy sababi ota-onaning mehr-muhabbati, g‘amxo‘rligi va jonkuyarligidir. Agar go‘dakda bu ishonch paydo bo‘lmay qolsa, ona bolagayomon munosabatda bo‘lsa, voyaga yetganda umidsizlik vujudga keladi.2 – davr. Kechki go‘daklik (1 yoshdan 3 yoshgacha). Yarim mustaqillik va shaxsiy qadr-qimmat tuyg‘usi shakllanadi. Bu esa o‘z tanasini boshqarish uchun keng imkoniyat yaratib, intizom, ma’suliyat, javobgarlik, hurmat tuyg‘ulari tarkib topishiga zamin hosil qiladi. Anomal vojlanish: ikkilanish, qobiliyatga shubhalanish, hayotga moslashmaganligini his qilish. 3 – davr. Ilk bolalik (3–5 yoshgacha). Anomal rivojlanish: insonlarga befarqlik, tashabbusning sustligi, boshqa bolalarga hasad, beqarorlik. Tashabbus tuyg‘usi, qandaydir ishnbajarish mayli tarkib topadi, guruhiy o‘yinlar, tengqurlari bilan muloqatga kirishish muhim ahamiyatga ega.Go‘daklikdagi psixologik rivojlanish asoslari va xususiyatlariGo‘daklik davri - bu bolaning himoyasiz, kam harakat, atrofidagi hodisalarga juda kamreaksiyasi bo‘lgan boladan juda jadal ravishda rivojlanadigan, faol, tez ilg‘aydigan, harakatchan, yordamga chaqira oladigan quvnoq bolaga aylanish davridir. Go‘daklik davri inson
hayotidagi organik ehtiyojlarni (kislorodga, ovqatga, issiq yoki sovuqqa) qondirishga nisbatanyo‘naltirilgan xatti-harakatlarning tug‘ma, instinktiv shakllari sof holda kuzatiladiganyagona davr hisoblanadi. Insonga xos bo‘lgan xatti-harakatlarni va yangi tajribalarni egallash uchun beqiyos imkoniyatlarning borligi go‘dak yoshidagi bolalarning asosiyxususiyatlaridandir. Go‘dak yoshidagi bola ham jismonan, ham psixik, ham ijtimoiy jihatdanjuda tez rivojlanadi. U qisqa vaqt ichida kattalar bilan munosabat o‘rnatadi, predmetlarniushlashga va ulardan foydalanishga o‘rganadi. U atrof-olamdagi narsalarni kuzatadi, predmetlarni qo‘li bilan ushlab, ularni qandayligini bilishga intiladi, tovushlarga e’tibor beradi vapredmetlarni harakatlantirish yordamida shu tovushlarni o‘zi yaratishga harakat qiladi. Uo‘z onasi va boshqa yaqinlari bilan emotsional munosabatga kirishadi. Juda qisqa vaqt ichida, kattalarning yaqin kelishidan quvonadigan bolaga aylanadi.Bolaning maktabgacha yoshda rivojlanishining psixologik va fiziologik xususiyatlariOntogenezda 3 dan - 7 yoshgacha bo‘lgan davr bog‘cha yoshi davri hisoblanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasida juda tez sifat o‘zgarishlari bo‘lishiniinobatga olgan xolda 3 davrga (3-4 yosh) kichik maktabgacha davri(4-5 yosh) kichikbog‘cha yoshi o‘rta maktabgacha davr (o‘rta bog‘cha yoshi) 6-7 yosh va kattamaktabgacha davr katta bog‘cha yoshilarga ajratish mumkin. Bola rivojlanish jarayonida kishilik avlodi tomonidan yaratilgan predmet va xodisalar olami bilan munosabatga kirishadi. Bola insoniyat qo‘lga kiritgan barcha yutuklarni faol ravishda o‘zlashtirib,
egallab boradi. Bunda predmetlar olamini, ular yordamida amalga oshiriladigan hatti–harakatlarni, tilni, odamlar orasidagi munosabatlarni egallab olishi, faoliyat motivlarining rivojlanishi, qobiliyatlarning o‘sib borishi, katta yoshli kishilarning bevosita yordamida amalga oshirilib borilmog‘i kerak. Asosan, shu davrdan boshlab bolaning mustaqil faoliyati kuchaya boshlaydi. Bog‘cha yoshdagi bolalarga beriladigan tarbiya, ularning murakkab harakatlarini o‘zlashtirish, elementar gigiena, madaniy va mehnat malakalarinishakllantirish, nutqini rivojlantirish hamda ijtimoiy ahloq va estetik didining dastlabki kurtaklarini hosil qilish davridir.Mashhur rus pedagogi Lesgaftning fikricha, insonning bog‘cha yoshidagi davri shunday bir bosqichki, bu davrda bolalarda xarakter xislatlarining namunalari shakllanib, axlokiy xarakterning asoslari yuzaga keladi.Bog‘cha yoshdagi bolalarning ko‘zga tashlanib turuvchi xususiyatlaridan biri, ularning harakatchanligi va taqlidchanligidir. Bola tabiatining asosiy qonuninishunday ifodalash mumkin: bola uzluksiz faoliyat ko‘rsatishni talab qiladi, lekin u faoliyat natijasidan emas, balki faoliyatning bir xilligi va surunkaliligidan toliqadi. Ilk bolalik yoshi tavsifiIlk bolalik (1-3 yosh) davrida bola yura boshlaydi, tevarak-atrofdagi narsalarni bilishdagi dastlabki qadamini qo‘yadi. Nutqi yordamida atrofdagilar bilan munosabatda bo‘la boshlaydi. Bu esa undagi psixik jarayonlarning rivojlanishiga imkon beradi.Bu davrda bolaning barcha analizatorlari uygun xolda ishlay boshlaydi bu esa sezgi va idrokning usishiga olib keladi, diqqati beqaror buladi. 1 ta o’yingoxni uynab, darrov 2-chisiga o’tadi, lekin bu davrning oxirida tartibsiz xarakatlar, behuda yugurish urniga bir mashgulot bilanmashgul buladigan buladi, 3 yoshga yetganda o’z-o’ziga xizmat qilish va kattalarning yumushini bajarishi tufayli ixtiyoriy diqqat o’sib boradi. Asosan obrazli xotira ustun buladi kattalar xarakatiga taqlid qilishi xolatida xarakat xotirasi xam ko’rinadi. Nutqning o’sishi 2 davrga bulinadi 1-davr - 1 yoshdan 1,5 yoshgacha- atrofdagilarni nutqini tushunishi - passiv nutqning rivojlanishidavri; 2-davr - 1,5-3 yoshda. Aktiv nutqni tez egallay boshlaydi, kattalarga taqlid qilib, xar bir yangi so‘zni o‘zlashtirib oladi. Bolada nutq paydo bulgach, fikrlash xam yaxshilanadi. Bu davrda tafakkur yaqqol obrazli bo’lib, o’yinchoqlarni xar-xil qilib kayta ko‘rishida ko‘rinadi.Xaѐl jaraѐni xam usib boradi- tulkinlanib turgan pardani dengizga, bulutlarni gulga uxshatadi.K.N.Polivanning ta’kidlashiga ko‘ra bir yoshgacha bo‘lgan davrda bola qo‘yidagi bosqichlarni boshidan kechiradi: