Referat mavzu: klassik maktab vakillarining iqtisodiy qarashlari guruh

OʼZBEKISTON RESPUBLIKАSI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VАZIRLIGI
TOSHKENT DАVLАT IQTISODIYOT UNIVERSITETI


REFERAT


MAVZU: KLASSIK MAKTAB VAKILLARINING IQTISODIY QARASHLARI

Guruh:____________________

Bajardi:____________________

TOSHKENT-2023
Kirish
Klassik burjua siyosiy iqtisodining eng yuqori rivoji ingliz olimlari Adam Smit (1723-1790) va Devid Rikardo (1772-1823) asarlarida erishdi. Klassik maktabning Adam Smit va Devid Rikardo vakili boʻlgan ilmiy gʻoyalari keyinchalik marksistik siyosiy iqtisod tomonidan oʻzlashtirildi va rivojlantirildi.
Bu davrda Angliya iqtisodiy jihatdan eng rivojlangan davlat edi. Nisbatan yuqori darajada rivojlangan qishloq xoʻjaligi va jadal rivojlanayotgan sanoatga ega boʻlib, tashqi savdoda faol edi. Angliyada kapitalistik munosabatlar juda rivojlangan. Bu erda burjua jamiyatining asosiy tabaqalari ajralib turardi: ishchilar sinfi, burjuaziya va yer egalari. Burjuaziya kapitalistik ishlab chiqarish usulini ilmiy tahlil qilishdan manfaatdor edi. Shunday qilib, XVIII asrning ikkinchi yarmida - XIX asrning birinchi yarmida. Buyuk Britaniyada iqtisodiy fikrning rivojlanishi uchun qulay sharoitlar mavjud edi.
Marks ta'kidlaganidek, siyosiy iqtisodning rivojlanishi burjua jamiyatiga xos bo'lgan qarama-qarshiliklarning real rivojlanishi bilan hamqadam bo'ldi. Qarama-qarshiliklar va sinfiy kurash hali rivojlanmagan shaklda ekan, burjua siyosiy iqtisodi ilmiyligicha qolishi mumkin edi. Bu chegara D.Rikardo va S.Sismondi davri edi. Keyingi davrda kapitalizm qarama-qarshiliklarining keskinlashuvi tufayli klassik maktab tanazzulga yuz tutdi, XIX asrning 30-40-yillarida. u nihoyat kapitalistik dunyoda shu kungacha hukmronlik qilayotgan vulgar burjua iqtisodiyotiga o'z o'rnini bo'shatib beradi.
Klassik maktab
Klassik maktabning birinchi vakili va avlodi ingliz iqtisodchisi Uilyam Petti (1623-1687) hisoblanishi kerak, uni K.Marks “siyosiy iqtisodning otasi va qaysidir ma’noda statistika ixtirochisi” deb atagan. Petti soliq, bojxona to'lovlari sohasidagi ilmiy ishlanmalarga ega. U ishlab chiqarish sohasini iqtisodiy boylik manbai deb hisoblagan, bu esa uni qiymatning mehnat nazariyasi mualliflari bilan yaqinlashtiradi.
Klassik maktab bir nechta asoschilar va bir qator iqtidorli ommabop va tarjimonlardan iborat. Agar siz aniqroq tahlil qilmasangiz, unda butun klassik iqtisodiy maktab deb ataladigan kamida to'rtta nom bilan ifodalanishi mumkin: Adam Smit (1723-1790), Devid Rikardo (1772-1823), Tomas Maltus (1766- 1834), Jon Styuart Mill (1806-1873).
Shuni ta'kidlash kerakki, klassik maktab merosi ancha xilma-xil bo'lib, ushbu yo'nalish nazariyotchilarining yana o'nlab nomlari bilan ifodalanishi mumkin.
Shuni ham aytish kerakki, 19-asrning 2-yarmida iqtisodiy nazariyaning yagona oqimi goʻyo ikki mustaqil oqimga boʻlingan edi. Bir tomondan, keyinchalik marksizmning umumlashtirilgan nomini olgan iqtisodiy tahlil yo'nalishi ajralib turardi. Boshqa tomondan, marjinal nazariya paydo bo'lib, keyinchalik u eng katta neoklassik maktabga aylanadi.