Referat mavzu: Ma’lumotlar bazasi va mbbt ning tarmoqda qo’lanilishi. Bajardi: Mamitov o tekshirdi: Qarshiyev H

Tranzaksiya bilan boshqarish.

Tranzaksiya - bu qaralayotgan MBBT MB ustida ketma ket operatsiyalarni bajarishdir, yani ma’lumotlar bilan monipulyatsiya qilib ketma -ket operatsiyalar yordamida MBBT ga tasir etishdir. Tranzaksiya ma’lumotlar bazasini bir butun holatdan ikinchi bir butun holatga o’tkazadi..

Jurnalizatsiya

MBBT ga bo’lgan asosiy talablardan biri bu tashqi xotirda ma’lumotlarning ishonchli saqlanishidir. Ma’lumotlarning ishonchli saqlanishi deganda har qanday aparatli yoki dasturli to’tab qolishdan keyin MBBT da MBning oxirgi holatini qayta tiklashi tushuniladi. Odatda aparatli o’xtab qolish iki xil bo’ladi: yengil to’xtab qolish ya’ni bunda kompyuter ishlashi kutilmaganda to’xtashi ikinchisi qattiq to’xtab qolish bu tashqi xotirda ma’lumotlarning yo’qolib ketishi bilan xarekterlanadi. MBBT ning to’satdan buzulishi bilan ishni tugatishi yoki foyda-lanuvchi dasturining avariya bilan tugallanishi bo’lib natijada ayrim trankzaksiyalar tugalanmasdan qoladi. Har qanday holda ham MBni qayta tiklash uchun qo’shimcha ma’lumotlarni joylashtirish kerak . Boshqacha qilib aytaganda MB da ma’lumotlarning butunligini saqlash uchun saqlanadigan ma’lumotlarning to’liqligi talab qilinadi.

Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) darajasidagi xujum.

Qat’iy tuzilishning mavjudligi va anik belgilangan amallar MBBTni ximoyalash vazifasini osonlashtiradi. Ko‘p xollarda xakerlar kompyuter tizimining OT darajasidagi ximoyasini buzishni ma’kul ko‘radilar va OT vositalari yordamida MBBT fayllariga kirish ruxsatiga ega bo‘ladilar. Birok, agar etarli darajadagi ximoya mexanizmlariga ega bo‘lmagan, yoki xatolari mavjud, yomon testlangan MBBT versiyasidan foydalanilsa, yoki MBBT administratori tomonidan xavfsizlik siyosatini aniklashda xatolarga yo‘l ko‘yilgan bo‘lsa, u xolda xakerning MBBT darajasidagi ximoyadan o‘tish extimoli mavjud bo‘ladi.

Autentifikatsiyaning keng tarqalgan usuli ko‘p martali parollarni ishlatishiga asoslangan. Ma’lumotlar bazasidagi foydalanuvchini oddiy autentifikatsiyalash muolajasini quyidagicha tasavvur etish mumkin. MBdan foydalanishga uringan foydalanuvchi kompyuter klaviaturasida o‘zining identifikatori va parolini teradi. Bu ma’lumotlar autentifikatsiya serveriga ishlanish uchun tushadi. Autentifikatsiya serverida saqlanayotgan foydalanuvchi identifikatori bo‘yicha ma’lumotlar bazasidan mos yozuv topiladi, undan parolni topib foydalanuvchi kiritgan parol bilan taqqoslanadi. Agar ular mos kelsa, autentifikatsiya muvaffaqiyatli o‘tgan hisoblanadi va foydalanuvchi legal (qonuniy) maqomini va avtorizatsiya tizimi orqali uning maqomi uchun aniqlangan xuquqlarni va tarmoq resurslaridan foydalanishga ruxsatni oladi.

Ravshanki, foydalanuvchining parolini shifrlamasdan uzatish autentifikatsiyalash varianti xavfsizlikning xatto minimal darajasini kafolatlamaydi. Oddiy autentifikat- siyani tashkil etish sxemalari nafaqat parollarni uzatish, balki ularni saqlash va tek- shirish turlari bilan ajralib turadi.

Eng keng tarqalgan usul — foydalanuvchilar parolini tizimli fayllarda, ochiq holda saqlash usulidir. Bu o‘zgartirish ganim tomonidan parolni uning tasviri orqali oshkor qila olmaganligini kafolatlaydi, chunki anim echilmaydigan sonli masalaga duch keladi. Ko‘p martali parollarga asoslangan oddiy autentifikatsiyalash tizimi- ning bardoshligi past, chunki ularda autentifikatsiyalovchi axborot ma’noli so’zlar- ning nisbatan katta bo‘lmagan to‘plamidan jamlanadi. Ko‘p martali parollarning ta’sir muddati tashkilotning xavfsizligi siyosatida belgilanishi va bunday parollarni muntazam ravishda almashtirib turish lozim. Parollarni shunday tanlash lozimki, ular lu atda bo‘lmasin va ularni topish qiyin bo‘lsin. Bir martali parollarga asoslan- gan autentifikatsiyalashda foydalanishga har bir so‘rov uchun turli parollar ishlati- ladi.