Referat Mavzu: Nosiruddin Burhoniddin Rabg’uziyning hayoti va ijodi Bajardi: Sulliyeva Gavhar

G‘AZAL, BAYT VA SHE’RLAR
* * *
Kun hamalga kirdi ersa keldi olam navro‘zi,
Kechdi bahman zamharir qish qolmadi qori buzi.
Kun kelu ming ko‘rki ortib tirilur o‘lmish jahon,
Tong badizlab naqshi birla bezanur bu yer yuzi.
Tong otardi esnayur to‘rt bulungdin shamol,ziyo,
Kin tuzar kindik yipor yizlanur yobon yozi.
Yorligi yepgun-bag‘ridin obug‘i yoshil, qizil,
Orasi butoq, yaburg‘oq, tol chechaklar tub tuzi.
O‘rlasa bulutlari gulchirar bog‘u bo‘ston,
Tol yig‘ochlar yeng solishur o‘ynayurtek ko‘y-qo‘zi.
Kirshani qor qani englik boqsa tog‘lar surati,
To‘nliqi tangsuq yipordin Rum xitoy, atlas,chuzi.
Lola sag‘roqin icharda sayrar usub sanduvoch.
Turna un tortib o‘tarda sakrashur baqlan qo‘zi.
Ko‘kda o‘ynar qo‘l solishur qug‘u qoz qil qarg‘uloch,
Yerda yugurub juft olishur os, tiying, kish, qunduzi.
Tol yig‘ochlar minbarinda to‘ti qush majlis tutar,
Qumri, bulbul muqri bo‘lub un tuzar tun kunduzi.
Yag‘iz yer, ko‘k mengizlik yashnayur maydon bo‘lub,
Og‘rushim oytak chechaklar tegrasinda yulduzi.
Huri in ujmoh ichinda yeng solib tahsin qilur,
Yoz uza mundog‘ g‘azallar aymishda Nosir Rabg‘uziy.
Bayt
Bu ko‘nglum murodg‘a tekinmak tilar,
Telim xalqlar aro o‘kunmak tilar.
Kun,oy sajda qilg‘ay arig‘ yuzga man,
Bu kun otdin inib yukunmak tilar.
* * *
Yo subh al-vajhi yo zu’ an-nahor-mushtahar,
Anta ruhi vajhuk al-maymunu shams av al-qamar.
Elingiz chin to‘linoytek qinayur qirg‘u qaroq,
Yuzunguz kundin yoruqroq ko‘rkunguz kun yo qamar.
Talat al-axzon va dahran fa-l-habibu qad jafo,
Abduhu lam yat bil-kufran yavman bal shaker.
La’lin ochsa yinjulardin to‘klunur turluk latif,
Ul erinning totig‘inda qayda yetsun bol shaker.
Ruxuk er-rayxon nashran qad ya’uju bi-r-rajo,
Lafzuk al-mamzuju shaxdan sora al-ahl va-l-amr.
Ko‘rkunguzni kusayurmen erta goh bir kun bo‘lur,
Emgakim yavloq telim bor emgagan oxir emaz.
Quntu fi-d-da;va muhiqqan lo bal ant al-xokim,
Yo habibi hokazo abd al-hazini qad aqtar.
Ko‘rkunga munglug‘ bo‘lubon ko‘rkini men kusayur,
O‘rtanur bag‘rim yoqildi yoshginam yo‘ltek oqar.
Zoka zabyun mustatilun fa-l-asvadu sinvuhu
Qad ag‘ora al-qalbu minni summa aynohu asar
Qush bulunglarni tararda tekma bir er zulfidin,
Kin borar kindik yipor rihus-sabo bo‘lub esar.
Layluno sorat nahoran vajhahi an yankashif,
Va-n-nahoru mustaniru sora laylan an basar.
Ki yuraklik bek er erdim man eltib bulnadi,
Ko‘o cherikni bosti xonlar ishq cherikin kim bosar.
Kullamo tolabtu minhi bi-intiholin qublatan,
Lam yuhib illo sabab soqa qalbi va-n-kasar.
Rabg‘uziy Nosir qo‘rursa yuz o‘ruvmas ishqidin,
Bek necha bushub so‘karsa qul qachon ko‘nglin kesar.
Bayt
Ko‘z ko‘rgani jamol ul,
Sevmak ani halol ul.
Andog‘ jamol ko‘rubon,
Kim sevmasa vabol ul.
* * *
Sabo istayur,yig‘och yeng solur,
Bulut yig‘layur, chechaklar kular.
Bu mundog‘ chechaklikda ko‘nglum bu kun
Saning birla bo‘lub ovunmoq tilar.
* * *
Jilva birla solnu chiqg‘an ol yangoqlig‘ yoni qor,
Ko‘zlari yulduz,yuzi kun,olini ko‘kning oyidin.
Ko‘rsayurman ko‘rkungizni ko‘rgu bo‘lmas ko‘zginam,
Ko‘rk zakotin berki vojib qilsa ko‘rkning boyidin.
Qosh otib ko‘nglumni olg‘an jon qo‘larsiz berayin,
Ul netak oshiq bo‘lurkim qytsa ma’shuq ra’ydin.
Nogahon bir qubla qo‘lsam o‘fqa birla hoyqirar,
Jon berib o‘lgay telim ul jumla qilg‘in hoyidin.
Rabg‘uziy qul Nosuriddin ta’bi turluk so‘z tuzar,
Gulchirab usuk o‘lay ko‘z boqsa quymoch qoshidin.
* * *
Bu biztek qatig‘ qindakim bor bu kun,
Uruldi orig‘ jong‘a turluk tugun.
G‘aribliqda erksiz tushib iylanib,
Essiz o‘n qarindosh o‘larmiz bu kun.
* * *
Ushbu dunyo ichra ko‘rdum bosh oyoq to‘lug‘ chog‘i,
Tinglayu turdum tugal yosh un sig‘it inchiq yig‘i.
Dunyo ermish bir o‘luksak qiymati yo‘q hech aning,
Asig‘i yo‘q,ul og‘u yanglig‘ ondin ortuq sarig‘i
Bu o‘luksak tegrasida ko‘rdum ersa ko‘p telim,
Itlar urushib talashurlar bir birga bo‘lub yog‘i
Eng so‘nggi itlar o‘lar qolur arig‘siz sarig‘ et,
Mundin ortiq ermas ermish ushbu dunyo totig‘i.
Na ekan tuproq ostin keng jahong‘a sig‘mag‘an,
Tor lahad ichra yoturlar yurkanib atlas,ag‘i
Mustafoqa jofiy dunyo qilmadi,ko‘rgil jafo,
Tegdi oxir ariqg‘a bu o‘lumning achig‘i.
Rabg‘uziy Nosir tayanma tunla kunduz ingranib,
Sayrag‘il,suchuk tilingdin so‘z chiqar so‘zlar sog‘i.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1. Oʻzbek adabiyoti tarixi., T., Habib Abdunazar 1977y.
2. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
3. Ra’no Zaripova, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan journalist, Nodira Sa’dullayeva,Toshkent davlat sharqshunoslik instituti o‘qituvchisi “Qisasi Rabg‘uziy” asarining o‘ziga xos xususiyatlari