Referat mavzu: Oilada bolalarning vatanparvarlik ruxida tarbiyalashni shakli

2.Bolalarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda MTTda olib boriladigan 
ishlari Vatanparvarlikni tarbiyalash. Vatanparvarlik ijtimoiy, tar- ixiy va axloqiy 
his-tuyg'ular sifatida odamning ijtimoiy taraq- qiyoti davomida paydo bo'ladi. 
Ibtidoiy jamoa tuzumida vatanparvarlik faqat o‘z urug'doshlariga, ona yeriga, urf-
odatlari- ga bog'liq his bo'lgan bo'lsa, sinflar paydo bo'lishi bilan vatanparvarlik 

---

g'oyalari chuqurlashib, ijtimoiy hayotning tobora ko'proq sohalariga chuqurroq kirib 
bordi. Davrlar o'tishi bilan bu tuyg'u buyuk qudratga aylandi.Vatanga muhabbatni 
tarbiyalash. Vatanga muhabbat - eng chuqur ijtimoiy hislardan biridir. Bizning 
davlatimizda Vatanga muhabbat hissi baynalminalchilik hissi bilan uyg'unlashib 
ket- gan. Vatanga muhabbat hissi maktabgacha yoshdagi bolalarda kattalar 
tomonidan bolalarning ruhiy taraqqiyotini va ular ta- fakkurining aniq va 
obrazliligini e’tiborga olgan holda ma’lum izchillik bilan tarbiyalanib boriladi. 
Shuning uchun bu yoshdagi bolalarda vatanga muhabbat hissi ularga yaqin va tanish 
bo'lgan aniq faktlar, yorqin misollar orqali tarbiyalab boriladi.Baynalminal tarbiya. 
Bizning respublikamiz o'z mohiyati biIan baynalminaldir. Shuning uchun 
maktabgacha yoshdagi bo- lalarda baynalminalchilik, xalqlar do'stligi hislarini 
tarbiyalab borish muhim ahamiyatga egadir. Maktabgacha yoshdagi bolalarni 
baynalminalchilik ruhida tarbiyalash asosida boshqa millat va xalqlarga ijobiy 
munosa- bat, turli xalqlar hayotiga qiziqish hissini paydo qilish maqsa- di yotadi. 
Bunday his-tuyg'ularni rivojlantirish asosan taqlid qilish orqali mukammallashib 
boradi. Maktabgacha yoshdagi bolalarga baynalminalchilik his-tuyg'ulari asosini 
shakllanti- rishda qardosh jumhuriyatlarda yashaydigan har bir millat va- killari 
bilan uchrashuvlar o'tkazish; maxsus mashg'ulotlarda ularning urf-odatlari, 
madaniyati, san'ati, tabiati to'g'risidagi adabiyotlarni o'qib berish, suhbat o'tkazish, 
rasmlar ko'rsatish, filmlar namoyish etish, millat bolalari hayoti to'g'risidagi 
hikoyalarni o'qib berish foydali bo'ladi.Har bir ekskursiyadan so'ng, bolalar 
rasmlarda o'z taassurotlarini etkazishdi. Barcha ishlar G'alaba kuniga bag'ishlangan 
ko'rgazmada namoyish etildi. Maktabgacha tarbiyachilar o'z vatanlari va oilalari 
tarixiga tabiiy qiziqish bilan qarashadi. Bolalar mustaqil ravishda dasturning 
uchinchi bosqichini boshladilar - ota-onalarning urush va urushayotgan 
qarindoshlarining taqdiri to'g'risida so'rov. Har bir inson, oila a'zolarining Rossiyani 
dushmandan ozod qilishda ishtiroki haqida ko'proq bilishni xohladi. Ota-onalar bilan 
yaqin hamkorlikda oilaviy doirada qidiruv ishlari olib borildi. Ota-onalar va bobo-
buvilar bilan suhbatdan so'ng, bolalar mamlakatimizning ozod bo'lishida ishtirok 
etgan yaqinlarining fotosuratlarini olib kelishdi. Bolalar bog'chasiga kelgan bolalar, 

---

bilib olganlarini bir-birlari bilan bo'lishishdi, guruhga ota-onalar tomonidan 
yozilgan fotosuratlarni, bolalarning so'zlaridan olib kelishdi. Loyihaning natijasi 
"O'lmas Polk" mini-muzeyini yaratish edi, o'qituvchilar imkon qadar yaratilish 
jarayoniga jalb qilingan bolalarni jalb qilish va ijodiy korxona rahbari emas, balki 
maslahatchi lavozimini egallashga harakat qilishdi. Yigitlar qilayotgan ishlari uchun 
javobgarlikni his qilishdi va bundan mamnun bo'lishdi.Mini-muzeyni yaratish 
jarayonida yigitlar nafaqat urush haqida olingan bilimlardan foydalanibgina qolmay, 
balki ularning estetik didini, qaychi, elim va boshqalar bilan ishlash ko'nikmalarini 
rivojlantirdilar. Bu ish qanday g'ayrat bilan olib borilganligi, bolalar o'z ishlarining 
qadrini anglashlari va Buyukning ahamiyatini anglashlari aniq edi. Ikkinchi Jahon 
urushi."O'lmas polk" ijodiy loyihasi. Loyihaning maqsadi. Vatandoshlarning yaqin 
atrof-muhit va jangovar urf-odatlari bilan tanishish asosida vatanparvarlik 
tuyg'ularini shakllantirish; yurtimizning qahramonona tarixining individual 
sahifalari haqidagi bilimlarni to'ldirish; urush qahramonlari nomi berilgan 
yodgorliklar va ko'chalar bilan tanishish; erning qahramonona o'tmishiga nisbatan 
hissiy jihatdan qimmatli munosabatni, qahramonlar - vatandoshlarda g'ururlanish 
tuyg'usini uyg'otadi.Ushbu maqsadga erishish uchun aniq vazifalar belgilandi: 
o'z tug'ilgan shahri tarixiga qiziqishni uyg'otadi; 
yaqin atrof-muhitga, tarixiy va unutilmas joylarga samarali munosabatni, ularni 
saqlash istagini shakllantirish; 
taassurotlaringizni turli tadbirlarda aks ettirish qobiliyatini rivojlantirish 
(modellashtirish, yig'ish, vizual faoliyat va boshqalar); 
ota-ona-bola loyihalarini ishlab chiqish va birgalikda ma'lumot qidirish orqali ota-
onalarni bolalar bilan ta'limiy muloqotga jalb qilish; 
ota-onalarni Buyuk Vatan urushi mavzusida ko'rgazmali va didaktik materiallar 
yaratishda ishtirok etishga jalb qilish.Loyiha mo'ljallangan bolalarning yoshi: o'rta 
guruh (hayotning 4 va 5-yillari).Loyihaning ishtirokchilari:bolalar, guruh 
o'qituvchilari, musiqa direktori, ota-onalar.Ishtirokchilar soni bo'yicha: jamoaviy. 

---

Shakl: to'g'ridan-to'g'ri o'quv faoliyati, ekskursiyalar, bolalarning mustaqil faoliyati, 
musiqiy ma'rifiy tadbirlar, ota-onalar bilan ishlash. 
Kutilayotgan 
natijalar:Vatan 
tarixi 
haqida 
mavjud 
bilimlarni 
o'zlashtirish.Maktabgacha yoshdagi bolalarning kattalar bilan ijtimoiy muloqot 
ko'nikmalarini egallashi.Faxriylarga, keksalarga hurmat va ehtirom ko'rsatish, 
ularga har tomonlama yordam berish.Vatan insonning kindik qoni tо‘kilgan tuproq, 
uni kamol toptiradigan, hayotiga mazmun baxsh etadigan ta-barruk maskandir. U 
avlodlardan avlodlarga qoladigan buyuk meros, eng aziz xotira. Vatan ota-
bobolarimiz-ning hoki poklari jo bо‘lgan, vaqgi soati yetib har bi-rimiz bosh 
qо‘yadigan muqaddas zamindir.Vatani bor odamning g‘ururi, iftixori yuksak, 
maqsad -muddaolari aniq bо‘ladi. Tog‘dek tayangan Vatani borligini his etgan inson 
hayotning har qanday si-novlariga doimo tayyor turadi.Vatanparvarlik esa, eng 
avvalo, kindik qoni tо‘kilgan joyga qarindosh - urug‘ va mahalla-kо‘yga, el-yurt, 
ona 
zaminga 
bо‘lgan 
hurmat-e’tibor, 
mehr-muhabbatdan 
boshlanadi. 
Vatanparvarlik yjtimoiy, ta-rixiy va axloqiy his-tuyg‘u sifatida insonlar jamiya-
tining yjtimoiy tarakdiyoti davomida paydo bо‘ladi.Buyuk uzbek mutafakkirlarining 
fikricha, biz tug‘ilgan yurtimizdan uzoq bо‘lsak, bizni tortib kela-digan quvvat о‘z 
vatanimizning, ona tuproqning mehru 
muhabbatidir.Shu о‘rinda savol tug‘ilishi mumkin, vatanparvarlik о‘zi nima? U 
qanday maqsadga xizmat qiladi.Milliy vatanparvarlik, avvalo, о‘z xalqining 
Qoniga singib ketgan imon va insof, mexr-muhabbat, oqibat, shafqat, vijdon va 
andisha, or-nomus, ona yurtga, о‘z millatiga sadoqat kabi azaliy axloqiy-ma’naviy 
qadriyatlar haqidagi g‘oyalar, qarashlar yig‘indisidir. Bugungi kun milliy 
vatanparvarlik mafkurasining tarkibiy qismlari quyvdagilar: 
— mustaqillik tuyg‘usi va uni tо‘la idrok etish; 
— uzbek milliy mafqurasi; 
— kо‘p millatli О‘zbekiston xalqining vatanparvar-ligi. 
Vatanparvarlik jamiyatdagi barcha kishilarni, mil-lat va elatlarni ijtimoiy-
siyosiy kuch va guruhlarni birlashtiruvchi muhim omil ekanligini doimo diqqat 

---

markazida saqlash lozim.Vatanparvarlik tuyg‘usi, tarbiyachi va ota-onaga, о‘z 
mahallasi, qishlog‘i, tumani, shahri viloyatiga bо‘lgan cheksiz muhabbatdan, uning 
tarixi, madaniyatiga hurmat va sadoqatdan boshlanadi. Vatan tuyg‘usi kichkina 
odam kо‘z о‘ngida kо‘rayotgan narsadan qoyil qolishdan, uni hayratlantiradigan va 
qalbida aks sado beradigan nar-salardan boshlanadi.Kattalarning vazifasi — bola 
oladigan kо‘plab taas-surotlardan unga eng tushunarli bо‘lganlarini, eng yaqin 
kishilari, jonajon о‘lka, uning tabiati va hayvonot dunyosi, xalq farovonligi, 
Vatanning gullab yashnashi yо‘lidagi mehnati, о‘rtokdik, о‘zaro yordam va 
boshqalarni tanlab berishdan iborat.Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolaning 
tushunchasiga nima kо‘proq moye keladi va nima uni qiziqgirishi, hayajonlantirishi 
mumkin? 
Dastavval, u tug‘ilgan va yashayotgan joylar. Jonajan ona tabiat Vatanga 
muhabbatni tarbiyalashning kuchli omillaridan hisoblanadi. Uning gо‘zalligidan 
zavq-lanish, tabiatiga ehtiyotkorona munosabatda bо‘lish, in-son mehnatining 
tabiatdagi о‘zgartiruvchanlik rolini tushunish — bularning hammasi jonajon о‘lkaga 
muhabbatni shakllantirish manbalaridir.Odam Vatanga bо‘lgan muhabbatini о‘zi 
tutilib о‘sganoilasi, bol al ar bog‘chasi va maktabi, bol al ar bilan о‘ynagan 
о‘yinlari va joylari bilan bog‘laydi.Vatanga muhabbat eng chuqur ijtimoiy
hislardan biridir. Bizning davlatimizda Vatanga muhabbat hissi baynalmilalchilik 
bilan uyg‘unlashib ketadi. Vatanga muhabbat maktabgacha tarbiya yoshidagi 
bolalarda kattalar tomonidan bolalarning ruhiy rivojlanishini va ular tafakkurining
aniq hamda obrazliligini e’tiborga olgan holda ma’lum izchillik bilan tarbiyalab 
borila-di. Shuning uchun bu yoshdagi bolalarda Vatanga muhabbatni, 
ularga yaqin va tanish bо‘lgan aniq fakt-lar, yorqin misollar orqali tarbiyalab 
boriladi. Tar-biyachilar bolalarda о‘z oilasiga, uyiga, bog‘chasiga va ularni о‘rab
turgan tevarak-atrofga muhabbat hamda ularga sodiq bо‘lishni tarbiyalayotib 
eng muhim ijtimoiy tuyg‘u Vatanga muhabbatni tarbiyalab boradi. Kichik bog‘cha 
yoshidagi bolalar tevarak-atrofdagi voqea, hodisalarning faqat tashqi belgilarini 
anglab oladilar. Ular hayit, Navrо‘z bayramini hamma kishilar ku-tib olishlarini 
kuzatadi, bundan juda zavqlanadi, am-mo buning sababi va natijalarini bilmaydilar. 

---

Ularga bayramlarning mohiyatini tushuntirish bilan ham vatanparvarlik tarbiyasi 
amalga oshiriladi.О‘zbekiston xalqining vatanparvarlik tarbiyasi baynalmilallik 
tushuncha bilan yо‘g‘rilib ketganki, har bir fuqaro О‘zbekistonda istiqomat 
qilayotgan turli millat va elat vakillarini hurmat qiladi.Baynalmilal tarbiya Vatan 
ravnaqi yо‘lida xalqlar dо‘stligi, birdamligi, hamkorligi, hamfikrligi, hurmat kabi 
tushunchalarni tarbiyalashdir. Mamlakati-miz kо‘p millatli maskan bо‘lib, unda 130 
dan ortiq millat vakillari istiqomat qiladilar. Maktabgacha tarbiya yoshidagi 
bolalarni baynalmilalchilik ruhida tarbiyalash asosida boshqa millat xalqlariga 
ijobiy munosabat va dо‘stona his-tuyg‘ular uyg‘otish maqsadi 
yotadi.Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni baynalmilalchilik his tuyg`ularini 
asosini shakllantirishda avvalgi turli millat vakillari bilan uchrashuvlar o`tkazish, 
maxsus mashg`ulotlarda ularning urf odatlari madaniyati, san’ati, tabiati 
to`g`risidagi adabiyotlarni o`qib o`rganish, suhbat o`tkazish, rasmlarni ko`rsatish 
diafilmlar namoyis qilish, millat bolalar hayoti shu millat kishilarining mehnati va 
turmush haqidagi hikoyalarini o`qib berish foydali bo`ladi. Shuningdek, bolalarda 
baynalminalchilik hissini tarbiyalashda milliy qo`g`richoqlardan katta o`rin 
egallaydi. 
Xulosa: 
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, vatanparvarlik tarbiyasi mamlakat kelajagining 
muhim qismidir. To’plangan ma’lumotlar asosida biz bir qator xulosalar chiqaramiz: 

vatanparvarlik tarbiyasining natijasida vatanni sevadigan shaxsrni 
tarbiyalash; 

yosh avlodni tarbiyalashda maktabgacha ta’lim oila, bolalar va 
davlatning birgalikdagi sa'y-harakatlari aniq fuqarolik pozitsiyasiga ega shaxsning 
har tomonlama rivojlanishga yordam beradi;