Referat mavzu: Oilada bolalarning vatanparvarlik ruxida tarbiyalashni shakli

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIMI VAZIRLIGI
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA FAKULTETI
PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA YO’NALISHI
904-GURUH TALABASI
OCHILOVA MAXFUZA AKMAL QIZINIG
OILA PEDAGOGIKASI FANIDAN 
REFERAT
 
Mavzu:
 
Oilada bolalarning vatanparvarlik ruxida 
tarbiyalashni shakli.
Qabul qildi: Sanjar Bo’ltakov 
Bajardi: Mahfuza Ochilova  
 
 
 
 
 
 
 

---

Mavzu:Oilada bolalarning vatanparvarlik ruxida 
tarbiyalashni shakli. 
Reja: 
1.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni vatanparvarlik bilan tarbiyalash. 
2. Bolalarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda MTTda olib boriladigan 
ishlari 
3. Xulosa. 
1.Maktabgacha 
yoshdagi 
bolalarni 
vatanparvarlik 
bilan 
tarbiyalash.Vatanparvarlikni tarbiyalash. Vatanparvarlik ijtimoiy, tar- ixiy va 
axloqiy his-tuyg'ular sifatida odamning ijtimoiy taraq- qiyoti davomida paydo 
bo'ladi. Ibtidoiy jamoa tuzumida vatanparvarlik faqat o‘z urug'doshlariga, ona 
yeriga, urf-odatlari- ga bog'liq his bo'lgan bo'lsa, sinflar paydo bo'lishi bilan vatan-
parvarlik g'oyalari chuqurlashib, ijtimoiy hayotning tobora ko'proq sohalariga 
chuqurroq kirib bordi. Davrlar o'tishi bilan bu tuyg'u buyuk qudratga 
aylandi.Vatanga muhabbatni tarbiyalash. Vatanga muhabbat - eng chuqur ijtimoiy 
hislardan biridir. Bizning davlatimizda Vatanga muhabbat hissi baynalminalchilik 
hissi bilan uyg'unlashib ket- gan. Vatanga muhabbat hissi maktabgacha yoshdagi 
bolalarda kattalar tomonidan bolalarning ruhiy taraqqiyotini va ular ta- fakkurining 
aniq va obrazliligini e’tiborga olgan holda ma’lum izchillik bilan tarbiyalanib 
boriladi. Shuning uchun bu yoshdagi bolalarda vatanga muhabbat hissi ularga yaqin 
va tanish bo'lgan aniq faktlar, yorqin misollar orqali tarbiyalab boriladi.Baynalminal 
tarbiya. Bizning respublikamiz o'z mohiyati biIan baynalminaldir. Shuning uchun 
maktabgacha yoshdagi bo- lalarda baynalminalchilik, xalqlar do'stligi hislarini 
tarbiyalab borish muhim ahamiyatga egadir.Maktabgacha yoshdagi bolalarni 
baynalminalchilik ruhida tarbiyalash asosida boshqa millat va xalqlarga ijobiy 
munosa- bat, turli xalqlar hayotiga qiziqish hissini paydo qilish maqsa- di yotadi. 
Bunday his-tuyg'ularni rivojlantirish asosan taqlid qilish orqali mukammallashib 
boradi. Maktabgacha yoshdagi bolalarga baynalminalchilik his-tuyg'ulari asosini 

---

shakllanti- rishda qardosh jumhuriyatlarda yashaydigan har bir millat va- killari 
bilan uchrashuvlar o'tkazish; maxsus mashg'ulotlarda ularning urf-odatlari, 
madaniyati, san'ati, tabiati to'g'risidagi adabiyotlarni o'qib berish, suhbat o'tkazish, 
rasmlar ko'rsatish, filmlar namoyish etish, millat bolalari hayoti to'g'risidagi 
hikoyalarni o'qib berish foydali bo'ladi.Anton Semenovich Makarenko - (1888-
1939}. Taniqli pe- dagog va yozuvchi bo'lib o'z Vatani va chet ellarda o'zining pe- 
dagogik asarlari bilan mashhur bo'lgan. U 1920-yilda "Bolalar koloniyasi” ni tuzdi. 
Unda voyaga yetmagan va tartibbuzar bolalar tarbiya qilindi. 1927-yilga kelib, 
F.E.Dzerjinskiy nomli bolalar kolonnasi tashkil etdi. U Maktabgacha ta’lim 
yoshidagi bolalarni tarbiyalash (o'yin, mehnat va boshqa faoliyatlarda} usullarini 
ko'rsatib bergan. U ta'limda "Metodika organizatsi- ya vospitatelnogo protsessa”, 
"Stil rabot s kollektivom", "Stil vospitaniya”, "Obshie usloviya semeynogo 
vospitaniya” nomli risolalari yaratilgan. Olim oilada bola tarbiyasi masalalari 
bo'yicha ham tadqiqotlar olib borgan.O'tgan asrning 40-60 yillariga kelib, 
Maktabgacha ta'lim sohasi jadallik bilan rivojlandi. Maktabgacha ta’lim muassasala- 
riga bo'lgan talab ortishi munosabati bilan turli (kecha-kun- duz) yo'nalishdagi 
sanatoriya, bolalar internatlari tashkil etil- di. Maktabgacha ta’lim sohasini 
rivojlantirishda 1943-yilda Pedagogika fanlari Akademiyasida Maktabgacha ta’lim 
sekto- rining tashkil etilishi katta voqea bo'ldi. Bu yillarda bolalar- ning aqliy 
tarbiyasi muammolari, elementar matematika na- zariyasi va metodikasi bo'yicha 
tadqiqot olib borgan pedagog A.M.Musina "Maktabgacha pedagogikaning didaktik 
materi- allari” asosini ilmiy jihatdan ishlab chiqqan B.I.Xachapuridze, maktabgacha 
yoshdagi bolalar tasviriy faoliyati bo'yicha tad- qiqotlar olib borgan Y.A.Flerina, 
bolalar bog'chasida ta'lim-na- zariyasini (o'qitish) ishlab chiqqan pedagog olima 
A.P.Usova kabi pedagog-olimlar tomonidan olib borilgan ilmiy izlanishlar 
Maktabgacha ta'lim sohasi rivojiga katta ta'sir ko'rsatdi.Yefim Aronovich Arkin 
(1873-1948) - pedagogika fanlari doktori, shifokor va pedagog olim. U bolalar 
jismoniy tarbiyasi, bolalar gigiyenasi sohasida ilmiy asarlarni yaratdi. Uning 
asarlari: "Doshkolniy vozrast" (Maktabgacha yosh)(1948), "Ota-onalar uchun 
qo'llanma va ta’lim” U turli yosh davrning jismoniy va psixik rivojlanishi 

---

qonuniyatlarini ishlab chiqqan olimdir.Yevgeniya Aleksandrovna Flerina (1888-
1952) - taniqli olima, pedagogika fanlari doktori, professor, Pedagogika Fan- lar 
Akademiyasi muxbir a’zosi. U ijtimoiy Maktabgacha ta'lim tashkil etilishi, ilmiy-
tadqiqot ishlarini olib borishga yetak- chilik qilgan. U maktabgacha yoshdagi 
bolalarni tasviriy este- tik jihatdan rivojlantirish muammolari ustida ish olib borgan. 
Uning rahbarligida "Maktabgacha pedagogika” darsligi yaratilgan.Shuningdek, u 
maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini o'stirish metodikasi ustida tadqiqotlar olib 
borgan. U "Esteticheskoe vospitanie doshkolnika” va bir qancha qo'llanmalar 
muallifidir.Aleksandra Platonova Usova (1898-1965) - maktabgacha pedagogika 
sohasida ko'zga ko'ringan olima, Pedagogika Fanlari Akdemiyasi muxbir a’zosi. U 
1930-1941-yillar mobaynida A.I.Gertsen nomli Leningrad Davlat Pedagogika 
institutin- ing Maktabgacha ta'lim kafedrasini, 1945-1960 yillar Maktabgacha ta'lim 
sektori va didaktika sektorini boshqargan. U maktabgacha yosh davrining o'yin, 
ta’lim, sensor tarbiya, ped- agogik jarayonlarni tashkil etish muammolari ustida 
ilmiy tadqiqotlar olib borgan. Uning rahbarligida bolalar bog'chasi programmasi 
barcha metodikalar bo'yicha qo'llanmalar yaratildi. U tomonidan: "Obuchenie v 
detskom sadu” (M-1970 g), “Sensornoe vospitanie doshkolnikov” (M 1963 g), 
"Russkoe narodnoe tvorchestvo v detskom sadu” (M-1972 g} kabi manbalar 
yaratilgan.Nina Pavlovna Sakulina [1900-1976) - pedagogika fanlari doktori, 
tasviriy faoliyat bo'yicha ilmiy izlanishlar olib borgan pedagog. U san’at institutidagi 
maktabgacha sektori bo'limini boshqargan. A.P.Usova, A.V.Zaporojes kabi olimlar 
bilan birga- likda maktabgacha yoshda sensor tarbiya tizimini ishlab chi- qishda 
qatnashgan. U tomonidan: "Risovanie v doshkolnom detstve” [1965 g) asari 
K.D.Ushinskiy mukofotiga sazovor bo'lgan. U asosiy diqqatini Maktabgacha ta'lim 
ishlariga, tarbi- yachi, metodist, o'qituvchilarga metodik yordam berishga 
qaratdi.Oradan yillar o'tdi, ko'p narsalar hozirgi davr qarashlari- ga mos ravishda 
qaytadan ko'rib chiqilmoqda, yangilanmoqda. Rivojlanishning yangi bosqichida, 
globalizatsiya va axborot oq- imini hisobga olgan holda F.Frebelning pedagogik 
yondashuv- lari hamon maktabgacha ta'lim tizimida qo'llanilmoqda. Yuqorida sanab 
o'tilgan usullar, zamonaviy yondashuvlarga mos holda uslubiy qayta ishiangani 

---

holda maktabgacha ta’lim muassasalarida qo'llanilmoqda.Endi esa xayolan o'tmish 
va 
maktabgacha 
ta’limning 
zamonaviy 
yondashuvlari 
o'rtasida 
ko'prikyasaymiz.Hozirgi bosqichda, maktabgacha yoshdagi bolalarni turli 
vaziyatlarda harakatlana olishga, kutilmagan muammolarni hal qilishga, nafaqat 
an’anaviy, balki noan'anaviy ijodiy yechim- lar topa bilishga va ularni hayotga joriy 
etishga o'rgatish kerak. Buning yordamida bolalar yangi sharoitlarga moslashish va 
maktabga tayyorlanish, hayotda 
yutuqqa erishish imkoni- 
yatiga 
ega 
bo'ladi.Ta'limning tahlili shuni ta'kidlash imkonini beradiki, zamonaviy ta’lim 
kompetentlilik yondashuviga asoslanadi. Q'zbekistonning maktabgacha ta’lim 
muassasalarida o'quv- ta’lim ishlari «O'zbekiston Respublikasining ilk va maktab-
gacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo'yiladigan Davlat talablari» va “Ilk qadam” 
maktabgacha ta'lim muassasasining Davlat o'quv dasturi» asosida olib 
borilmoqda."Ilk qadam" MTMsining Davlat o'quv dasturiga muvofiq turli yosh 
guruhlarida quyidagi rivojlantiruvchi markazlarida ish olib borilishi belgilangan: 
«Til va nutq», «Ilm-fan va tabi- at», «Qurishyasash, konstruksiyalash va 
matematika», «San'at markazi», «Syujetli-rolli o'yinlar va sahnalashtirish». Guruh 
bolalari o'z istagiga binoan xohlagan mazkur markazlardan birini tanlab, faoliyat 
olib borishi mumkin.Taqqoslash asosida, maktabgacha ta'limning tarixi bilan hozirgi 
holati o'rtasida qiziq bir o'xshashlikni qayd etamiz. E'tibor qiling, aynan 
F.Frebelning "bolalar bog'chasi"da ta’limga nisbatan yuqorida tilga olingan 
yondashuvlarga asos solingan. Xususan, bu jihat bolalar bog’chasida bolalar 
faoliyatini tash- killashtirishda namoyon bo'ladi. Bunda, masalan, xonaning bir 
burchagida bolalar guruhi yog'och kublardan minora yasay- di, boshqa burchagida 
esa - ikkinchi guruh barmoqlari bilan chizish orqali katta rasmni chizadi. Bunday 
faoliyat davomi- da ular quyidagi turdagi masalalarni hal qiladi: "Qanday qilib 
qursak, minora yiqilmaydi? Minoraga nima bo'ladi - yiqila- dimi yoki turib 
qoladimi? Yana qanday ranglar qo'shish mum- kin? Qanday geometrik shakllarni 
qo'shish mumkin?” va h.z. Hozirgi bosqichda bularning barchasi jiddiy ravishda 
boyitil- gan va takomillashtirilgan. Ularga mavzuli tamoyil asos qilib olingan. Butun 
o'quv yili davomida mavzu belgilangan va har bir oy uchun mavzuning nomi ko'zda 

---

tutilgan. Har bir oyning nomi o'z nomiga ega mavzuli to'rtta haftaga bo'lingan va 
h.z.Shunday qilib, bolaning faoliyatida uning xatti-harakat- lari rivojlanishining 
asosi hisoblanadi. Masalan, kubiklardan, geometrik shakllardan uy quradimi, ertak, 
hikoya to'qiydimi va h.z. Muhimi, u izlanishda bo'ladi, o'ylaydi, individual ravish- 
da va hamkorlikda qarorlar qabul qiladi. Bu esa bolaga o'zining ijodiy faolligmi 
namoyish etishi uchun keng imkoniyatlar yaratadi.
O'qituvchilar kelajak vatan 
himoyachilarini tayyorlash yuqori malakani talab qiladigan murakkab va 
ko'p qirrali vazifa ekanligini yaxshi bilishadi. Shu sababli, o'z 
mahoratingizni doimiy ravishda oshirib borish, kontseptual apparatni yangi 
bilimlar bilan to'ldirish va eng muhimi, bolalarni inson, fuqaro kabi zarur 
fazilatlar 
bilan 
tarbiyalash 
kerak.Harbiy-vatanparvarlik 
tarbiyasi 
masalalarida maktab muzeylarining tashkil etilishi va faoliyatiga alohida 
o'rin beriladi. Axir, katta kichikdan boshlanadi. O'quvchilar ma'lumot, 
materiallar to'plash, ekspozitsiya yaratish, qo'llanma sifatida ishlashga jalb 
qilinishi mumkin. Bunday tadbirda bolalar o'zlarining ahamiyatini, 
foydaliligini his etadilar, o'zlarining maktablari va mintaqalari tarixlarini 
qalblaridan o'tkazadilar. Bu qiziqish va tashvish keyinchalik mamlakatga, 
jamiyatga va davlatga bo'lgan muhabbatga aylanadi.Xulosa qilib aytadigan 
bo'lsak, vatanparvarlik tarbiyasi mamlakat kelajagining muhim qismidir. 
Oldingi tezislar asosida biz bir qator xulosalar chiqaramiz:
 

vatanparvarlik tarbiyasining natijasi vatanni ehtiros bilan sevadigan 
fuqaroni tarbiyalash bo'lishi kerak; 

yosh avlodni tarbiyalashda faqat oila, o'qituvchilar va davlatning 
birgalikdagi sa'y-harakatlari aniq fuqarolik pozitsiyasiga ega shaxsning har 
tomonlama rivojlanishini ta'minlashi mumkin; 

yangi Rossiyaning avlodlarini mamlakatimiz tarixining, milliy urf-
odatlarimizning, rus xalqining madaniy va tarixiy qadriyatlarining qahramonona 
namunalari bilan tanishtirish. 

---