Referat mavzu: Proporsional va Progressiv soliqqa tortish nazariyasi Tayyorladi: Djalilov Hojiakbar toshkent-2023 Reja


Download 42.05 Kb.
Sana02.02.2023
Hajmi42.05 Kb.
#1146285
TuriReferat
Bog'liq
Hojiakbar

O’zbekiston Respublikasi davlat soliq qo’mitasi huzuridagi Fiskal instituti


“Soliqlar va soliqqa tortish” fakulteti

“Soliq nazariyasi va tarixi” fanidan

REFERAT

Mavzu: Proporsional va Progressiv soliqqa tortish nazariyasi


Tayyorladi: Djalilov Hojiakbar

TOSHKENT-2023

Reja:

Soliqqa tortish usullari haqida tushuncha


Progressiv soliqqa tortish
Regressiv soliqqa tortish
Proportsional soliqqa tortish

Proportsional soliq nima? Ta’rif, umumiy ko’rinish va u qanday ishlaydi

Garchi ba’zi advokatlar mutanosib soliqqa tortish odamlarni ko’proq ishlashga undashi mumkin deb hisoblasa-da, u keng qo’llanilmaydi.

Proportsional soliq, ba’zan bir tekis soliq sifatida ham tanilgan, daromadidan qat’I nazar, hamma bir xil soliq stavkasini to’laydigan soliq tizimining bir turi.


Bu tizim Qo’shma Shtatlarning progressiv yoki marjinal soliq tizimidan farqli o’laroq, daromadingiz qanchalik yuqori bo’lsa, shuncha ko’p soliq to’laysiz.

Proportsional soliq nima?

Proportsional soliqqa tortish – bu soliq solish usuli bo’lib, unda soliq organi barcha soliq to’lovchilarga, ularning daromadlaridan qat’I nazar, bir xil soliq stavkasini qo’llaydi.

Demak, kam, o‘rta yoki yuqori daromadli bo‘ladimi, hamma bir xil soliq stavkasini to‘laydi. Ular hammaga bir xil stavkada qo’yganlari uchun proporsional soliqni ham bir tekis soliq deb bilishadi.

Misol uchun, proportsional soliq bo’yicha, har bir kishi million dollar yoki o’n ming dollar ishlagan bo’ladimi, o’z foydasidan o’n foiz federal soliq to’laydi.

Bu tushuncha shundan iboratki, hamma tengdir, ular bir xil tarzda soliq olishlari kerak. Yuqori daromadga ega bo’lgan odamga ko’proq stavka qo’yish adolatsizlikdir.

Aksariyat madaniyatlarda progressiv daromad solig’I mavjud, shuning uchun past daromadli odamlar yuqori daromadli odamlarga qaraganda o’z daromadlarining kamroq foizini soliqqa to’laydilar. Ayni paytda ular AQShda jismoniy shaxslarga shu tarzda soliq soladilar.

Proportsional soliqqa tortish qanday ishlaydi?

Ular mutanosib soliq to’lashda odamlarga yillik daromadlarining bir xil foizida soliq to’laydilar.

Proportsional soliq tizimi tarafdorlarining fikricha, yuqoriroq soliq bandiga ega bo’lgan soliq to’lovchilarni jazolamaslik ularni ko’proq daromad olishga undaydi.

Yagona soliq sxemalari ariza berish jarayonini soddalashtirishi mumkin. Yagona soliq tanqidchilarining ta’kidlashicha, u boylar uchun pastroq soliq stavkalari uchun kam maosh oladigan ishchilarga adolatsiz ta’sir qiladi. Tanqidchilarning ta’kidlashicha, progressiv soliq tizimi tekis soliqqa qaraganda tengroq.

Ba’zi hollarda ular savdo solig’ini mutanosib soliq deb hisoblashlari mumkin, chunki daromaddan qat’I nazar, barcha iste’molchilar bir xil qat’iy belgilangan stavkani to’lashlari kerak. Savdo solig’I stavkasi xaridorning daromadidan qat’I nazar, tovarlarga ham, xizmatlarga ham tegishli. Ifloslanish soliqlari va Federal sug’urta badalining cheklangan qismi.

Proportsional soliqqa misollar

Proportsional soliq tizimi kamroq daromadlarni moliyaviy jihatdan ko’proq yuklaydi. Garchi har bir kishi soliqqa tortiladigan daromadining bir xil foizini to’lasa-da, bu kamdan-kam boshlaganlarga ta’sir qiladi.

Proportsional soliq stavkasi 10% bo’lgan tizimni ko’rib chiqing. Yiliga 5 million dollar oladigan kishi soliqdan keyin 4.5 million dollar daromadga ega bo’lsa, yiliga 30,000 27,000 dollar oladigan kishi soliqdan keyin atigi XNUMX XNUMX dollarga ega.


Hamma bir xil stavka to’laganligi sababli, ular savdo solig’ini proportsional soliq deb hisoblashlari mumkin. Boshqa mutanosib soliqlar, masalan, ma’lum ish haqi chegirmalari, cheklangan va yuqori daromad oluvchilar uchun kengaytirilmaydi.


Rossiya proporsional soliq tizimini qo’llash bo’yicha dunyodagi eng yirik davlat bo’lib, barcha soliq to’lovchilar 13 foizlik soliq stavkasini to’laydilar.

Proportsional soliqlarning ijobiy va salbiy tomonlari qanday?

Proportsional soliqlar regressiv hisoblanadi, chunki soliq stavkasi soliqqa tortiladigan daromad miqdori bilan yaqin hamkorlikda ko’tarilmaydi, bu esa kam ta’minlangan odamlarga katta moliyaviy yukni keltirib chiqaradi. Ularning ta’kidlashicha, soliq teskari munosabatga ega bo’lsa, regressiv bo’ladi, ya’ni o’rtacha soliq yuqori daromadli odamlar yoki korxonalarga kamroq ta’sir qiladi.

Proportsional soliq tarafdorlari yuqori daromadli soliq to’lovchilar kam daromadli soliq to’lovchilarga qaraganda ko’proq ulush to’lashlari kerakligini ta’kidlaydilar. Ularning fikricha, tizim o’rta daromadli ishchilarni davlat xarajatlarining ko’proq qismini o’z zimmalariga olishni talab qilib, adolatsiz yuklaydi. Soliq stavkasi bir xil bo’lsa-da, bu adolatli bo’lsa-da, kam daromadli soliq to’lovchilar uchun soliqdan keyingi yuk yuqori daromadlilarga qaraganda ko’proq.

Proportsional soliq tizimi daromadni to’liq tushunish uchun uni qanday aniqlashini ko’rib chiqish juda muhimdir. Agar tizimda soliqning regressiv xususiyatlarini olib tashlaydigan keng qamrovli chegirmalar mavjud bo’lsa, kam daromadli shaxslar soliqqa tortishdan ozod qilinishi mumkin.

Ipoteka chegirmalariga ruxsat berish va pastroq daromad darajasini belgilash proportsional soliq o’zgarishlarining ikkita misolidir

Proportsional soliqqa tortishning qanday ijobiy tomonlari bor?

Proportsional soliq tizimi, odatda, bir tekis soliq tizimi sifatida tanilgan, daromadi yoki boyligidan qat’I nazar, barcha soliq to’lovchilarga bir xil soliq stavkasini qo’llaydi.

Proportsional soliqqa tortishning maqsadi marjinal va o’rtacha soliq stavkalari o’rtasida ko’proq paritetga erishishdir.

Ko’proq daromad olish uchun soliq jazosi yo’qligi sababli, mutanosib soliqlar tarafdorlari odamlarni ko’proq sarflash va ko’proq ishlashga undash orqali iqtisodiyotni rag’batlantiradi deb o’ylashadi.

Soliqlarni boshqarish bo’yicha maslahatlar

Moliyaviy maslahatchi xizmatlaridan foydalanish soliqlarni umumiy moliyaviy rejangizga moslashtirishga yordam beradi. Agar sizda ko’p soliqqa tortiladigan hisoblar yoki daromad oqimlari bo’lsa, bu juda foydali bo’lishi mumkin. To’g’ri moliyaviy maslahatchini topish qiyin bo’lishi shart emas. Besh daqiqa ichida bepul vosita sizni mahallangizdagi uchtagacha moliyaviy ekspert bilan moslashtiradi.

Agar nafaqaga chiqish arafasida bo’lsangiz yoki nafaqaga chiqqaningizdan keyin soliqlaringiz qanday ko’rinishini ko’rishni istasangiz, pensiya solig’I kalkulyatoridan foydalanib ko’ring. Shu shtatdagi soliqlar sizning ijtimoiy sug’urta, IRA yoki 401 (k) to’lovlaringizga qanday ta’sir qilishi haqida ko’proq bilish uchun nafaqaga chiqmoqchi bo’lgan shtatni tanlang.

Proportsional soliq stavkasi qanday?


Ba’zilarning ta’kidlashicha, proportsional iste’mol soliqlari regressivdir, chunki past daromadli odamlar o’z daromadlarining yuqori foizini yuqori daromadli odamlarga qaraganda soliqqa tortiladigan sotishga (kesish vaqti asosida) sarflaydilar
Regressiv soliq – daromad oshgani sayin o’rtacha soliq stavkasi past bo’ladigan soliq. Natijada, daromad va o’rtacha soliq stavkasi o’rtasidagi bog’liqlik teskari bo’ladi. Biroq, bu hisob-kitob to’langan soliq soliq bazasiga (sarflangan summa) emas, balki daromadga bo’linganda hosil bo’ladi, bu o’zboshimchalik bilan munosabatlarni o’rnatishi mumkin.
Daromad solig’I stavkasi mutanosibdir, ya’ni maoshi yuqori bo’lgan shaxslar ko’proq soliq to’laydi, ammo daromadi past bo’lganlar bilan bir xil stavkada.

Agar ular iste’mol solig’ini daromad bilan bog’lasa, u sarflanmagan daromadni soliq to’lash muddati kechiktirilgan (keyinroq muddatga jamg’arma) sifatida tasniflashi mumkin, bunda ular daromadga qarab mutanosib stavka bo’yicha soliq soladilar. Biroq, ijtimoiy adolatga erishish uchun savdo soliqlari kabi iste’mol soliqlari odatda tovarlarni chiqarib tashlashi yoki chegirmalar berishi mumkin.


Kambag’allarning og’irligini engillashtirish uchun tayyorlanmagan oziq-ovqat, kiyim-kechak va retsept bo’yicha dori-darmonlar kabi “asosiy” mahsulotlar ko’p joylarda savdo solig’idan ozod qilingan.

Proportsional soliqning tegishli shartlari

Yagona soliq nima?
Har bir soliq to’lovchi, ularning daromadlari tasnifidan qat’I nazar, yagona soliq tizimi bo’yicha bir xil soliq stavkasini to’laydi.
Progressiv soliq nima?

Progressiv soliq to’lovi ko’proq daromad oluvchilardan borgan sari yuqori stavkalarni oshirmoqda. Amerika Qo’shma Shtatlari progressiv soliq tizimiga ega.

Sizning soliq stavkangiz qanday ishlaydi?

Soliq stavkasi jismoniy shaxs yoki muassasa daromadining soliqqa tortiladigan foizidir. Daromad oshgani sayin, progressiv soliq stavkasi ortib borayotgan to’lovlarni talab qiladi.


Soliq qavslari
Soliq stavkasi – bu ma’lum bir soliq stavkasi qo’llaniladigan daromadlar to’plami.
Federal daromad solig’i

Qo’shma Shtatlardagi federal daromad solig’I qavslari va qaysi biriga kirganingizni qanday aniqlash mumkinligi haqida bilib oling. Marginal soliq stavkalari, shtat soliqlari va federal soliqlarning barchasi tushuntirilgan.


Regressiv soliq
Daromadga asoslangan progressiv soliqdan farqli o’laroq, regressiv soliq daromaddan qat’I nazar, izchil qo’llaniladi.
Tez-tez so’raladigan savollar (FAQ)
Proportsional soliq tizimida har bir kishi yillik daromadining bir xil foizini to’laydi. Agar sizning daromadingiz ko’tarilsa yoki tushsa, bu belgilangan stavka o’zgarmaydi. Agar tekis stavka 5% bo’lsa, 25,000 1250 dollar oladigan kishi daromad solig’I sifatida 250,000 dollar to’laydi, 12,500 XNUMX dollar oladigan esa XNUMX XNUMX dollar to’laydi.
Proportsional soliq tizimi ostidagi barcha soliq to’lovchilar o’z daromadlarining aniq foizini soliqqa to’lashlari kerak.
Ha. Zig’ir solig’I proportsional soliq bilan bir xil.

Bir tekis soliqlar tez-tez ilg’or hukumatlarga yordam beradi. Soliq va xarajatlar funktsiyalarini ajratish yagona soliq muhokamasida chalkashlikning ko’p yillik manbai hisoblanadi. Ba’zi Evropa mamlakatlarida umumiy soliqlar AQShga qaraganda pastroq, ammo ular ko’proq qayta taqsimlanadi.

Soliqqa tortishning bu usuli, qat’iy aytganda, progressiv soliqqa tortishning turlaridan biri bo’lib, lekin salbiy progressiyani nazarda tutadi, chunki soliq stavkasi soliq solinadigan bazaning ko’payishi bilan kamayadi. Agar qonun hujjatlarida ko’rsatilgan marjinal soliq stavkalarini emas, balki iqtisodiy stavkalarni hisobga olsak, zamonaviy sharoitda soliqlar orasida ko’plab regressiv xususiyatga ega bo’lish mumkin, masalan, deyarli barcha bilvosita soliqlar (QQS, aktsizlar, bojxona to’lovlari).
Proportsional soliqqa tortish
Proportsional soliqqa tortish – bu soliqlarni hisoblash usuli bo’lib, unda majburiy to’lovning qat’iy stavkasi belgilanadi. Ya’ni, soliq miqdori foyda yoki bitim miqdoriga bog’liq emas. Proportsional tizimga misol sifatida O’zbekiston Respublikasi jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’ini misol keltirish mumkin.

Proportsional soliqqa tortish


Soliq stavkasi davlatning normativ-huquqiy hujjatlari bilan belgilanadi va faqat belgilangan tartibda o’zgartirilishi mumkin. Birinchi marta soliqlarni hisoblashning bunday usuli Adam Smit tomonidan taklif qilingan. Hozirgi vaqtda proporsional tizim dunyoning turli mamlakatlarida keng qo’llaniladi.

Progressiv soliqqa tortish


Progressiv soliqqa tortish deganda soliq solinadigan baza darajasining o’sishiga qarab samarali soliq stavkasini oshirish tushuniladi. Progressiyaning ikki turi mavjud: oddiy va murakkab. Oddiy rivojlanish bilan soliq solinadigan bazaning butun summasiga ko’payishi bilan stavkalar ortadi. Da murakkab progressiyada daromad qismlarga bo’linadi, ularning har biri bo’yicha soliqqa tortiladi uning darajasi, ya’ni. Oshirilgan stavkalar butun ortib borayotgan ob’ektga emas, balki oldingi bosqichdan oshib ketgan qismga nisbatan qo’llaniladi.

Progressiv soliqqa tortishda progressivlikning 2 turi mavjud:


Oddiy progressiya bilan, daromadning barcha miqdori uchun daromad oshgani sayin stavka oshadi

Oddiy
Murakkab progressiyada daromad qismlarga (bosqichlarga) bo’liadi, ularning har biri o’z stavkasi bo’yicha soliqqa tortiladi.


Soliq obyekti — soliq to‘lovchining soliq hisoblanadigan

Va soliqqa tortish uchun asos bo‘lib xizmat qiladigan daromadi, oboroti va mol-mulki tushuniladi. Soliq obyekti

Sifatida foyda yoki daromad, muayyan tovarlarning qiymati,

Yer maydoni, jismoniy va yuridik shaxslarning mulklari,

Tabiiy resurslardan foydalanish miqdori va boshqalar kiradi.

Soliq obyekti aslida jamiyatdagi mavjud moddiy va ma’-

Naviy boyliklarning ayrimlariga qonun yo‘li bilan ulardan

Foydalanuvchi, egalik qiluvchi va tasarruf qiluvchi soliq

Subyektlarining huquqlarini soliqqa tortishni ifodalaydi.

Binobarin, moddiy yoki ma’naviy boyliklar soliq obyekti

Qilib albatta unga mulkiy huquqqa ega bo‘lgandagina yuzaga chiqadi. Masalan, egasiz imoratga soliq solinmaydi,

Chunki egasiz imoratga nisbatan soliq subyekti mavjud

Emas, vaholanki, bo‘lgan taqdirda ham soliq obyekti sifatida imorat emas, balki ushbu imoratga bo‘lgan mulkiy

Huquqqa soliq solinadi. Shu jihatdan aytish mumkinki,

Soliq obyekti aslida yuridik va jismoniy shaxslarning mulkiy

Huquqi va daromadiga qaratiladi.


Soliq manbayi — bu soliq to‘lovchining to‘laydigan

Soliqlari manbayi, ya’ni daromadi. Soliq obyekti va soliq

Manbayini bir-biridan farqlash lozim. Ayrim soliq turlari

Bo‘yicha, masalan, foydaga, yalpi daromadga, jismoniy

Shaxslarning daromadiga soliqlar bo‘yicha soliq obyekti

Ham, soliq manbayi ham bir xil bo‘ladi, ya’ni nima obyekt

Bo‘lsa, uning o‘zi manba hisoblanadi.

Shu o‘rinda soliqqa tortish predmeti, soliq obyekti va

Soliq manbayini farqlash va ularning mohiyatini ochib berish uchun aniq soliq turi bo‘yicha ko‘rib chiqishga harakat

Qilamiz. Yer solig‘I bo‘yicha ko‘radigan bo‘lsak, uning soliqqa tortish predmeti bo‘lib, yer uchastkasi maydoni, unga

Kimning egalik qilish huquqi mavjud bo‘lsa soliq obyekti

Paydo bo‘ladi va ushbu yer solig‘I qaysi manba hisobidan

Davlat budjetiga to‘lansa, masalan, yerdan turli xil ko‘rinishda foydalanish natijasida olinadigan daromad uning

Manbayi hisoblanadi. Demak, soliqqa tortish predmeti o‘zo‘zidan kimdadir soliq to‘lash majburiyatini vujudga keltirmaydi. Misolimizga qaytadigan bo‘lsak, yerga bo‘lgan huquqni joylardagi mahalliy hokimiyat organlari beradi va shu

Bilan birgalikda yerdan foydalanuvchida soliq to‘lash majburiyati vujudga keladi, chunki unda ushbu yer uchastkasidan foydalanish huquqi mavjud. Demak, soliq predmetiga

Kimning egalik qilish huquqi mavjud bo‘ladigan bo‘lsa, u

Soliq munosabatlarida soliq subyekti sifatida ishtirok etadi.
Soliq stavkalari turlaridan biri – bu proporsional soliq

Stavkalari bo‘lib, bu soliq stavkalarining asosiy mohiyati


Shundan iboratki, soliq to‘lovchi ega bo‘lgan foyda (daromad), dividend, oborot yoki mol-mulk qiymatining hajmi
(summasi) qancha bo‘lishidan qat’I nazar bir xil tartibda,
Ya’ni bir xil foizda soliq stavkasi qo‘llaniladi. Masalan, dividend uchun barcha soliq to‘lovchilari soliq stavkasi 10 foiz
Qilib belgilangan. Bundan tashqari, qo‘shilgan qiymat solig‘i
Stavkasi ham bugungi kunda proporsional soliq stavkasi
Hisoblanadi. Har qaysi soliq to‘lovchi qancha oborot (realizatsiya)ga ega bo‘lishidan qat’I nazar 20 foiz stavka
Bo‘yicha soliq to‘laydi. Shuningdek, yuridik shaxslardan
Olinadigan mol-mulk solig‘I bo‘yicha ham proporsional
Soliq stavkasi qo‘llaniladi. Respublikamiz soliq tizimida
Amal qiluvchi yuridik va jismoniy shaxslarning mol-mulkiga soliq uning obyekti 500 ming so‘m bo‘lganida ham 800
Ming so‘m bo‘lganida ham soliq stavkasi o‘zgarmay qolaveradi, ya’ni soliq obyektining o‘zgarishi soliq stavkasining
O‘zgarishiga ta’sir qilmaydi.
Proporsional soliq stavkasi o‘zgarmas soliq stavkasi
Bo‘lib, uning miqdori (foizi) soliq obyektining hajmiga
Bog‘liq bo‘lmaydi. Bu bir tomondan yuqori daromadga
(oborotga) ega bo‘lgan soliq to‘lovchilar uchun qulay soliq
Stavkalari hisoblansada, ayrim soliq to‘lovchilar uchun
Noqulaylik tug‘dirishi mumkin, ya’ni ushbu soliq stavkasi
Soliqlarning rag‘batlantiruvchilik rolini bajarmaydi.
Soliq stavkalarining keyingi turi progressiv soliq stavkasi
Hisoblanadi. Progressiv soliq stavkasi mohiyati jihatidan
Proporsional soliq stavkasiga nisbatan teskari holatda amal
Qilib, unga muvofiq soliq to‘lovchilarning daromadlari, foydasi yoki oboroti ortib, o‘sib borishiga muvofiq tarzda soliq
Stavkasining ham ortib borishi tushuniladi. O‘zbekiston
Respublikasi soliq tizimida buni jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘I misolida ko‘rish mumkin. Bunga
Muvofiq, jismoniy shaxslarning olgan daromadi oshib borishi bilan birga belgilangan shkala asosida soliq stavkasi
Ham oshib boradi. Masalan, jismoniy shaxsning umumiy
Olgan daromadi eng kam ish haqining olti baravarigacha
Miqdoridan 13 foiz stavkada, eng kam ish haqining olti
Baravaridan o‘n baravarigacha bo‘lgan qismidan 18 foiz
Stavkada, eng kam ish haqining o‘n baravaridan ortgan qismidan esa 25 foiz stavkada soliq undirilishi belgilangan
(2008-yil uchun).
Demak, bundan ko‘rinadiki, progressiv soliq stavkasida
Soliq obyektining oshib borishiga mutanosib ravishda soliq
Stavkasi ham oshib boradi. Qayd etish lozimki, ko‘pgina
Iqtisodiy adabiyotlarda progressiv soliq stavkasi deganda
Faqat jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i
Bo‘yicha stavkalar keltiriladi. Bundan tashqari, progressiv
Soliq stavkalaridan davlat tartibga soluvchi vosita sifatida
Ham keng foydalanadi, masalan, respublika soliq qonunchiligiga muvofiq me’yoriy muddatlarda o‘rnatilmagan
Yuridik shaxslarning mol-mulkiga belgilangan stavkaning
Ikki baravari miqdorida soliq undirish belgilangan bo‘lib,
2008-yildan yuridik shaxslar mol-mulk solig‘I stavkasi 3,5
Foiz bo‘lgani holda, ularning me’yoriy muddatlarda
O‘rnatilmagan mol-mulkidan 7 foiz miqdorida soliq undiriladi.
Progressiv soliq stavkasining ikki turi mavjud: oddiy
Progressiya va murakkab progressiya. Oddiy progressiyada
Soliqning orttirilgan stavkasi soliqqa tortiladigan barcha
Obyektga nisbatan qo‘llaniladi, murakkab progressiyada esa
Soliqqa tortish obyekti qismlarga bo‘linadi, ularning har biri
O‘z stavkasi bo‘yicha soliqqa tortiladi, ya’ni orttirilgan
Stavkalar butun obyektga nisbatan emas, balki bundan
Oldingi bosqichdan ortgan qismiga nisbatan qo‘llaniladi.
Jismoniy shaxslarning daromadiga soliq stavkalari murakkab progressiya hisoblanadi
Progressiv soliq stavkasining kamchiligi shundaki, bu

Soliq stavkalari soliq to‘lovchilarning daromad olish manfaatdorligini rag‘batlantirmaydi, shuning uchun progressiv


Soliq stavkalarini qo‘llaganda muayyan chegaraga qadar
Soliq stavkasini oshib borishini ta’minlagan holda so‘ngra

Regressiv soliq stavkalarini joriy etish soliq to‘lovchilar manfaatlariga mos keladi. Shuning bilan birgalikda ta’kidlash


Lozimki, progressiv soliq stavkalari davlat tomonidan iqtisodiyotni soliqlar vositasida tartibga solishda alohida ahamiyatga ega.
Soliq stavkalari haqida gapirganda, proporsional soliq
Stavkasi uchun neytral holat xarakterli bo‘lsa, progressiv
Soliq stavkasi soliqlarning fiskallik xususiyatini xarakterlaydi, ya’ni progressiv soliq stavkalarida budjet manfaati
Ko‘proq yuzaga chiqadi. Shu jihatdan soliqlardan adolatlilik
Tamoyilining amal qilishini ta’minlash maqsadida regressiv
Soliq stavkalaridan foydalaniladi.
Regressiv soliq stavkasida soliq to‘lovchining soliqqa
Tortiladigan daromadi, oboroti, mol-mulk qiymati kabi
Soliq obyektining ortib borishi bilan soliq stavkasining
Kamayib borishi ifodalanadi. Bundan ko‘rinadiki, regressiv
Soliq stavkasi progressiv soliq stavkasiga nisbatan teskari
Hodisani ifodalaydi.
O‘zbekiston Respublikasi soliq tizimida regressiv soliq
Stavkasi, asosan, soliqlarning rag‘batlantiruvchilik rolini
Oshirish maqsadida qo‘llanilib, bu asosan korxonalarning
Mahsulot (xizmat, ish)ni chetga eksport qilishini rag‘batlantirish maqsadida joriy etilgan. Jumladan:
Foyda solig‘I bo‘yicha:
Eksportchi korxonalar uchun realizatsiyaning umumiy

Hajmida o‘zi ishlab chiqargan tovarlar eksportining erkin


Konvertatsiyalanadigan valutaga eksport qilish ulushiga
Bog‘liq holda daromadga soliq solishning regressiv shkalasi
Amal qiladi. Eksport ulushi:


  • Realizatsiyaning umumiy hajmida 15 foizdan 30 foizga qadar bo‘lganida belgilangan stavka 30 foizga kamayadi;



  • Realizatsiyaning umumiy hajmida 30 foiz va undan

Ko‘p bo‘lganida belgilangan stavka 2 baravarga kamayadi.

Mol-mulk solig‘I bo‘yicha, ham shu tartib amal qiladi.
Respublikamiz soliq tizimida eksport faoliyatini rag‘batlantirishga qaratilgan qator imtiyozlarning mavjudligi milliytovar ishlab chiqaruvchilarni o‘z mahsulotlarini eksport qilishga yo‘naltiruvchi asosiy omil bo‘lib hisoblanadi.
Xulosa
Proportsional soliq – bu tsivilizatsiyalar o’z fuqarolaridan pul yig’ish uchun foydalanishi mumkin bo’lgan soliq turlaridan biridir. Proportsional soliq tizimlariga nisbatan asosli e’tirozlar mavjud, masalan, ular regressiv soliq hisoblanadi.

Buning sababi shundaki, kam daromadli shaxslar va korxonalar yuqori daromadli hamkasblariga qaraganda ko’proq moliyaviy yukga ega bo’ladilar. Boshqalar mutanosib soliqlar qo’shimcha soliq yukini keltirmagani uchun ko’proq sa’y-harakatlarni rag’batlantiradi, deb da’vo qilsa-da, e’tiroz davom etmoqda.



































Download 42.05 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling