Referat Mavzu: Semantik tur yordamida bilimlarni taqdim etish

Bilimlarni taqdim etishning formal modellari.

SI tizimlari ma’lim ma’noda insonning intelekrual faoliyatini, hususiy holda uning mulohaza mantig’ini modellashtiradi. Qo’pol soddalashtirilgan shaklda bining mantiqiy mulohazalar timimiz bu holda quidagi sxemaga keltiriladi: Bir yoki bir nechta jo’natmalardan( to’g’ri deb hisoblangan) “mantiqiy to’g’ri” hulosalar chiqarish kerak. Odatiy hayotimizda bu biz muloqat qiladigan tabiiy til, matematikada ma’lum formulalar tili va hokazo tilning mavjudligi birinchidan, alfavit(lug’atning) bo’lishini taqazo etadi va ular bazaviy tushunchalarning(elementlarning) barcha to’plamlarinin belgili ko’rinishda aks ettiradi. Ikkinchidan alfavitdan foydalangan holda sintaktik qoidalar to’plami asosida ma’lum ifodalarni ko’rishimiz mumkin.
Mazkur tilda ko’rilgan mantiqiy ifodalar rost yoki yolg’on bo’lishi mumkin. Xar doim rost bo’ladigan qandaydir ifodalar aksiomalar(yoki postulatlar) deb e’lon qilinadi. Ulardan va ma’lum hulosa qoidalaridan foydalangan holda yangi ifodalar ko’rinishdagi rost bo’lgan xulosalarni olish mumkin.
Agar sanab o’tilgan shartlar bajarilsa, u holda tizim formal nazariya talablarini qondiradi deb hisoblandi. Uni formal tizim (FT) deb ham atashadi. Formal nazariya asosida qurilgn tizim aksiomatik tizim deb ham ataladi. Shunday qilib formal nazariya, quidagini qanoatlantirishi kerak: Qandaydir aksiomatik tizimni aniqlaydigan har qanday
F=(A,V,W,R)
Formal nazariya quidagicha harakterlanadi:

1. 
   alfavitning (lug’at) mavjudligi:
   

V- sintaktik qoidalar to’plami:
W- Nazariya asosida yotadigan aksiomlar to’plami:
R – hulosa qoidalar to’plami.
Mulohazalar hisobi va predikatlar hisobi aksiomatik tizimlarning kilassik misollari hisoblanadi.