Referat mavzu: Suyuqlik va gazning harakati Tayyorladi: suyuqlik

3.Ichki ishqalanish (yopishqoqlik). Gazning laminar oqimida uning oqim tezligi OX yo`nalishida kamayadi deylik (7–rasm). Yuqorida ko`rganimizdek masalan, gaz qattiq devor yaqinida oqayotgan bo`lsa shunday bo`lar ekan.
Gazning ikki qo`shni qatlami bir–biriga tegayotgan  yuzni ko`z oldimizga keltiraylik, bu yuzdan  masofada oqim tezligi qiymatlarini  va  bilan belgilaylik ( ). Molekulalarning haotik haraktigaoqimning  tezligi ham qo`shiladi, shuning uchun yuqori qatlam molekulalarining harakat miqdori pastki qatlam molekulalarinikiga qaraganda katta bo`ladi:  , bu erda m – molekula massasi. Haotik harakat prosessida yuqori qatlam molekulalari o`zining harakat miqdorini pastki qatlamga ko`chiradi va bu bilan pastki qatlamning tezligini oshiradi; o`z navbatida pastki qatlam molekulalari o`zining harakat miqdorini yuqori qatlamga ko`chiradi va uning tezligini kamaytiradi. Natijada qatlamlar orasida ichki ishqalanish vujudga keladi, bu ishqalanishning kuchi  yuz bo`ylab oqim tezliklariga parallel tasir qiladi.

Ichki ishqalanish kuchi
Ichki ishqalanish kuchi

bundan mana bu kelib chiqadi:
Gazning bir–biriga nisbatan sirpanuvchi ikki qatlamining urinish tekisligida yuzga to`gri keladigan ichki ishqalanish kuchi bu qatlamlarning urinuvchi yuzlari ga va tezlik gradienti ga proporsional bo`ladi.
Formula ichki ishqalanish tenglamasi yoki N`yuton qonuni deyiladi. proporsionallik koeffisienti ichki ishqalanish (yopishqoqolik) koeffisienti deyiladi. formulada
va
deb olib,

ekanligini topamiz, yani yopishqoqlik koeffisienti son jihatidan gazning tezlik gradienti –1 sek^–1 bo`lgan parallel harakatlanuvchi qatlamlarining 1m<sup>2</sup> urinish yuziga tasir qiluvchi ichki ishqalanish kuchiga teng.
Formulalardan ichki ishqalanish koeffisientining kg/(m∙sek) hisobida o`lchanishi ko`rinib turibdi.
Yopishqoqlik tufayli suyuqlikning trubadan (yoki boshqa uzandan) oqishi qiyinlashadi, uning tezligi kamayadi.
Fransuz fizigi va fiziologi Puazeyl` 1841 yilda quyidagini aniqladi, suyuqlikning truba bo`ylab laminar oqimining o`rtacha tezligi suyuqlikning bosimi gradienti ga, trubaning radiusi ga to`gri proporsional, suyuqlikning yopishqoqlik koeffisienti ga teskari proporsionaldir.
,
(trubaning ohirlaridagi bosimlar farqi o`zgarmas bo`lganda yopishqoq jismning trubadagi laminar oqimi) (58) formula