Referat mavzulari ro’yxati

 
LABORATORIYA №4 
4- 
ISH.QURILISH G’ISHTINING EGILISHGA VA SIQILISHGA 
BO’LGAN MUSTAXKAMLIGINI ANIQLASH. 
 G‘ISHTNING MARKASINI ANIQLASH 
Oddiy pishiq g‘ishtga (plastik usulda qoliplangan) mustahkamlik bo‘yicha 
qo‘yiladigan talablar. 
Mustahkamlik 
chegarasi, 
kamida 
G‘ishtning markasi 
75 
100 
125 
150 
200 
250 
300 
Siqilishga, 
kgs/sm
2
MPa 
75 
50 
100 
75 
125 
100 
150 
125 
200 
150 
250 
200 
300 
250 
Egilishga, 
kgs/sm
2
MPa 
18 
9 
22 
11 
25 
12 
28 
14 
34 
17 
36 
19 
40 
21 
G‘ishtning markasi gidravlik pressda tekshirilgan g‘isht namunalarining 
siqilishdagi hamda egilishdagi mustahkamlik chegaralariga asoslanib aniqlanadi. 
 
a) 
SIQILISHGA 
BO‘LGAN 
MUSTAHKAMLIK 
CHEGARASINI 
ANIQLASH.Materialning siqilishdagi mustahkamlik chegarasi deganda, shu 

---

materialdan tayyorlangan namunaning emirilishiga sabab bo‘ladigan kuchga mos 
bo‘lgan zo‘riqish tushuniladi. 
Asbob va uskunalar. Arra, chizg‘ich, sement qorishtirgich, gidravlik press. 
Ishlash tartibi. Sinash uchun tanlangan g‘ishtlar disk arrali stanokda qoq 
o‘rtasidan arralanadi, arralab ikki teng qismga bo‘linadi. SHu yarimtali g‘ishtlar 
markasi 400 dan past bo‘lmagan portlandsementdan tayyorlangan qorishma 
yordamida ustma-ust yopishtiriladi, bunda qorishma qatlamining qalinligi 5 mm 
dan kam bo‘lmasligi, yarimtali g‘ishtlarning arra tekkan yuzalari qarama-qarshi 
tarafga qaratilgan bo‘lishi lozim. YArimtali g‘ishtlardan hosil qilingan namuna 
shaklan kubga o‘xshashi kerak (b-rasm). Tayyorlangan namunalarni 
laboratoriyada nam sharoitda 3-4 sutka saqlab, qorishma tarkibi toshdek 
qotgandan keyingina ularning siqilishdagi mustahkamligini tekshirish kerak. 
Siqilishdagi mustahkamlik chegarasini aniqlash chog‘ida namunani gidravlik 
pressning pastki tayanchiga shunday o‘rnatish kerakki, uning geometrik markazi 
tayanch markazi to‘g‘risida joylashsin. SHundan keyin pressning yuqorigi 
tayanchi namuna ustiga tushirib qo‘yiladi va press nasosi ishga tushirilib, namuna 
to emirilguncha siqiladi. Pressning nazorat mili emiruvchi kuchni ko‘rsatib turadi.
№ 
O‘lchamlari, sm 
Namuna 
yuzasi,sm
2
Buzuvchi 
kuch, kgs 
Siqilishga mustaxkamlik 
chegarasi, 
kgs/sm
2
(MPa) 
uzunligi 
eni 
1
2
Hisoblash formulasi: 
S
P
R
с

2 ta namunaning o‘rtacha qiymati ....... 
b) EGILISHGA BO‘LGAN MUSTAHKAMLIK CHEGARASINI ANIQLASH. 
Asbob va uskunalar. Gidravlik press, sement qorishma, 3 ta tayanch. 
Ishlash tartibi. Egilishdagi mustahkamlik chegarasi butun g‘ishtni gidravlik 
pressda sinab ko‘rib aniqlanadi. Buning uchun g‘isht pressning bir-biridan 200 
mm masofada joylashgan ikki tayanchga serbar yuzasi bilan yotkaziladi (rasm). 
Tayanchlar 10-15 mm radius bilan dumaloqlangan bo‘lishi kerak. G‘ishtning qoq 
o‘rtasiga xuddi shunday dumaloq tayanch orqali kuch qo‘yiladi. G‘isht 
tayanchlarda to‘g‘ri joylashishi va ularga yopishib turishi lozim, buning uchun 
g‘ishtning uchta joyiga, ya’ni tayanchlarga tayanib turadigan joyiga va tepadan 
kuch bilan bosib turadigan joyiga sement qorishmadan eni 20-30 mm bo‘lgan 
tasmalar yotqizish kerak. Agar g‘isht yorilib ketgan bo‘lsa, qorishma tasmalarni 
shunday joylashtirish kerakki, sinash paytida eng katta yoriq ostki tomonda 
Ғиштдан қилинган 
намуналарнинг сиқилишдаги 
мустаҳкамлигини аниқлашда 
кўриниши 
Гидравлик пресс схемаси 
1тс =9,81

10
3
Н-10кН 
1 кгс/см
2
=9,80655

10
4
Па

0,1 
МПа 
а)б)

---

bo‘lsin. Namunalar, to qorishma qatlami toshdek qotguncha 3-4 sutka 
laboratoriyada saqlanishi lozim. Sinash oldidan g‘ishtning ko‘ndalang kesimini 
uning tayanchlar orasidagi o‘rta joyidan 1 mm gacha aniqlikda o‘lchash kerak. 
G‘ishtlar 10 t gidravlik pressda sinaladi.
№ O‘lchamlari, sm 
Tayanchlar 
orasidagi masofa 
Buzuvchi 
kuch, kgs 
Egilishga 
mustahkamlik 
chegarasi 
kgs/sm
2
(MPa) 
eni 
qalinligi 
1 
2 
3 
O‘rtacha (3ta namunadan)..... 
Hisoblash formulasi:
;
2
3
2
bh
Pl
R
эг

Rasm. Egilishga sinash uchun tayyorlangan namunaning ko‘rinishi.