Referati bajardi: M. Mo’ydinov Tekshirdi: A. Akbarov Oltinko’l 2023-y

CHiziqli adapterlar — bu bir kanalli tutashtirish qurilmasi bo’lib, ular odatda, apparat yo’li bilan quyidagilarni bajaradi:

1. 
   yelektr signallarning shakllarini va amplitudasini moslashtirish;
   
2. 
   ma’lumotlarning ketma-ket hamda parallel va o’nga teskari holda o’zgartirish;
   
3. 
   xizmatdagi sinxronlashtiruvchi signallarni kiritish, anglash va bartaraf yetish;
   
4. 
   uzatilayotgan signallardagi xatoliklarni (signallarning shakli, amplitudasi va boshqa parametrlarining buzulishi) payqash.
   
• 
  Ma’lumotlarni uzatish multipleksorlari yoki oddiygina multipleksorlar — bu ko’p kanalli tutashtirish qurilmasidir (guruhli adapterlar). Ular adapterlar bajaradigan vazifalardan tashqari quyidagilarni ham amalga oshiradi:
  
• 
  EHM ga turli guruhdagi terminal qurilmalarini va ular bilan ishlashni galma-gal ulash;
  
• 
  EHM bilan uning ko’rsatmalari bo’yicha ma’lumotlar almashish;
  
• 
  ma’lumotlarni oraliqda yig’ish va yeslab qolish (buferlash);
  
• 
  ma’lumotlar formatlarini va kodlarini o’zgartirish;
  
• 
  xatoliklarni payqash, ba’zida yesa avtomatik to’g’rilashni ta’minlaydigan ma’lumotlarning ishonchliligini nazorat qilish;
  
• 
  tutashtirish apparaturasining ishga yaroqdigini nazorat qilish.
  

Multipleksorlar oddiy boshqarish qurilmalari, arifmetik va yeslab qoluvchi qurilmalar, interfeys bloklarini o’z ichiga oladi va ma’lumotlarni fizik va mantiqiy moslashtirish vazifalarini, ham apparatli (xususan, turli xil al oka kanallari bilan tutashtirish uchun turli xil chiziqli adapterlarni ishlatish yo’li bilan), ham dasturli (dasturlashtiriladigan multipleksorlar) yo’l bilan bajaradilar.
Axborot tizimini arxitekturasi bo ‘yicha qyuidagicha tasniflash qabul qilingan:

• 
  Lokal Axborot tizimi (tizimi tarkibi, masalan, ma’lumotlar bazasi, dasturlar bitta kompyuterda joylashgan bo‘ladi);
  
• 
  Taqsimlangan Axborot tizimi (tizimi tarkibi, masalan, ma’lumotlar bazasi, dasturlar bir necha kompyuterda joylashgan bo‘ladi);
  

Taqsimlangan Axborot tizimi o ‘z navbatida fayl-server va kliyent-serverlarga bo ‘linadi.