Referati mavzu: "Kompyuterning asosiy va qo’shimcha qurilmalari" Bajardi: Ismoilov Islomjon Tekshirdi

Monitor. (Displey)

Kompyuter bilan bo’ladigan bevosita muloqotni ekranda ko’rish uchun monitor xizmat qiladi. Monitor ikki xil rejimda: matn yoki grafik ma’lumot chiqaradi. Matnli rejimda display ekrani shartli ravishda 80 ta ustunga 25 satrga bo’lingan bo’ladi. Grafik rejimda axborot nuqtalar korinishida bo’lib, har bir nuqta ranga egadir. Nuqtalar soni qancha ortsa tasvir sifati shuncha ortadi. Monitorlar monoxrom (oq-qora) va razmerlari bilan farq qiladi.

Ekrandagi minimal (nuqtaviy) tasvirni ko’rsatish piksel (picture element) deyiladi. Ayrim monitorlar to’rtburchakli piksel tashkil qilsa, ayrimlari nuqtali va kvadrat hosil qiladi. Kompyuterga monitor ulash uchun videoadapter zarur. Videoadapter tasvirni monitorda aks ettirish uchun xizmat qiladi. Monitorlar sifatiga ko’ra sekundiga 75 dan 100 ta tasvirgacha ko’rsatishi mumkin. Notebooklarning ekrani suyuq kristalli moddadan iborat.

KLAVIATURA

Klaviatura foydalanuvchi tomonidan ma’lumotlarni kompyuterga kiritishga mo’ljallangan qurilma. IBM PS XT kompyuterlarida 83ta tugmachali klaviatura, IBM PS AT 101 tugmachali klaviaturalar mavjud. Hozirda asosan 101, 105 tugmachali klaviaturalar ishlatilmoqda.

Klaviatura tugmachalarini bajaradigan vazifasiga qarab quyidagi bo’laklarga bo’lamiz:

1. 
   Alfavit –raqamli, maxsus belgilarni kiritadigan tugmachalara(probel, 0-9 bo’lgan sonlar, lotin harflari A-Z, kirill harflari A-YA, xizmatchi simvollar va x.k.)
   
2. 
   Funksional klavishlar F1-F12.
   
3. 
   Xizmatchi klavishlar ENTER, EXC, yo’nalish tugmachalari, TAB, LEFT, Up, DOWN, RIGHT, PgUp, PgDn;
   
4. 
   Yordamchi klaviatura.
   

Ayrim xizmatchi klavishlarni ko’rib chiqamiz;

ENTER -satr kiritilishi tugmachasi

EXC –(inglizcha qochish) buyuruqni bekor qilish, dasturdan chiqish uchun foydalaniladi.

HOME –kursorni qator boshiga qo’yish.

END –kursorni qator oxiriga qo’yish.

PgUp –matni orqaga varaqlaydi.

PgDn –matni oldinga varaqlaydi.

Delete [ Del] –kursor ko’rsatayotgan belgini o’chirish.

Ins [ Insert ] –simvol kiritilayotgan vaqtda bosilsa, kursor ko’rsatayotgan pozitsiyadagi mavjud simvol o’rniga yangisi uriladi.

Backspace –kursordan chapdagi simvolni ochiradi.

Tab –matnlar bilan ishlayotganda keying qator navbatdagi maxsus ko’rsatilgan nuqtaga suriladi (o’nga-chapga).

Cltrl (boshqarish) +Alt (o’zgartiruvchi) +Shift(surish)-boshqa tugmachalarning vazifasini o’zgartirishga ishlatiladi.

Numlock –bosilsa raqlamlar kiritish, aks holda kursorni boshqaruvini klavishlar vazifasini o’taydi.

Caps Lock –bosma harflarni kiritish, yana bosilsa yozma (kichik) harflarga o’tish mumkin.

Kursor –bu o’chib yonib turadigan vertical chiziq. Agar shu chiziq ekranda ko’rinsa siz axborotni kiritishingiz mumkin bo’ladi. Kursor o’z ko’rinishini o’zgartirishi mumkin.

Kompyuterning asosiy qurilmalari sistemalar blokida joylashgan bo’lib, ular quyidagilardan iborat;