Referati mavzu: ong va psixalogiya fani yahyoyev asadullo pv 6-20

Jamiyat taraqqiyoti to`g`risidagi nazariyalar. Falsafiy tafakkur tarixida jamiyatning mohiyati va rivojlanishiga oid turli nazariyalar mavjud. Хususan, nemis faylasufi Хegel jamiyatning shakllanishi va rivojlanish sabablarini mutloq ruxning rivojlanishi bilan, L. Feyerbax din bilan bog`lagan, ijtimoiy taraqqiyot sabablarini diniy ong taraqqiyotidan izlagan. Franso`z mutafakkiri O. Kont jamiyatning rivojlanish sabablarini insoniyat ma’naviy taraqqiyotining uch bosqichi (teologik, metafizik, pozitiv bosqichlar) bilan izohlagan. K. Marks jamiyatning rivojlanish sabablarini sinfiy ko`rash va inqilobiy o`zgarishlar bilan bog`lagan, barcha ijtimoiy hodisa va jarayonlarni sinfiy nuqtai nazardan tushuntirgan. Ijtimoiy ziddiyatlarni sun’iy ravishda mutloqlashtirgan va ziddiyatlarni xal etishning asosiy usuli sifatida ijtimoiy inqilobni amalga oshirishni, mulkdorlar sinfini tugatishni taqlif etgan. Ijtimoiy amaliyot bunday nazariyaning bir yoklama va xato ekanini ko`rsatdi.

Jamiyat taraqqiyoti ko`p bosqichli jarayon ekani to`g`risidagi qarashlar AЈSh faylasufi O. Тoffler tomonidan ilgari surilgan. Bunday qarashga ko`ra jamiyatlar taraqqiyotiga binoan, agrar jamiyat, indo`strial jamiyat, postindo`strial jamiyatga ajratilgan. Adabiyotlarda jamiyat taraqqiyoti borasida sivilizatsiyali yondashuv G`oyasi ilgari surilmokda. Bunday yondashuvga ko`ra har bir xalq o`zining betakror, noyob, o`ziga xos va o`ziga mos turmush tarzini saqlab qolgan holda, boshqa xalqlar tajribalaridan ijodiy foydalanish orqali ijtimoiy taraqqiyotning o`ziga xos modelini yaratadi.

Jamiyat hayotiga barqarorlik va beqarorlik ham xos. Har bir inson o`z oldiga kuygan maqsadlariga erishish uchun osoyishtalik va tinchlikka muxtoj bo`lgani kabi, jamiyat ham o`z oldiga kuygan vazifalarni ado etishi uchun ijtimoiy-siyosiy barqarorlikka extiyoj sezadi.

Barqarorlik – jamiyat taraqqiyotining tadrijiy rivojlanishi, ijtimoiy tizimning muayyan darajadagi bir tekis faoliyat ko`rsatish imkoniyatidir. U turg`unlik tushunchasidan keskin farqlanadi. Ijtimoiy-siyosiy turg`unlik tushunchasi jamiyatdagi mavjud siyosiy, iqtisodiy, ma’naviy tizimning tanazzuli alomatidir.

Jamiyatda barqarorlik beqarorlik bilan, inqiroz gullab-yashnash bilan almashib turishi ham mumkin. Jamiyatning ma’naviy, iqtisodiy, siyosiy, huquqiy soxalarida muayyan yutuqlarga erishilgach, ijtimoiy imkoniyatlar ro`yobga chiqarilib bo`lgach, uning bundan keyingi taraqqiyoti yo`lida yangi muammolar tug`iladi va ularni xal etish vazifasi paydo bo`ladi. Jamiyat a’zolarining ma’naviy saloxiyati, milliy psihologiyasi, tabiiy ravishda mavjud siyosiy tuzum kishilarni boshqarishning o`ziga xos usullarini hayotga tadbik etadi. Insoniyat hayoti tarixida jamiyat barqarorligini ta’minlashning monarxiyaga asoslangan, aristokratik, totalitar va demokratik usullari tajribadan o`tgan.

Beqarorlik ichki va tashqi jarayon va taxdidlar natijasida vujudga keladi. Beqarorlik bir ijtimoiy-siyosiy tuzumdan boshqa bir ijtimoiy-siyosiy tuzumga o`tish davrida keskinlashishi mumkin. Jamiyat barqarorligining izdan chiqishi kishilar psihologiyasidagi salbiy o`zgarishlarda, qonunlarning ishlamasligida, ijtimoiy burchning ado etilmasligida, ijtimoiy ideallarning yuqolishida, G`oya va mafko`raga loqaydlikning kuchayishida, turli jinoiy guruhlarning paydo bo`lishida, ijtimoiy adolat mezonlarining buzilishida, davlat idoralarining aholini boshqarish qobiliyati kuchsizlanishida, turli ziddiyatlarning keskinlashuvida o`z ifodasini topadi.

Jahon tajribasi har bir mamlakat va xalqning o`z taraqqiyot yo`lini tanlash huquqiga ega bo`lishi umumiy xavfsizlik va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash garovi ekanini ko`rsatdi. O`zbekiston milliy mustaqillikka erishganidan keyin o`z milliy davlatchilik asoslarini mustaxkamlash, o`ziga xos va mos taraqqiyot yo`lini tanlash, rivojlanishning o`zbek modelini yaratish imkoniga ega bo`ldi