Registrlar ularning asosiy vazifasi va turlari Bajardi: Akbarov B, Asqarov A

N- razryadli ikkita mantiqiy o’zgarishlarni va saqlashni qo’llovchi ketma-ketlikdagi raqamli qurilma registr deb ataladi. So’zdagi razryad soniga mos keluvchi tartibli ketma-ketlik trigger registirini tashkil qiladi. Har bir registr bilan qandaydur kombinatsion raqamli qurilma odatda bo’liq, uning yordamida mantiqiy operatsiya yoki n razryadli so’zlar bajarilishini ta’minlaydi.

• Registrlarda quyidagi mikorooperatsiyalar bajarilishi mumkin:
• - Boshqa ketma-ketlik raqamli qurilmalardan so’z qabul qilish;
• -Registrdan boshqa ketma-ketlik raqamli qurilmaga so’z uzatish;
• - Razryadlararo mantiqiy operatsiya;
• - So’zni chapga yoki o’ngga berilgan razryad soniga surish;
• - Ketma-ketlik so’z ko’dini parallelga va aksincha o’zgartirish;
• - Registrni boshlang’ich holatga qo’yish:
• Mikrooeratsiyalarni bajarish sxemasi kombinatsion raqamli qurilma (KRQ) yordamida amalga oshiriladi.

Ikkilamchi n-razryadli so’zni saqlash uchun registr sxemasi quyidagi 1 sxemada keltirilgan. Registr S n-triggerdan iborat. Registrning holati triggerning holati bilan aniqlandi. Unda parafazali < Sn, Sn,….,

Registr uchun shartli belgilanish quyidagi 2 rasmda ko’rsatilgan. Registr turi (S), katta (n) va kichik (t) razryadlari ko’rsatilgan. Registrning kirish zanjiri kirish shinasi X(n), chiqish shinasi esa S(n) deb ataladi. Registrning n-razryadli holatini n-razryadli ikkilamchi so’z bilan belgilanadi. n-razryadli S triggerning holati 2 n kvadratiga teng bo’ladi. Agrarda registr raqamnisaqlash uchun qo’llanilsa, registrning har bir holatiga mos keluvchi biror butun sonni 0…(2n-1) oralig’ida olish mumkin.

• Registr holati butun raqamlarda ikkilik xisoblash tizimida keltiriladi. Registr holatini yozishni qisqartirish uchun sakkizlik va o’n oltilik ko’rinishdagi ikkilik soni ko’rinishida foydalanish mumkin. Registr holati nafaqat ikkilik alfavitida, balki ixtiyoriy boshqa alfavitda ham ko’rsatish mumkin. Xususan, keng qo’llaniluvchi simvollardan biri sakkizta ikkilik razryadi yig’indisi sifatida bayt deb ataluvchi bo’lishi mumkin. Bu holda registr 8 razryadli registr ostiga bo’linadi. Ikkilik alfaviti o’rniga 0 va 1 ikki simvoldan iborat bo’lgan 256 simvolli alfavitdan foydalanish mumkin., unga kirill va lotin alfaviti, raqamlar, turli simvollar kirishi mumkin.

• Registr bir tipli elementlardan (triggerlar) tashkil topgan bo’lib, o’zaro ketma-ketligida takroriy joylashadi. Registr sxemalarini takrorlaydigan takroriy sxemalarini qurish va unda mitti operatsiyalarni bir hil ko’p elementlarda bajarish imkoniyati vujudga keladi.Registrlar bajaradigan mitti operatsiyalar turiga qarab, quyidagi turlarga bo’linadi.
• - Paralel qabul qilib axborot beruvchi,
• - Ketma-ket qabul qilib, axborot beruvch,
• - Parallel qabul qilib ketma-ket axborot beruvchi.

• Registrlar kirish va chiqish kanallar soniga qarab, bir fazali (signallar bir kanaldan uzatiladi) va parafazali (signallar 2 kanaldan uzatiladi)gan bo’ldi.
• Parafazali registr RS-triggerlarda, bir fazali esa D-triggerlarda bajariladi.
• Bundan tashqari registrlar razryad sonlari va tezligi, maksimal takt qabul qilish chastotasi, uzatish va axborot surilishi bilan ham tarvirlanadi.