Reja : Birja risklari. Defolt va soliqqa tortish riskining aktivlarga ta’siri. Aktivlar qiymatini maksimallashtirish

sababli ularning vazifasi aksiyadorlarning manfaatlariga eng
mos
keladigan
qarorlar
qabul
qilishdir.
Biroq
yirik
korporatsiyalarning menejerlari ko‘pchilik o‘z aksiyadorlarini
hatto tanishmaydi.
Shuning uchun korporatsiya rahbarlari to‘g‘ridan-to‘g‘ri
aksiyadorlarning
o‘zi tomonidan qabul qilinadigan qarorlar
topishga harakat qilishadi.

---

Moliyaviy qarorlarni tanlashda iqtisodiy nazariya va sog‘lom
fikr quyidagi qoidalarni belgilaydi: Aksiyadorlarning boyligi
maksimal darajada ko‘payishiga olib keladigan investitsion
qarorlarni tanlash zarur. Bu deyarli har bir aksiyadorga ma’qul
tushadi, chunki firma aktivlarining bozor qiymati qancha katta
bo‘lsa,
uning
aksiyadorlari
shuncha
boy
bo‘ladi.
Bunday
investitsion qarorlar afzalliklari haqida qandaydir qo‘shimcha
ma’lumotlarsiz bemalol aksiyadorlar tomonidan qabul qilinishi
mumkin.
Top-menejerlar firma aktivlarining qiymatini va investitsion
qarorlarni qabul qilishning mumkin bo‘lgan variantlarini qanday
baholashadi?

---

https://www.youtube.com/watch?v=XTXahZjQMns

---

Ba’zi hollarda ular bosma yoki elektron axborot manbalaridan
bozor narxlarini bilib olishlari mumkin. Biroq ayrim aktivlar bozorda
savdoga qo‘yilmaydi va ularning narxlari noma’lum. Bunday holatda,
muqobil variantlarni solishtirish uchun ular bilan tuzilgan bitimlar
bozorda amalga oshirilgan bo‘lsa, bunday aktivlarning qiymatini
hisoblash kerak.
Bunday vaziyatda aktivlarni baholash mohiyati joriy bozor narxi
ma’lum bitta yoki bir nechta taqqoslanuvchan aktivlar bo‘yicha
ma’lumotlarni tahlil qilish orqali ularning qiymatini aniqlashdan iborat
bo‘ladi. Bunday baholash usulini tanlash, odatda, mavjud axborotning
to‘liqligiga bog‘liq. Biz baholayotgan aktivlar bilan qariyb o‘xshash
aktivlarning narxi ma’lum bo‘lsa, u holda ularning qiymat bahosida
narxlar yagonaligi qonunini tatbiq qilish mumkin.

---

Unga ko‘ra, agar raqobat bozorida teng qiymatli (o‘z
mohiyatiga
ko‘ra
muqobil,
o‘xshash) aktivlar bilan
operatsiyalar amalga oshiriladigan bo‘lsa,
ularning bozor
narxi o‘zaro yaqinlashishga intiladi. Yagona narx qonuni
asosida arbitraj deb nomlanuvchi jarayon yotadi. Arbitraj
esa narxlar o‘rtasidagi farq asosida kafolatlangan foyda olish
maqsadida muqobil aktivlarni xarid qilish va zudlik bilan
sotib yuborishni anglatadi.

---

Qandaydir A kompaniyani ko‘rib chiqamiz. Faraz qilaylik, mazkur
kompaniyadan bitta aksiya uchun 100 sh.b. narxda aksiyalar sotib
olmoqchimiz va bu aksiyalarga bir yil davomida egalik qilishni
mo‘ljallayapmiz. Umumiy daromadlilik stavkasini (yoki shunchaki
daromadlilik) ikki komponent summasi sifatida tasavvur qilish
mumkin: dividend daromadlilik va aksiyalar kursi o‘zgarishi
natijasida daromadlilik:
𝒓 =
𝑻𝒐
′
𝒍𝒂𝒏𝒈𝒂𝒏 𝒅𝒗𝒊𝒅𝒆𝒏𝒅𝒍𝒂𝒓
𝑩𝒐𝒔𝒉𝒍𝒂𝒏𝒈
′
𝒊𝒄𝒉 𝒏𝒂𝒓𝒙
+
(𝑨𝒌𝒔𝒊𝒚𝒂𝒍𝒂𝒓𝒏𝒊𝒏𝒈 𝒚𝒂𝒌𝒖𝒏𝒊𝒚 𝒏𝒂𝒓𝒙𝒊 − 𝑩𝒐𝒔𝒉𝒍𝒂𝒏𝒈
′
𝒊𝒄𝒉 𝒏𝒂𝒓𝒙)
𝑩𝒐𝒔𝒉𝒍𝒂𝒏𝒈
′
𝒊𝒄𝒉 𝒏𝒂𝒓𝒙
𝒓 = 𝑫𝒂𝒓𝒐𝒎𝒂𝒅𝒍𝒊𝒍𝒊𝒌𝒏𝒊𝒏𝒈 𝒅𝒊𝒗𝒊𝒅𝒆𝒏𝒅 𝒌𝒐𝒎𝒑𝒐𝒏𝒆𝒏𝒕𝒊 + 𝒅𝒂𝒓𝒐𝒎𝒂𝒍𝒊𝒍𝒊𝒌𝒏𝒊𝒏𝒈 𝒏𝒂𝒓𝒙 𝒌𝒐𝒎𝒑𝒐𝒏𝒆𝒏𝒕𝒊