Reja: A. M. Butlerovning tuzilish nazariyasi bilan oquvchilarni tanishtirish
Gomolog va izomer tushunchalarini uch bosqichda shakllantirish mumkin
Download 40.5 Kb.
|
Abdullayeva Diyora organik kimyo mt9
Gomolog va izomer tushunchalarini uch bosqichda shakllantirish mumkin:
Har bir tushunchaning oziga xos belgilarini ajratish va aniq tariflash. Gomolog va izomer orasidagi bogni korsatish. Nar xil turdagi va moddalarning sinflararo izomerlarni organish. Oquvchilar izomer va gomolog tushunchalar bilan tanishgandan song, ularni oxshashligi va farqlarini solishtiradilar. Izomerlar bir xil sifatini va miqdoriy tarkibga, xar xil kimyoviy tuzilish va xossalarga ega. Gomologlar bir xil sifatiy tarkibga, oxshash kimyoviy tuzilishiga va kimyoviy xossalarga, lekin har xil miqdoriy tarkibga va fizik xossalariga ega. Organik kimyo kursini oqitish jarayonida har bir bolim boyicha umumlashtirish olib boriladi: izomerlar tushunchasi, atomlarning molekulada ozaro tasiri, kovalent kimyoviy bog turlari boyicha. Organik moddalarning sinflararo genetik boglanishni ornatish katta ahamiyatga ega. Organik kimyoning ohirgi mavzusi - Organik kimyo kursi boyicha oquvchilarning bilimini umumlashtirish. Bu mavzuda organik moddalarning tuzilish nazariyasining asosiy holatlarini batafsilroq korib chiqish mumkin. Maktab darsligida Butlerov nazariyasining asosiy fikr yuritilgan: Molekulalardagi atomlar valentligiga xos malum izchillikda boglangan. Moddalarning xossalari shu modda molekulasidagi atomlarning birikish tartibiga va ularning ozaro tasiriga bogliq boladi. Umumlashtirish darsida bu fikrlar kengaytiriladi: Atom va molekulalar real mavjud; molekuladagi atomlar malum izchillikda boglangan. Atomlar valentligiga xos boglangan. Organik birikmalarda uglerod tort valentli. Uning atomlari boshqa elementlarning atomlari bilangina emas, balki bir-biri bilan ham birikib, atomlar zanjiri - togri, tarmoqlangan va halqasimon zanjirlar hosil qila oladilar. Moddalarning xossalari molekulaning kimyoviy tuzilishi va uning sifatiy va miqdoriy bogliq. Molekulaning kimyoviy tuzilishi struktura formulasi bilan korsatish mumkin. Nar bir modda faqat bitta struktura formulasiga ega. Molekulaning kimyoviy tuzilishi uning xossalari va mahsulotlarini organish yoli bilan bilsa boladi. Bir xil tarkibdagi moddalarning har xil kimyoviy tuzilishi izomerlanish hodisasi bogliq. Organik kimyoni oqitish usul va vositalari anorganik kimyonikiga oxshash, lekin oz xususiyatlarga ega boladi. Organik kimyoda oquv kimyoviy tajribalarda reaktsiya sharoitlariga katta ahamiyat beriladi. Kimyoviy tajribalarning asosiy maqsadi moddalarning xossalari tuzilishga bogliqligini korsatishdir. Bundan tashqari atomlarning malum izchillikda birikishi, (-bogning yonalishini, valent burchaklarni korsatishda modellardan foydalaniladi. Organik moddalarni nomlanishi oquvchilarda qiyinchiliklar tugdiradi. Ularni bartaraf qilish uchun jadvallardan foydalanish kerak. Organik moddalrni nomlanishini ozlashtirish uchun ikkita jadval tayyorlash tavsiya etiladi: birinchisida - toyingan uglevodorodlarning metandan dekangacha va ularning radikallarining gomologik qatorini, ikkinchisida esa moddalarning nomlanishini tuzish algoritmini korsatish kerak. Organik kimyo kursiga fanlararo boglar katta tasir korsatadi. Ayniqsa biologiya kursi bilan bogliqligi Oqsillar, Nuklein kislotalar mavzularni oqitishda yaqqol korinadi. Shuningdek, fizika, tarix va boshqa oquv fanlar bilan bogliqligi organik kimyoning maktab oquv rejasidagi ornini aniqlab beradi. Oquvchilar organik kimyoni oqiganda yuqori molekulyar birikmalar xaqidagi umumiy elementar tushunchaga ega boladi. Polimerlar va ular asosida olinadigan materiallarning xalq xojaligidagi axamiyati, yangi texnologiyani joriy etish, bu birikmalarni kimyosi va texnologiyasini rivojlantirishni oquvchilarga korsati berish kerak. Avvalo paxta tolasi va paxtani qayta ishlash natijasida xosil bolgan moddalar, jun, ipak, xamda gaz, neft va boshqa tabiiy boyliklar polimerlar kimyosini va texnologiyasini rivojlantirish uchun keng imkoniyatlar ochmoqda. Ozbekistonda, ayniqsa polimerlar kimyosining rivojlanishi keng istiqbollarga ega. Polimerlarning insoniyat salomatligini muxofaza qilishdagi va shu yol bilan bogliq bolgan ekologiya muammolarini xal etishda roli juda katta. Fanning bu soxasida Ozbekistonning kimyogar olimlarining faoliyatini oquvchilarga tanishtirish, ularning ilmiy ishlari , maktablari, yaratgan kashfiyetlari xaqida tushuncha berish oquvchilarda ilmiy bilimlarga qiziqishini oshiradi. Shu borada maktab kimyo xonalarida Ozbekiston olimlarining ilmiy faoliyatini yerituvchi stendlar tashkil qilish tavsiya etiladi. Download 40.5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling