Reja: Arabistondagi islomgacha davrdagi ijtimoiy siyosiy Sharoit

Shariat qonunlariga ko’ra, musulmon nasroniy yoki yahudiyga
uylanishi mumkin, ammo musulmon ayol boshqa dinning tarafdori bilan turmush qurishga haqli emas. Bu ayollarning erkaklar ta‘siriga osonroq tushishi va turmush o’rtog’ining talablariga bo’ysunishga moyilligi bilan
izohlanadi. Bundan tashqari, ayollar o’zlarining fe‘l-atvorining o’ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib, ba‘zida turmush qurgandan so’ng darhol erkakning xarakterini o’zgartirishi mumkinligiga ishonishadi. Biroq,
ko’pincha bu sodir bo’lmaydi, bu esa achchiq umidsizliklarni va oilaviy dramalarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun turmush qurishda qizning o’zi roziligi bilan birga uning vasiysi (otasi, bobosi, ukasi va boshqalar) roziligi ham zarur. Hadislardan birida: —Valiy va ikki adolatli guvoh
bo'lmasa, nikoh to'g'ri bo'lmaydil, deyilgan.
Islom dinida, taloq masalasida ham mo’tadil pozitsiyani egallaydi. Shariat, bir tomondan, nikohni bekor qilishning qat‘iyan yo’l qo’yilmasligi va boshqa tomondan, xarakterdagi eng kichik nomuvofiqlik bilan ajralishga ruxsat berish ko’rinishidagi haddan tashqari holatlarni qabul qilmaydi. Biroq, turmush o’rtoqlarining birgalikdagi hayoti chidab bo’lmas holga keladigan va o’zlarining, shuningdek, farzandlarining ruhiy holatiga salbiy ta‘sir ko’rsatadigan holatlar mavjud. Bunday hollarda ajralish erxotinning o’zaro majburiyatlarini bajarib, hurmat bilan ajralishlariga imkon
beruvchi haddan tashqari chora bo’lib chiqadi.
Shunga qaramay, shariatda bir qancha ko’rsatmalar mavjud bo’lib, ularning maqsadi ajralishlarning oldini olish, nikohni saqlash va erxotinlarni yarashtirishdir. Shunday qilib, agar er-xotinlar mustaqil ravishda
kelishuvga erisha olmasalar, ularni yarashtirish uchun ikkita qarindoshning vositachiligiga murojaat qilish kerak: biri er tomonidan, ikkinchisi xotin
tomonidan. Kelishuvchilar turmush o’rtoqlarni oilani saqlab qolish
imkoniyati va maqsadga muvofiqligiga ishontirishlari mumkin. Agar ularning ishontirishlari natija bermasa, er-xotinlar tanlovga duch kelishadi: yo do’stona tarzda tarqalish yoki birga chidab bo’lmas hayotni davom ettirish. Albatta, bu holatda sog’lom fikr ajralishning maqsadga
muvofiqligi haqida gapiradi.
Islomga ko’ra, er nikohni buzish huquqiga ega va u uni qat‘iy
shariatga muvofiq tasarruf etishga majburdir. Olimlarning fikricha, ayollar, emotsionallik va sentimentallik tufayli ajrashish uchun teng huquqqa ega emaslar. Ammo qonuniy asoslar mavjud bo’lsa, xotin eriga nikoh sovg’asini qaytarib berish orqali taloqni talab qilish huquqiga ega bo’lib, taloqning bunday shakli "xul" deb ataladi. Bu er o’z vazifalarini bajarishdan bo’yin tovlagan, xotiniga azob-uqubat keltirgan va uni yomon ishlar qilishga majbur qilgan hollarda joizdir.
Nikohni bekor qilish muddatiga qarab, ajralish yakuniy bo’lmagan va yakuniy hisoblanadi. Agar er birinchi marta ajrashganligini e‘lon qilsa, u holda er-xotinlar uchta hayz davri tugaguniga qadar nihoyat ajrashgan deb hisoblanmaydi. Bu davr idda deb ataladi va bu davrda xotini erining uyini tark etishga haqli emas va agar u oilani saqlab qolish mumkin deb
hisoblasa, nikohni tiklashga haqli. Ushbu davrda har bir tomon o’zini tutishi va xatolardan qochishi shart, chunki janjalga sabab bo’lgan sabablar yo’qolishi mumkin. Agar er nikohni tiklashdan bosh tortsa, idda muddati tugaganidan keyin er-xotinlar nihoyat taloq qilingan hisoblanadi.